گروه جهان
بعد از به نتیجه رسیدن مذاکرات یونان این بار نوبت ایران بود تا خبر توافقش سر خط خبرهای مهم روز دنیا در سراسر جهان شود. برخی سعی کردند تا این توافق را با پایان جنگ سرد مقایسه کنند و گروهی دیگر به دنبال شباهت تاریخی مذاکره‌کنندگان با دیگر افراد در آن دوران می‌گشتند. در نهایت واکنش‌های مختلفی به این توافق در سراسر جهان شکل گرفت که نقطه مشترک تمامی آنها «تاریخی» بودن این توافق بود. در ادامه این گزارش واکنش‌های مختلف افراد در سراسر جهان به این توافق بررسی می‌شود.
موج واکنش‌ها در توییتر
شبکه اجتماعی توییتر یکی از مهم‌ترین شبکه‌ها برای انعکاس واکنش افراد مختلف بود. محمد البرادعی، مدیرکل پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یکی از افرادی بود که بلافاصله پس از انتشار این خبر در یک پست توییتری به آن وکنش نشان داد. او نوشت: «گفت‌وگو برای ایجاد اعتماد براساس عدالت، احترام و امنیت متقابل همچنان تنها راه حل و فصل مناقشات است. همچنین کوفی عنان، دبیر کل سابق سازمان ملل متحد در پیام توییتری خود اعلام کرد: «مردم و کشورهای جهان می‌توانند سپاسگزار شجاعت، تعهد و پشتکار مذاکره‌کنندگان باشند.» یان برمر، استاد علوم سیاسی در دانشگاه کلمبیا و مدیر موسسه اوراسیا نیز در واکنش به این مساله در حساب توییتری خود نوشت: «در عرض یک دهه انتظار من این بود که روابط ایران و امریکا نزدیک‌تر از روابط عربستان سعودی و امریکا شود. او همچنین در توییت دیگری پیامدهای منطقه‌یی این توافق را تحلیل کرد و نوشت: «اسراییل موضع خصمانه‌یی نسبت به این توافق نشان خواهد داد اما عربستان سعودی بیشترین ضربه را از این توافق خواهد دید.»
سخنگوی سازمان ملل متحد نیز در صفحه رسمی این سازمان بین‌المللی در پیامی از استقبال گرم «بانکی مون» دبیرکل سازمان ملل متحد خبر داد و اعلام کرد برای ارائه هر گونه کمک جهت پیشبرد این توافق
آمادگی دارد.
بان کی مون در پیام خود نوشت: «من امیدوارم و باور دارم که این مورد به درک بیشتر و همکاری در تمامی چالش‌های پیش رو منجر خواهد شد. از این رو این توافق می‌تواند به عنوان یک کمک حیاتی به صلح و ثبات در منطقه و فراتر از آن باشد. سازمان ملل متحد آماده است تا برای اجرای کامل این توافق تاریخی و مهم همکاری کند.» خبرگزاری جمهور از خبرگزاری‌های افغانستان نیز در خبری با تیتر «ایران پیروز رقابت نفسگیر با غرب» خبر این توافق را مخابره کرد.
مارتین شولتس، رییس پارلمان اروپا ضمن استقبال از تواقق اتمی ایران آن را «آغازی برای دوران جدید» خواند. مایکل مان، مسوول روابط عمومی اتحادیه اروپا نیز در پیام توییتری‌اش نوشت: «تبریک به شما و تمامی تیم مذاکره‌کنندگان. شما به صورت خستگی‌ناپذیر برای دستیابی به این توافق تلاش کردید. این روز بزرگی برای دیپلماسی اعضای اتحادیه اروپاست و ما به آن افتخار می‌کنیم.»
توافقی حیاتی برای ثبات
خاویر سولانا، نماینده پیشین اتحادیه اروپا برای مذاکرات با ایران بلافاصله با انتشار مقاله‌یی در باره این توافق تاریخی نوشت: «ما اروپایی‌ها هنگامی که روحانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی، مذاکره‌کننده بود از آن حمایت کردیم. اتحادیه اروپا از همان آغاز در میز مذاکرات حضور داشت و این امر باید به ما احساس غرور بسیاری دهد. در این زمان اهمیت موفقیت را می‌شود از روی پیامدهایی که یک شکست می‌توانست در پی داشته باشد، اندازه‌گیری کرد. دست نیافتن به یک توافق به معنی ناتوانی در دستیابی به ثبات در خاورمیانه بود و با توجه به آنچه که در روزهای اخیر اتفاق افتاد به معنای شکست تقریبا تنها اجماعی بود که بین اعضای گروه 1+5 وجود داشت.»
سولانا همچنین در ادامه در باره نتایج احتمالی این توافق نوشت: «این توافق، هرچند هسته‌یی است اما باید به معنی بهبودی در روابط بین امریکا و ایران باشد که می‌تواند منجر به پیشرفت‌های بیشتری که در متن آن مندرج شده، بشود. عادی‌سازی برنامه هسته‌یی ایران می‌تواند به گفت‌وگوها با عربستان سعودی کمک کند و منجر به همکاری‌ها در مسائل کلیدی نظیر جنگ علیه داعش و همکاری در دیگر درگیری‌های منطقه شود.»
سولانا در پایان مقاله خود داشت: «من از موانعی که ممکن است رخ دهد، آگاه هستم اما یک توافق اجماعی بدون شک بهترین راه است. پس از این تفاهم اولیه، یک امیدواری برای دستیابی به توافقات بسیار بیشتر به وجود می‌آید هر چند که نیاز به زمان دارند، برای ثبات منطقه حیاتی است.»
موافقان در برابر مخالفان
و اما مخالفان توافق با ایران همچنان بر طبل مخالفت خود می‌کوبند. جان بولتون، نماینده پیشین امریکا در سازمان ملل و از جنگ‌طلب‌های مشهور امریکا که همواره از طرفداران حمله به ایران بوده است، باز هم از توافق با ایران ابراز نارضایتی کرده است. وی در یادداشتش در بوستون هرالد در لحظاتی که هنوز توافق اعلام نشده بود اما گمانه‌زنی‌ها حکایت از توافق نهایی داشت، نوشت که هر گونه توافقی با ایران در وین به دست آید، نسخه‌یی برای سلاح اتمی ایران خواهد بود. این پیامد ناراحت‌کننده استرات‍ژی امریکاست که معتقد است یک حکومت تئوکراتیک می‌تواند با اندکی فشار اقتصادی و دیپلماسی به راه بیاید. تعجبی ندارد که آیت‌الله‌ها فکر می‌کنند ما ساده لوح هستیم. خبرگزاری بلومبرگ از قول لیندسی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه و تندرو و ضد ایران نوشت که توافق ایران می‌تواند نوعی اعلام جنگ با اسراییل باشد. وی گفته است که این توافق مشکلی بزرگ برای هیلاری کلینتون خواهد بود که زمانی گفت اگر به ریاست‌جمهوری برسد، این توافق را نخواهد پذیرفت. با این حال خبرگزاری سی‌ان‌ان در بازتاب آخرین واکنش هیلاری کلینتون نوشت که او در دیدار از کنگره از این توافق حمایت کرده است.
گراهام تندرو گفته است که این توافق بسیار بدتر از چیزی است که من فکرش را می‌کردم و مثل بختکی بر سر منطقه، امنیت ملی ما و نیز در سطح وسیع‌تری کل جهان است.
گراهام به برخی از جزییات توافق بسیار سخت واکنش نشان داد ازجمله اخبار مربوط به رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران و اینکه به جای این تحریم‌ها محدودیت‌هایی برای واردات و صادرات سلاح برای 5 سال اعمال خواهد شد.
گراهام گفت که اگر جزییاتی که تا به‌حال منتشر شده است و به خصوص رفع تحریم‌های تسلیحاتی درست باشد، بنابراین توافق با ایران چیزی نیست که رییس‌جمهوری برای آن ببالد و به آن افتخار کند.
بنیامین نتانیاهو نیز سه‌شنبه شب در حساب توییتر خود نوشت که این توافق یک اشتباه تاریخی است. هیلاری کلینتون که زمانی گفته بود اگر او به ریاست‌جمهوری برسد، از این توافق حمایت نخواهد کرد و بعد البته خوش‌بینی احتیاط‌آمیزی از خود نشان داده بود، هنوز هیچ واکنشی نشان نداده است.
هاآرتص روزنامه اسراییلی که در این روزها اخبار مربوط به مذاکرات و حصول توافق را کاملا پوشش داده و خبرنگار نیز به وین اعزام کرده بود، ضمن آنکه پیش‌بینی کرده است که روابط اوباما و نتانیاهو وارد مرحله جدیدی از بگومگوها می‌شود، در تحلیلی توافق را شکستن تابوی 30ساله دانسته است که با آن ایران در موقعیتی برابر با 5 قدرت غربی مذاکره کرده است و شناسایی بین‌المللی را برای انقلاب اسلامی به دست آورده است.
مجله اکونومیست در مقاله‌یی با عنوان «ایران با یک توافق تاریخی موافقت کرد»، نوشت که پس از 19روز فرساینده، مذاکره‌کنندگان سرانجام به خط پایان رسیدند و توافق تاریخی را به دست آوردند. این مقاله پس از بررسی فنی مواد توافق میان ایران و 1+5، در پایان نوشته است که نگرانی‌های منتقدان باراک اوباما، در واشنگتن و جاهای دیگر مبنی بر اینکه مبادا تلاش اوباما برای جلا بخشیدن به میراث سیاسی‌اش باعث شود توافقی خطرناک با ایران به دست آید زیرا باعث نابودی کامل زیرساخت‌های هسته‌یی این کشور نمی‌شود، نگرانی بجایی نیست.
اکونومیست در پایان مقاله‌اش چنین نتیجه‌گیری می‌کند که مطابق اصول پراگماتیستی، توافق با ایران هرچند عالی نیست اما بسیار بهتر از هرگونه جایگزین دیگری است. این مقاله پیش‌بینی کرده است که احتمالا جمهوری‌خواهان در امریکا مانع اجرای توافق شوند اما بعید است که توفیقی در این راه حاصل کنند.
لرد لامنت، رییس پیشین اتاق بازرگانی ایران- بریتانیا در واکنش به این توافق به آسوشیتدپرس گفت: «توافق ایران و 1+5 شجاعانه و درست بود. تنها جایگزین این مذاکرات، مداخله نظامی بود که برای منطقه و جهان خطرناک بود.» نانسی پلوسی، رهبر اقلیت دموکرات در مجلس سنای امریکا توافق اتمی با ایران را یک توافق تاریخی و «محصول سال‌های رهبری سخت، شجاعانه و با دید باز»
توصیف کرد.
دیوید کامرون، نخست‌وزیر بریتانیا نیز توافق با ایران را تاریخی دانست و گفت: «این توافق کمک می‌کند دنیا محل امن‌تری باشد.» وانگ یی، وزیر امور خارجه چین به رویترز گفت: «توافق هسته‌یی ایران نشان می‌دهد که دنیا می‌تواند با استفاده از مذاکره مشکلات مختلف را حل کند.»
ایران ،کوبای دوم است
هاینس بلیکس رییس پیشین آژانس بین‌المللی در مصاحبه با بی‌بی‌سی گفت: «این مذاکرات بسیار دشوار بود و البته هنوز نیز مقاومت‌هایی از جانب دولت اسراییل در برابر توافق وجود دارد. با وجود این، گمان کنم این توافق، ظرفیت ایجاد تحولات اساسی در خاورمیانه را دارد. این توافق تا اندازه‌یی به توافق اوباما رییس‌جمهور امریکا با کوبا شباهت دارد و تغییر بزرگی در عرصه سیاست خارجی امریکا محسوب می‌شود.»
اسکای نیوز عربی در خبری پیرامون نحوه واکنش رهبر مخالفان کابینه رژیم صهیونیستی نوشت: «علت به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌یی ایران و شکستی که اسراییل متحمل شد روابط بد نتانیاهو با اوباما بوده است.»
«اشتاینتس» عضو کابینه نتانیاهو نیز گفت: «باراک اوباما رییس‌جمهوری امریکا بیش از اندازه به ایران امتیاز داده است. رییس‌جمهوری امریکا امنیت و صلح جهانی را قربانی کرده است.» در مقابل نفتالی بنت وزیر راستگرای اسراییلی در این باره گفت: «امروز در واقع قدرت هسته‌یی جدیدی در دنیا متولد شد.»
توافق تاریخی زیر تیغ رسانه‌ها
صبح روز اعلام توافق ایران و پنج کشور غربی، بسیاری از نشریات و خبرگزاری‌ها از آن به عنوان «توافقنامه» تاریخی یاد کردند.
«المانیتور» در نوشته‌یی با بررسی ابعاد مختلف این توافق نوشت: «آنچه که مسلم است خاورمیانه با یک توافق، جای بهتری خواهد بود تا بدون آن. حداقل این است که می‌توان امیدوار بود که بر پایه منافع و علاقه مشترک بین بازیگران مختلف، به مساله خلع سلاح، غلبه بر داعش، و خاتمه دادن به جنگ در سوریه و یمن و جلوگیری از خونریزی پرداخت. نیازی به گفتن نیست که رویکرد‌های قبلی برای منطقه و مردم آن فاجعه آمیز بوده است.»
نشریه نیویورک تایمز در گزارشی امیدوارانه و خوش‌بینانه با عنوان «توافق هسته‌یی ایران بعد از مذاکرات طولانی» نوشت: «روز سه شنبه یک پیمان تاریخی میان ایران و شش قدرت بزرگ جهان به دست آمد. این پیمان تاریخی پایانی بر تحریم‌های مالی است که فعالیت‌های تهران را برای یک‌دهه محدود کرده بود. خبر این توافقنامه موجب شد تا در سراسر ایران موجی از شادی و خوش‌بینی محتاطانه ایجاد شود. همانند تهران اکثر شهرهای ایران پس از پشت سر گذاشتن دوره تحریم‌هایی که اقتصاد را دچار رکود کرده بود امیدوارند تا این توافق ارزش پول ملی آنها را دوباره احیا کند. تا پیش از این توافق بسیاری از مخالفان توافق معتقد بودند که سرازیر شدن پول‌های بلوکه شده به ایران می‌تواند راه را برای تجیهزات تسلیحاتی ایران هموار کند این درحالی است که توافق هسته‌یی ایران این اعتماد را ازسوی مقامات ایرانی ایجاد کرده که این کشور نیز می‌تواند مطابق شرایط مندرج در توافق حرکت کنند.»
«ایران و موفقیت در معامله هسته‌یی» عنوان گزارشی بود که نشریه فایننشال تایمز در آن از روند تاثیر این توافق نوشت. براساس این گزارش با اینکه این توافق می‌تواند محدودیت‌های سختی را برای برنامه هسته‌یی ایران اعمال کند اما در عین حال می‌تواند موجب ارتباط دوباره اقتصادی ایران با جهان به ارزش 400میلیارد دلار شود. ایران می‌تواند پس از لغو تحریم‌ها، به یک غول نظامی تبدیل شود. یادآوری این نکته ضروری است که هزینه نظامی ایران در سال2014میلادی، 15میلیارد دلار بود که تقریبا 9درصد از هزینه‌یی است که کشورهای حوزه خلیج‌فارس برای این امر اختصاص داده بودند. عربستان سعودی، به تنهایی بیش از 10برابر آن را خرج کرد و در این راستا، لازم است همه‌چیز را در چشم‌انداز قرار دهیم.»
