گروه جهان
مذاکره با طالبان همواره در اولویت برنامه‌های سران افغانستان برای بازگشت آرامش به این کشور قرار داشته و دارد. با وجود تلاش‌های متعدد صورت‌گرفته مسوولان افغانستان در گفت‌وگوهای خصوصی و برخی دیگر از آنها آشکارا اظهار می‌کنند که سیاست محمد اشرف غنی برای گفت‌وگو با طالبان ثمربخش نخواهد بود و تا زمانی که مشکلات موجود میان این کشور با پاکستان حل نشود، دستیابی به صلح در افغانستان، امکان‌پذیر نیست.
به گزارش ایرنا، عبدالله عبدالله رییس اجرایی دولت، محمد محقق معاون رییس اجرایی، رییس و اعضای مجلس نمایندگان، رییس و اغلب نمایندگان سنا، به صورت مستقیم یا با کنایه، مذاکرات صلح دولت افغانستان با طالبان را زیر سوال برده و اعتقاد دارند این مذاکرات در صورتی ثمربخش خواهد بود که مشکلات موجود میان کابل و اسلام‌آباد، حل شود، در غیر این صورت پاکستان، داعش را جایگزین طالبان خواهد کرد.
اختلافی به درازای تاریخ
اختلاف‌ها میان افغانستان و پاکستان ریشه‌های تاریخی دارد و محور همه آنها خط دیورند است. دیورند نام یکی از وزیران امور خارجه انگلیس در دهه 90 قرن هجدهم میلادی است. هنری مورتیمور دیورند پیش از تشکیل کشور پاکستان، قراردادی را از جانب مستعمره خود یعنی هندوستان با امیر عبدالرحمن خان پادشاه وقت افغانستان به امضا رساند که براساس آن 2هزار و 640کیلومتر از مناطق نوار مرزی پشتون‌نشین افغانستان و هندوستان، برای مدت 100سال به دهلی نو تعلق داشته باشد. این قرارداد مرزی که بعدها به نام دیورند مشهور شد، در سال 1993 میلادی به پایان رسید. افغانستان پس از پایان مدت این قرارداد، خواهان بازگرداندن این منطقه پشتون‌نشین شد. پاکستان که به عنوان بخشی از خاک هندوستان در سال 1947 میلادی یعنی 54سال بعد از انعقاد قرارداد دیورند، از بدنه هندوستان جدا شد، می‌گوید این قرارداد با هندوستان، امضا شده و اسلام‌آباد، آن را به رسمیت نمی‌شناسد و تعلق این منطقه پشتون‌نشین به خاک پاکستان از خطوط قرمز کشور است.
به این ترتیب، خط دیورند به عنوان یک گره کور در روابط کابل - اسلام‌آباد باقی مانده است و به نظر نمی‌رسد این گره دست‌کم در سال‌های آینده باز شود. با وجود اینکه چشم‌انداز باز شدن این گره کور بسیار تیره و تاریک است، مقام‌های بلندپایه افغانستان قصد دارند با مسکوت گذاشتن خط دیورند، فصلی از همکاری‌های دوجانبه را به روی خود بگشایند.
حامد کرزای رییس‌جمهوری سابق افغانستان سال 90 درباره خط دیورند موضعی شفاف اتخاذ کرد: از روزی که معاهده دیورند به افغانستان تحمیل شد، هیچ حکومتی در این کشور، آن را نپذیرفته است و مردم افغانستان نیز آن را تایید نمی‌کنند. در آینده هم هیچ دولتی جرات ندارد از آن بگذرد. با این حال، رییس‌جمهوری سابق افغانستان بر این نکته تاکید می‌کند که کابل هیچگاه نخواسته است این مساله را دستاویزی برای اختلاف با اسلام‌آباد قرار دهد.
تجارت جنگ در پاکستان
داوود مرادیان رییس مرکز مطالعات استراتژیک افغانستان هم می‌گوید: ده‌ها جنگ در قرن 19 و 20 در دنیا آغاز شد و در نقطه‌یی به پایان رسید، اما دهه‌های متمادی است که جنگ در افغانستان نقطه پایانی ندارد. علت این امر، آن است که منازعه در افغانستان برای پاکستان یک تجارت است. در همین حال، علی واحدی کارشناس مرکز بین‌المللی مطالعات صلح افغانستان، سایه خط دیورند بر سر تمام اختلافات میان کابل و اسلام‌آباد را تایید می‌کند، اما منشا آنها را عوامل خارجی می‌داند. او در این باره گفت: چنانچه پاکستان و افغانستان در سیاست‌های خود به صورت مستقل عمل کنند، مشکلات موجود را از میان برخواهند داشت، اما امریکا نفوذ بسیار زیادی در دولت، ارتش و سازمان اطلاعات پاکستان و نیز در افغانستان دارد و شواهد نشان می‌دهد سیاست امریکا و غرب، به گونه‌یی است که امنیت در این منطقه تامین نشود و تشنج در این منطقه تداوم داشته باشد.
مخالفان گفت‌وگو با طالبان در افغانستان، علاوه‌بر آنکه می‌گویند دولت باید استراتژی خود را در قبال پاکستان مشخص کند زیرا تا مسائل دوجانبه حل نشود، مذاکرات صلح با طالبان نیز حل نخواهد شد، اعتقاد دارند که 2موضوع دیگر نیز باید در مذاکرات، رفع ابهام شود؛ نخست آنکه مشخص شود هیات مذاکره‌کننده طالبان، نماینده کدام طیف است زیرا به گفته آنان، معلوم نیست افرادی که بر سر میز مذاکره حاضر شده‌اند، نماینده ملاعمر یا نمایندگان پاکستان هستند و دوم اینکه آیا این هیات، همه طیف‌های درون طالبان را نمایندگی می‌کند؟
اخبار غیررسمی حاکی از آن است که نمایندگان وابسته به پاکستان در دور نخست مذاکرات طالبان حضور داشته‌اند و طالبان، خواستار شرکت نکردن این افراد به عنوان اعضای دومین دور مذاکرات با دولت افغانستان شده‌اند و به همین دلیل، ترکیب هیات طالبان در این دور تغییر ملموسی خواهد داشت. عبدالجلیل آخوند معاون وزیر امور خارجه، عبدالرزاق وزیر کشور، عیسی وزیر آب و برق، معادن و صنایع، عباس آخوند وزیر بهداشت، حسن رحمانی والی پیشین قندهار در زمان حکومت طالبان در افغانستان و ملا فرهاد ناشناس در این جمع، اعضای هیات نمایندگی گروه طالبان را در نخستین دور مذاکرات تشکیل می‌دادند.
مسوولان افغانستان تاکید دارند پاکستان، از طالبان به عنوان مهره‌یی سوخته برای امتیازگیری استفاده می‌کند و شدت درگیری‌های طالبان با نیروهای افغان در مناطق مختلف این کشور پیش از آغاز مذاکرات با پشتیبانی و حمایت آشکار پاکستان، با هدف امتیازگیری بیشتر در مذاکرات صلح صورت می‌گیرد. حتی مسوولان ارشد افغانستان نیز پذیرفته‌اند که طالبان را پاکستان بر سر میز مذاکره آورده و دولت وحدت ملی با پاکستان طرف است و این در شرایطی است که برخی از آگاهان عقیده دارند بخش زیادی از اعضای طالبان به جای صلح با دولت افغانستان ترجیح می‌دهند به داعش بپیوندند و در این صورت پاکستان به اهداف خود دست یافته است.
داعش در روزها و هفته‌های گذشته اقدام به سربازگیری از سراسر افغانستان کرده است و با تطمیع جوانان به کمک‌های مالی و در اختیار قرار دادن وسایل مورد علاقه جوانان از جمله موتورسیکلت، به جذب جوانان پرداخته است. برخی مقام‌های بلندپایه افغانستان مدعی‌اند که داعش بین 700 تا 800نفر را در کابل جذب کرده است. با این اوصاف، اشرف غنی رییس‌جمهوری افغانستان اعتقاد دارد زمانی که از صلح سخن به میان می‌آید، دو خط موازی وجود دارند، یکی صلح با طالبان افغان و دیگری صلح با پاکستان. به گفته وی، این دو موضوع مجزا از یکدیگرند و مذاکرات با هر کدام از این طرف‌ها، بر پایه منطق خود خواهد بود.
