گروه مسکن و شهرسازی زهره علامی
چندی پیش شهردار تهران از ساماندهی نماهای شهری خبر داد؛ موضوعی که از سال گذشته بارها در جلسات شورای شهر تهران مطرح شده و قرار است با ارایه لایحه ثبت جزییات نما در پروانه ساختمانی از سوی شهرداری شکل تازه‌یی به خود بگیرد. اگرچه این لایحه هنوز مراحل تدوین خود را سپری می‌کند و هنوز به شورای شهر تهران تقدیم نشده است اما اقداماتی در همین راستا برای ساماندهی نماهای ساختمانی از سوی مدیریت شهری صورت گرفته است که تشکیل کمیته‌های منطقه‌یی برای ساماندهی نماهای ساختمانی یکی از آنهاست.
براساس این لایحه بایدها، نباید‌ها و قوانین توصیه‌یی در نماهای ساختمانی اجرا می‌شود که به موجب آن استفاده از نمای تمام‌شیشه و فلزی، استفاده از رنگ‌های نامتعارف و تند، به کار‌گیری مصالح متعدد، فرم‌ها و شکل‌های ناملموس در نمای ساختمان و... ممنوع است و درصورت عدم رعایت ضوابط ذکرشده پروانه پایان‌کار برای سازندگان صادر نمی‌شود.
در همین ارتباط رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران در گفت‌وگو با «تعادل» ضمن اشاره به اهمیت ساماندهی نماهای ساختمانی گفت: در سال گذشته شورای شهر تهران براساس یک طرح دوفوریتی، شهرداری را موظف به ارایه لایحه ثبت جزییات نما در پروانه ساختمانی کرد.
محمد سالاری افزود: در همین راستا اقداماتی مشترک نیز میان شهرداری و شورای شهر برای بهبود وضعیت نماهای ساختمانی در تهران آغاز شد و با توجه به اطلاعات به دست آمده از کارشناسان، یک آیین‌نامه مقدماتی پس از طرح در شورای ارتقای کیفی شهر تهران تنظیم شد.
وی ادامه داد: در شورای ارتقای کیفی علاوه‌بر شهردار، رییس شورای شهر تهران، تعدادی از معاونان شهرداری، رییس سازمان نظام مهندسی تهران و رییس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی حضور دارند.
به گفته این عضو کمیسیون معماری و شهرسازی، این آیین‌نامه به عنوان نخستین نسخه از آیین‌نامه‌های ساختمانی از سوی معاونت‌های شهرداری تهران به مناطق 22گانه ارسال شد ضمن اینکه شهرداری نیز براساس تصمیم شورای شهر موظف به تشکیل کمیته‌های بررسی‌نما در تمام مناطق تهران شد.
سالاری اظهار کرد: البته ساماندهی نماهای شهر تهران بخشنامه‌پذیر نیست و شورای شهر یا شهرداری تنها می‌توانند قوانین کمی را اعمال کنند و در این میان محتوای کیفی نماها در دست سازندگان ساختمان است.
وی افزود: برای ساماندهی نماهای ساختمانی در مناطق تهران کمیته‌هایی در هر یک از مناطق تهران تشکیل شده است که در این کمیته‌ها علاوه‌بر وجود یک کارشناس فنی از شهرداری، اساتیدی از دانشگاه با تخصص معماری و شهرسازی، یکی از اعضای کمیسیون معماری و شهرسازی به عنوان ناظر حضور دارند.
رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران با اشاره به اهمیت خلاقیت در حوزه معماری گفت: اعضای این کمیسیون باید خلاقیت در معماری را محور فعالیت‌ها و تصمیم‌گیری‌های خود قرار دهند و با بهره‌گیری از ابتکارات بحث زیبایی را به اوج برسانند ضمن اینکه ویژگی‌های ایرانی و اسلامی نیز باید منطبق بر ضوابط طرح تفصیلی تهران ملاک عمل باشد. وی ادامه داد: این کمیته‌های منطقه‌یی هنوز در ابتدای راه هستند و تاکنون تغییرات ویژه‌یی در این حوزه شاهد نیستیم.
سالاری تصریح کرد: هم‌اکنون نماهای نامتجانس در شهر مشاهده می‌شود و می‌توان با انجام مطالعات درخصوص معماری اسلامی- ایرانی نماهای ساختمانی را در شهر ساماندهی کرد.
تمرکز شورای شهر بر ساماندهی
نمای ساختمان‌های در حال ساخت
این عضو کمیسیون شهرسازی و معماری با اشاره به نبود هویت معماری مشخص در برخی از شهرهای ایران گفت: دغدغه بسیاری از کارشناسان معماری و شهرسازی بحث هویت‌زدایی از مراکز سیاسی و اجتماعی است که باید مورد توجه قرار گیرد و اصلاح شود تا موجب ارتقای کیفیت و بهبود سبک زندگی شود. وی اظهار کرد: باید ظرفیت‌های پژوهشی برای ساماندهی و نظارت بر نماهای ساختمانی افزایش یابد و مسوولان و کارشناسان معماری و شهرسازی اصول و مبانی مشخصی را در این زمینه تدوین کنند تا با اجرای این قوانین گام‌های خوبی در این زمینه برداشته شود. سالاری افزود: بناهای شهری قطاری در حال حرکت است که اعمال قوانین جدید می‌تواند تا حدودی شرایط کنونی را بهبود بخشد و هم‌اکنون تمرکز شورای شهر بر ساماندهی نماهای ساختمان‌های در حال ساخت است و نظارت بر نماهای ساختمان‌های قدیمی در گام‌های بعدی قرار دارد. به گفته رییس کمیسیون معماری و شهرسازی هم‌اکنون در طراحی و ساخت نماهای ساختمانی سبک خاصی اعمال نمی‌شود و سبک‌های مختلف و گاه متناقضی مورد استفاده قرار می‌گیرد که هیچ‌گونه مبنایی نیز ندارند.
طرح جامع اصل اساسی ساماندهی نمای شهری
وی افزود: با توجه به دغدغه مسوولان و مدیریت شهری برای ساماندهی نما و منظر شهری باید طرح جامعی از سوی شهرداری و شورای شهر تهران ارایه شود و در این زمینه از حضور اساتید بنام معماری و شهرسازی استفاده شود تا نابهنجاری موجود در این زمینه از میان برود و شهر تهران هویت ایرانی و اسلامی خود را بازیابد. سالاری اظهار کرد: باید قوانین فرادستی معماری و شهرسازی نیز از ساماندهی نما در تهران حمایت کنند و علاوه‌بر ثبت جزییات نما در پروانه ساختمانی باید الزامات ویژه‌یی نیز برای اجرای این لایحه پس از تصویب ارایه شود. وی در پایان گفت: در صورت تصویب این لایحه از سوی شورای شهر تهران در صورتی که نمای یک ساختمان مطابق جزییات ارایه‌شده در پروانه ساختمانی نباشد، پروانه پایان‌کار ساختمان صادر نمی‌شود.
لایحه ثبت جزییات نما در پروانه ساختمانی گامی به جلو
یک عضو شورای گروه شهرسازی جامعه مهندسان مشاور اقدام شورای شهر و شهرداری را برای ساماندهی نماهای ساختمانی گامی رو به جلو دانست و گفت: این لایحه اگرچه نماهای ساختمانی را در شهر تهران تا حدودی ساماندهی می‌کند اما می‌تواند تبعاتی را نیز به همراه داشته باشد. مهرداد هاشم‌زاده افزود: در صورتی که قوانین و ضوابط مشخصی در این زمینه تصویب شود و از اعمال سلیقه در نماهای ساختمانی جلوگیری شود می‌توان شاهد اتفاقات خوبی در فضای شهری باشیم در غیر این صورت این لایحه می‌تواند موجب ایجاد رانت‌جویی شود. وی ادامه داد: با توجه به اینکه صدور پروانه ساختمانی مراحل متعددی را طی می‌کند نبود قوانین مشخص می‌تواند بهانه‌یی برای استفاده سودجویان شود؛ پس با قوانین مشخص می‌توان از ایجاد هرگونه رانت یا اعمال نظر سلیقه‌یی در این زمینه جلوگیری کرد. یک عضو شورای گروه شهرسازی جامعه مهندسان مشاور با اشاره به اهمیت ساماندهی نماهای ساختمانی به «تعادل» گفت: باید در ابتدا مقررات و ضوابط مشخصی درباره ساماندهی نماهای ساختمانی از سوی شورای شهر تصویب شود.
هر شهر نیازمند قوانین متفاوت در حوزه نماست
به گفته هاشم‌زاده باید برای هر شهر قوانین متفاوتی در حوزه نمای ساختمانی تصویب شود زیرا بافت و معماری بناها در شهرهای ایران مختلف است ضمن اینکه باید در بخش تابلوهای راهنمایی و تابلوی فروشگاه‌ها نیز قوانینی اعمال شود. این عضو شورای گروه شهرسازی جامعه مهندسان مشاور گفت: در بسیاری از کشورها ضوابطی برای نماهای ساختمانی وجود دارد که جزییات نما با توجه به هویت تاریخی و کارکرد خاص منطقه تعریف می‌شود. وی ادامه داد: در برخی از کشورها نیز همسایه‌ها می‌توانند از نماهای ساختمان مجاور یا مقابل خود به دلیل نامتجانس بودن شکایت کنند زیرا سیمای محله بر اثر نماهای نامناسب نازیبا می‌شود اما در ایران چنین قوانینی وجود ندارد.
