چند سال قبل، به بهانه روز مهندس یادداشتی با موضوع «کیفیت ساختوساز مسکن در ایران» منتشر کردم. در این یادداشت، سطح کیفیت در ساختمانسازی را در سه پله طبقهبندی کردم: پله اول؛ مقاوم ساختن است بهمعنای افزایش امنیت ساختمانها در برابر زلزله و بالا بردن عمر مفید ساختمان که متاسفانه در کشور ما کمتر از 30سال است درحالی که در کشورهای پیشرفته این رقم نزدیک 100سال است. پله دوم؛ ایمن ساختن بهمعنای بالا بردن کیفیت ساختمان در برابر خسارات مالی و جانی ناشی از زلزله است درحالی که سالانه هزاران نفر از هموطنانمان در ساختمانها قربانی حوادث تلخی چون سوختگی ناشی از حریق و انفجار، برق گرفتگی، گاز گرفتگی، سقوط، آسانسور و... میشوند. پله سوم؛ مربوط به بهینه ساختن است که به نحوه ساختوساز درراستای استفاده از منابع ملی اعم از مواد، مصالح و انرژی توجه و اهتمام خاص داشته باشند. باید در زمان طراحی و ساخت ساختمانهای جدید، علاوه بر توجه به استفاده درست و بهینه از منابع و مصالح ساختمانی از طریق اجرای کامل و صحیح مبحث 19 مقررات ملی ساختمان -که البته نیاز به بازنگری و بهروز رسانی جدی دارد- به مقولههای مهم «مصرف بهینه انرژی، کاهش
آلایندگی هوا، حفظ محیطزیست، استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر و... » نیز بپردازیم. در ساختوساز مسکن باید به تمام معنا، توجه به «رفاه و آسایش خانوادهها» را مسوولیت خود بدانیم. امید است به این مهم در اجرای استاندارد برچسب انرژی ساختمان همچنین شناسنامه فنی ساختمانها توجه شود. اکنون با این تفاسیر همه دستاندرکاران صنعت ساختمان میتوانند از خود بپرسند؛ ساختمانهایی که میسازیم در کدام مرحله یا پله کیفیت قرار دارند؟ مقاوماند، ایمن و بهینهاند یا هیچ کدام؟ باتوجه به الزام قانونی واگذاری ساختوساز به مجریان ذیصلاح، تا چه اندازه خود را پایبند به این قانون میدانیم؟ یعنی تا چه اندازه ساختوساز کشور در دست مجریان ذیصلاح است؟
ساختمان و واحدهای مسکونی مانند بسیاری از کالاها، گارانتی و خدمات پس از فروش لازم دارند. حقیقتا گارانتی یعنی تضمین کیفیت و ارایه خدمات پس از فروش در صنعت ساختمان که اکنون نیاز جدی کشور است و خلأ آن کاملا احساس میشود. مهندس سلطانی، عضو هیاتمدیره انجمن انبوهسازان کشور چند سال قبل درست زمانی که مسکن مهر، بحث داغ کشور بود درباره گارانتی و خدمات پس از فروش عنوان کرد: «جایگاه گارانتی و خدمات پس از فروش در حوزه صنعت ساختمان کشور بسیار ضعیف است. چرا کسی از من انبوهساز، کیفیت، گارانتی و خدمات پس از فروش نمیخواهد؟ من آمادهام برای ساختمانی که میسازم خدمات پس از فروش بدهم و کیفیت آن را چند سال گارانتی کنم و تضمین بدهم که هیچ اتفاقی که به ساخت ساختمان برگردد اتفاق نخواهد افتاد ولی اگر اتفاقی افتاد، مسوولیت رفع مشکل را میپذیرم و تعمیر یا بازسازی را با هزینه خودم انجام میدهم.»
از نظر من، این یعنی باور به کیفیت محصول تولیدی و کیفیت عملکرد و کار خود. اینجاست که تفاوت «مجری ذیصلاح» از «بساز و بفروش» یا بهعبارت بهتر مصطلح «بساز و بنداز» مشخص میشود و اینجاست که اهمیت الزام قانونی «واگذاری ساخت و ساز به مجریان ذیصلاح» نمایان میشود.