گروه غذا و دارو
شاید خیلی کم پیش آید که هم بخش خصوصی و مجریان صنعت و بازاری به تخلف خود اعتراف کنند و هم نهاد دولتی ناظر بر آنها. تخلف داروخانه‌داران نیز یکی از این معدود موقعیت‌هاست که هم نمایندگان آنها در انجمنشان چند روز پیش در گفت‌وگو با «تعادل» از آن پرده برداشتند و هم رییس سازمان غذا و دارو روز گذشته بر ادعای آنها صحه گذاشت؛ هرچند با نگاه محافظه‌کارانه همیشگی خود به عنوان یک مسوول دولتی.
امین عینکچی، دبیر انجمن داروخانه‌داران و سیدمهدی رضوی، رییس هیات‌مدیره انجمن تکنیسین‌های داروخانه‌ها در گفت‌وگو با «تعادل» به صراحت و متفق‌القول اعلام کردند که قاچاق دارو یکی از رویه‌های رایج در بیشتر داروخانه‌های ایران است. منظور آنها از قاچاق دارو، فروش بدون نسخه داروهای نیازمند نسخه است که نشان می‌دهد این داروخانه‌ها، داروهای قاچاق می‌فروشند که نیازمند نسخه نیست و به عبارتی نظارتی هم روی سلامت و بازار آنها نمی‌شود.
حالا سکاندار یکی از مهم‌ترین ناظران بازار دارو (شاید حتی تنها ناظر مستقیم و اصلی آن) وجود این بازار سیاه پزشکان را تایید کرد هرچند بر کم و کیف این بازار با بخش خصوصی چندان هم نظر نیست. دکتر رسول دیناروند به «تعادل» گفت: نباید این طوربیان شود که همه داروخانه‌ها مرتکب این تخلفات می‌شوند اما قبول داریم که متاسفانه بروز این تخلف بالاست.
وی با بیان اینکه بازرسان دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور به‌طور میانگین ماهی یک‌بار و در دانشگاه‌هایی که مشکل نیروی انسانی دارد یک یا دو بار در سال بازرسی صورت می‌گیرد، تصریح کرد: به‌طور میانگین در کشور هر داروخانه حداقل 5بار در سال به‌صورت سرزده بازرسی می‌شود.
دیناروند با اشاره به اینکه چنانچه یکی از مصداق‌های تخلف همچون ارایه داروی نیازمند نسخه، بدون نسخه محرز شود با داروخانه متخلف برخورد خواهد شد، افزود: بازرسی‌ها در حدی نیست که بتواند این موارد را به صفر برساند تا سازمان غذا و دارو با قاطعیت اعلام کند، تخلفی در هیچ داروخانه‌یی صورت نگرفته یا نخواهد گرفت.
دریافت دارو بدون نسخه از داروخانه‌های معتبر تنها در برخی موارد قانونی و پذیرفته است؛ داروهای بدون نسخه یا OTC که داروهای بی‌خطر و با مصرف بالا هستند و همین طور داروهای بیماری‌های خاص و خطرناک، البته تنها در صورتی که بیمار با نسخه قبلی پزشک خود مراجعه کند، می‌تواند به میزان نیازش در دوره کوتاهی مانند 48ساعت دارو تهیه کند. این استثنا برای بیماران قلبی یا اعصاب و روان است که به هر دلیلی مانند مسافرت امکان تهیه نسخه جدید ندارند و باید دارو مصرف کنند.
اما از سوی دیگر به گفته معاون وزیر بهداشت، داروهایی که برای رشد هورمون و افزایش انسولین بدن استفاده می‌شوند که عمدتا در فعالیت‌های بدنسازی کاربرد دارد، احتمال سوءمصرف آنها بالاست و باید تحت کنترل باشند. داروهای دارای کدئین که می‌توانند اعتیادآور باشند و همین طور آنتی‌بیوتیک‌ها که مصرف زیاد آنها منجر به ایجاد مقاومت در برابر آنها می‌شود نیز از دیگر داروهای نیازمند کنترل و ایجاد محدودیت هستند.
این مقام مسوول ضمن انتقاد از محدودیت‌های سازمانی در بازرسی‌ها، قوانین را هم بازدارنده نمی‌داند. «متاسفانه تخلف وجود دارد و مجازات دستگاه‌های قضایی آن‌گونه که باید و شاید بازدارنده نیست و در بسیاری موارد جریمه‌ها اندک است در حالی که جریمه باید به اندازه‌یی در نظر گرفته شود که تکرار جرم صرفه و توجیه نداشته باشد.» دیناروند این طور می‌گوید و ادامه می‌دهد: هر چند اعتقاد ما هم لزوما این نیست که با صرف افزایش مجازات و جریمه همه‌چیز ختم به خیر شود بلکه آموزش و فرهنگ‌سازی را هرگز نباید فراموش کرد و باید این آموزش‌ها به شهروندان به صورت عام و پزشکان و دارو‌سازان به صورت خاص صورت گیرد.
این انتقادهای دوجانبه در حالی از یکی از حساس‌ترین بازارهای کشور مطرح می‌شود که هیچ برنامه و سازوکاری برای رفع بحران‌های فعلی ارایه نمی‌شود. نبود بودجه و نیروی انسانی و ناکافی بودن مجازات‌ها برای پزشکان داروسازی متخلف موانعی است که به نظر نمی‌رسد به زودی رفع شود. نه وزارت بهداشت بودجه دارد و نه پزشکان طاقت مجازات.
