رامین بیات عرضه نفت خام در بورس شاید یکی از موضوعاتی باشد که به جذاب ترشدن بازار سرمایه ایران منجر شود، منتهی این امر تا به امروز با چالش‌هایی روبه‌رو بوده و با وجود راه‌اندازی چندباره معاملات نفت در بورس کالا و انرژی، اما این معاملات به دلایل مختلف و ظرف مدت کوتاهی متوقف شده است.
برای نخستین‌بار در 22 تیر سال 90 بود که نفت‌خام در بورس کالا روی تابلو رفت، ولی معامله‌یی صورت نگرفت، نخستین باری که نفت خام فروش رفت 26مرداد سال 90 بود که 500 هزار بشکه نفت‌خام به یکی از زیر‌مجموعه‌های شرکت ملی نفت فروخته شد. بعد از این معامله دیگر عرضه نفت در بورس کالا صورت نگرفت تا اینکه با روی کار آمدن دولت یازدهم، بیژن نامدار زنگه وزیر نفت دستور داد روزانه 2هزارو 920 بشکه نفت خام به صورت ریالی از 17فروردین سال جاری در بورس البته این‌بار در تالار فیزیکی بورس انرژی عرضه شود. این در حالی است که تا پایان مرداد 66 بار نفت خام به وسیله شرکت ملی نفت در بورس انرژی روی تابلوی معاملاتی رفت که فقط در 12نوبت، معامله انجام شد. در دفعاتی هم که نفت خام معامله شده، درصد کمی از این محصول با تقاضا روبه‌رو بوده است. با توجه به اقبال کم به عرضه این محصول از 20مرداد سال جاری بنا بر دستور هیات‌مدیره شرکت ملی نفت عرضه نفت خام در بورس انرژی متوقف شد.
این در حالی است که کارشناسان عدم موفقیت عرضه نفت‌خام در بورس انرژی را عرضه گران این محصول توسط شرکت ملی نفت عنوان می‌کنند در شرایطی که نفت در بازار خارج از بورس با قیمت‌های ارزان‌تر به فروش می‌رسید.
با این حال فرهاد طالب‌زاده کارشناس بورس انرژی در گفت‌وگو با «تعادل» از رایزنی‌های مسوولان بورس با وزیر نفت برای ازسرگیری عرضه نفت خام در بورس انرژی خبر می‌دهد، اما این نکته را نیز متذکر می‌شود که با توجه به تجربه‌های ناموفق این عرضه، قرار است ابتدا فرآورده‌های نفتی از جمله نفت کوره به صورت سلف عرضه شوند. طالب‌زاده می‌گوید: بعد از عرضه نفت کوره به صورت سلف اگر این امر موفقیت‌آمیز بود، معاملات این محصول در بازار فیزیکی ادامه می‌یابد و دست آخر در صورت فراهم شدن الزامات و شرایط نفت خام در رینگ داخلی عرضه خواهد شد. این کارشناس بورس انرژی با بیان اینکه سازمان بورس آمادگی خود را برای آغاز معاملات سلف فرآورده‌های نفتی اعلام کرده، اضافه کرد: بر اساس گفته‌های مسوولان بورسی، زیر ساخت‌های این معامله فراهم شده و شروع به کار این دست از معاملات، بستگی به نظر وزارت نفت دارد. حال با توجه به اتفاقات روی داده، باید دید که دور جدید عرضه فرآورده‌های نفتی و نفت خام چه از طریق معاملات سلف و چه به وسیله بازار فیزیکی چه زمانی از سر گرفته خواهد شد.
معاملات هفتگی بورس انرژی
بنا براین گزارش، طی هفته گذشته در رینگ داخلی بورس انرژی 7هزار و 91 تن انواع نیتروژن مایع، برش سنگین، آیزوریسایکل، متانول، اکستراکت، گاز مایع صنعتی، گازپروپان صنعتی و قطران مورد معامله قرار گرفت. همچنین از جمله معاملات دیگری که در هفته گذشته در تالار فیزیکی صورت گرفت می‌توان به خرید و فروش 5میلیون 668 هزار لیتر انواع حلال توسط نفت شیراز و نفت اصفهان اشاره کرد. نکته قابل توجه معاملات هفته گذشته استقبال نکردن معامله‌گران از عرضه میعانات گازی از سوی دو شرکت مجتمع پارس جنوبی و پالایش گاز ایلام بود، به‌طوری که هیچ معامله‌یی از این محصول ثبت نشد. به این ترتیب ارزش کل معاملات هفته گذشته بازار فیزیکی بورس انرژی بالغ بر 182میلیاردو 435میلیون ریال شد. این گزارش حاکی است، ارزش کل معاملات صورت گرفته برق در بازار مشتقه نیز 121میلیارد و 905میلیون ریال بالغ شد.
