کشورمان ایران با دارابودن موقعیت جغرافیایی و استراتژیک بسیار مناسب در منطقه خاورمیانه و در سطح جهانی در زمینه پروازهای هوایی می‌تواند حرکت روبه‌رشدی در صنعت حمل‌ونقل هوایی داشته باشد اما در این میان غافل شدن از طرح‌های توسعه‌یی مناسب برای استفاده از پتانسیل‌های موجود، باعث شده که آن‌چنان که باید در این عرصه پیش نرویم. از سوی دیگر بسیاری از کشورها می‌توانند با عبور دادن پروازهای خود از آسمان استراتژیک ایران سعی در کاهش بیش از پیش هزینه‌های خود داشته باشند که بهره‌گیری از این موقعیت هم نیازمند توجه به ظرفیت‌های موجود است. موضوع حمل‌ونقل هوایی و توسعه زیرساخت فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی(ره) جزو نخستین اقدامات بعد از تحریم محسوب می‌شود. حتی قبل از تحریم هم این مساله می‌توانست وضعیت اجرایی پیدا کند زیرا موقعیت فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی(ره) در منطقه به شکلی است که هر هواپیمایی به‌جای اینکه برود و در دوبی و استانبول فرود بیاید، می‌تواند در فرودگاه بین‌المللی امام(ره) بنشیند و این مساله باعث می‌شود که فاصله پروازی و هزینه حمل‌ونقلی‌اش کاهش بیابد. هرچند با وجود گذشت بیش از یک‌سال از توافق ژنو هنوز بسیاری از
غول‌های هوایی جهان نتوانسته‌اند اقدام به فروش هواپیما به ایران کنند، اما علاوه بر انتقال اطلاعات مورد نیاز، ارسال قطعات هرچند به کندی آغاز شده و بخشی از تحریم‌ها در حوزه تاسیسات هوایی استحکام خود را از دست داده است.
خرید سیستم‌های جدید فرود خودکار
وزارت راه‌وشهرسازی از توافقی جدید خبر داده که نتیجه آن خرید سیستم‌های جدید فرود خودکار هواپیما از کشورهای اروپایی است؛ این تجهیزات کم‌ناوبری که در هدایت هواپیما به سمت فرودگاه و موقعیت‌یابی آن تاثیری مهم داشته و همچنین شامل 3 سیستم فرود خودکار هواپیما می‌شود، بناست در آینده‌یی نزدیک وارد کشور شود. این درحالی است که پیش از این شرکت فرودگاه‌های کشور اعلام کرده بود که با توجه به نیاز روز‌افزون تجهیزات فرودگاهی کشور به نوسازی برای آنکه بتوان خدمات‌دهی به هواپیماهای عبوری و هواپیماهایی که در فرودگاه‌های داخلی کشور نشست و برخاست می‌کنند را به بهترین شکل حفظ کرد به حدود 25میلیون دلار سرمایه‌گذاری جدید احتیاج است. هرچند وزارت راه‌وشهرسازی هنوز جزییاتی از نوع این قرار‌داد و هزینه‌های مربوط به آن ارایه نکرده است، اما به نظر می‌رسد با توجه به توضیحاتی که در رابطه با به‌روزرسانی تجهیزاتی که مربوط به 20سال قبل بوده‌اند ارایه شده، سرمایه‌گذاری ویژه‌یی در این زمینه به کار گرفته شده است.
ایجاد کریدورهای بین‌المللی
«تعادل» در این خصوص و نیز درباره موقعیت، ظرفیت و کمبودها در زمینه فرودگاهی کشور با علیرضا شیرمحمدی، کارشناس اقتصاد حمل‌ونقل به گفت‌وگو نشسته است. وی با بیان اینکه در‌حال‌حاضر در دنیا بحث جنگ هزینه‌ها را داریم، گفت: ما از طریق فرودگاه امام‌خمینی(ره) می‌توانیم شرایط کاهش هزینه‌ها را برای کشورهای دیگر ایجاد کنیم و مسافران بین‌المللی هم قطعا از این کاهش هزینه‌ها استقبال خواهند کرد. وی افزود: با توجه به موقعیت استراتژیک و خاص جغرافیایی فرودگاه امام‌خمینی(ره) در منطقه، اگر فرودگاه امام‌خمینی(ره) فرودگاهی توسعه‌یافته باشد، مسافری که به‌عنوان مثال قصد پرواز از هند به یک کشور اروپایی را دارد، به‌جای اینکه به دوبی برود و از آنجا راهی مقصد خود شود، می‌تواند به تهران بیاید و از تهران ادامه مسیر دهد که این کاهش بسیاری در مسافت و هزینه‌های مسافر ایجاد خواهد کرد. این کارشناس اقتصاد حمل‌ونقل در ادامه گفت: با توجه به کریدورهای بین‌المللی و کریدورهای خاصی که فرودگاه امام‌خمینی(ره) در مسیرهای بین‌المللی ایجاد می‌کند، ایران می‌تواند برنده جنگ هزینه‌ها باشد. وی همچنین اظهار داشت: ما قبل از تحریم هم باید وارد حوزه توسعه فرودگاه
می‌شدیم و در‌حال‌حاضر هم نباید، منتظر بود و شرایط‌سنجی کرد بلکه باید دست به عمل زد؛ زیرا موضوع سرمایه‌گذاری، بهره‌برداری و ساخت است و نیاز به رفع تحریم نداریم. بنابراین باید بلافاصله وارد پروژه‌های توسعه‌یی شویم و چه‌بسا که شرکت‌های خارجی هم اعلام آمادگی کرده‌اند که حضور داشته باشند.
فرودگاه؛ دروازه ورود و معرف هر کشور
شیرمحمدی افزود: فرودگاه یعنی در ورودی هر کشور؛ به هر کشوری که وارد می‌شوید فرودگاه آن کشور معرف کامل توسعه‌یافتگی آن کشور است. در عرصه بین‌المللی کشورها آن‌چنان پرشکوه و توسعه‌یافته فرودگاه‌هایشان را به معرض نمایش می‌گذارند که مسافران از همان داخل فرودگاه جذب آن کشور می‌شوند. بسیاری از مسافرانی که در عرصه بین‌المللی وارد فرودگاه‌ها می‌شوند، مسافرانی هستند که می‌خواهند تغییر مسیر دهند، پس چه بهتر که ما فرودگاه‌مان را آماده حضور آنها کنیم و در معرض دید بین‌المللی قرار دهیم. وی ادامه داد: در دوبی سالانه حدود 60میلیون مسافر وارد می‌شوند که چیزی نزدیک به 80درصد از این مسافران، ترانزیت هستند یعنی وارد این کشور می‌شوند و بدون اینکه زحمتی برای آن کشور ایجاد کنند، باعث کسب درآمد برای آنها می‌شوند اما ما هر روز در حال از دست دادن این فرصت هستیم.
استفاده از مدل اقتصادی فرودگاه دوبی
به گفته این کارشناس اقتصاد حمل‌ونقل، برای اینکه بتوانیم از موقعیت خوب و استراتژیک ایران استفاده کنیم و درآمدزایی و پول و ثروت برای کشورمان ایجاد کنیم، باید زیرساخت‌هایمان را در این زمینه اصلاح کنیم. کشور امارات که به اندازه ایران موقعیت استراتژیک ندارد، به دلیل ساختارهای خوب ایجادشده حجم جابه‌جایی 60میلیونی مسافر را در سال گذشته داشته است، آن‌هم در حالی که جمعیت محلی این کشور 4میلیون بیشتر نیست ولی این حجم انبوه مسافر و سرمایه در این کشور باعث شده که این فرودگاه در منطقه یکه‌تاز باشد. وی افزود: ما در 20سال گذشته اشتباه کرده‌ایم که این فرودگاه را توسعه نداده‌ایم و یکی از دلایل عدم توسعه فرودگاه این است که روی مدل درست حرکت نکرده است. منظور از مدل فرودگاه طراحی فرودگاه نیست بلکه مدل مالی و بهره‌برداری فرودگاه است. اینها هستند که در دنیا حرف اول را می‌زنند.
مدل درست بهره‌برداری؛ یک ضرورت
شیرمحمدی با اشاره به موضوع خرید سیستم‌های جدید فرودگاهی از اروپا گفت: ما در قلب اروپا مدل فرودگاهی برلین را داریم که به دلیل استفاده نکردن از مدل درست، بهره‌برداری از آن حدود 10سال است که با تاخیر مواجه شده است. پس توجه کنیم که استفاده از متخصصان بین‌المللی و داخلی در بهره‌برداری از فرودگاه‌ها بسیار مهم است. یعنی دیوار و سقف فرودگاه نیست که می‌تواند درآمد وارد کشور کند بلکه بهره‌برداری از فرودگاه است که مهم و کلیدی است.
برنامه‌ریزی مهم‌تر از اجرا
وی در پایان گفت: در کشورهای پیشرفته دنیا مثل ژاپن، مرسوم است که در ابتدا برنامه‌ریزی می‌کنند و بعد به اجرا درمی‌آورند و ما باید دقیقا از این الگو برای تجربه فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی(ره) نیز استفاده کنیم. در یک جمله می‌خواهم بگویم پروژه فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی(ره) یک فرصت بسیار خوب برای ماست و اگر با سوءاستفاده یا عدم استفاده از مدل مناسب این موقعیت را از دست بدهیم، آن را برای همیشه از دست داده‌ایم.
