گروه پتروشیمی نادی صبوری
با واگذاری شرکتهای پتروشیمی به بخش خصوصی، در سال 87 هلدینگ پتروشیمی خلیجفارس با انتقال سهام 15شرکت شکل گرفت. پتروشیمی بندرامام، شهیدتندگویان، بوعلیسینا، نوری، پارس، اروند، خوزستان، فجر، مبین، رهآوران فنون، عملیات غیرصنعتی ماهشهر، عملیات غیرصنعتی پازارگاد، مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی، انپیسی اینترنشنال و بازرگانی پتروشیمی این شرکتها را تشکیل میدهند. 22میلیون تن از ظرفیت تولیدی پتروشیمی اکنون در این شرکتها به صورت مستقیم انجام میشود. به همین واسطه با داوود فراهانی مدیر طرحهای این هلدینگ به گفتوگو نشستیم تا آخرین وضعیت این طرحها و همینطور چشمانداز صنعت پتروشیمی ایران را از منظر او جویا شویم. یکی از مهمترین طرحهایی فعلی هلدینگ، پالایشگاه گازی بیدبلند است. بیدبلند طرحی است که حدود 38ماه بدون نتیجه و بلاتکلیف مانده بود. ماجرای این پالایشگاه از بهمنماه 1389 شروع شد. به گزارش مهر در آن تاریخ شرکت ملی گاز ایران و بانک صادرات یکی از بزرگترین قراردادهای صنعت گاز ایران را امضا کردند و براساس این توافق دوجانبه قرار بود چهارمیلیارد دلار اعتبار برای ساخت ۲ طرح بزرگی پالایشگاهی گاز ایران سرمایهگذاری
شود. براساس این قرارداد بانک صادرات با مشارکت ۸۰درصدی به میزان 3میلیارد و ۲۰۰میلیون دلار در 2پروژه ساخت پالایشگاه گاز بیدبلند۲ و واحد استحصال اتان پالایشگاه پارسیان سرمایهگذاری میکند که سهم شرکت ملی گاز در این پروژهها ۲۰درصد با سرمایهگذاری حدود ۸۰۰میلیون دلار خواهد بود.
میزان سرمایهگذاری مورد نیاز برای تکمیل و ساخت پالایشگاه گاز بیدبلند2 حدود 3میلیارد و ۳۰۰میلیون دلار برآورد میشد و مطابق با برنامه زمانبندی باید در مدت ۴۴ماه تا سال ۹۲ در مدار بهرهبرداری قرار بگیرد. اما اردیبهشتماه سال 91 همهچیز ناگهان متوقف شد. در آن زمان گفتهها و شنیدههایی که به طور کامل تایید رسمی نشدند از تخلف و سوءاستفاده مالی بانکهای حامی این طرح حکایت میکردند اما طبق روال همیشگی در کشور شفافسازی دقیقی از این دلایل صورت نگرفت و درنهایت آبانماه 93 کنسرسیومی متشکل از 6 بانک ایرانی تامین منابع مالی و تسریع در اجرای پروژه عظیم پالایشگاه گاز بیدبلند2 را به عهده گرفتند.
شرکت هلدینگ صنایع پتروشیمی خلیجفارس، کنسرسیومی متشکل از 6بانک ایرانی شامل بانکهای ملی، سپه، تجارت، ملت، پارسیان و صنعت و معدن گروهی بودند که کلاف سردرگم پالایشگاه بیدبلند به دست آنان سپرده شد. در آن تاریخ تفاهمنامه مشارکت مالی برای اجرای این با حضور تعدادی از مدیران عامل و مدیران ارشد بانکها مدیرعامل شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس و تعدادی از مدیران این شرکت به امضا رسید. بر این اساس هزینه اجرای این طرح حدود 3میلیارد دلار برآورد شده و هر یک از بانکها در تفاهم به عمل آمده متعهد به تامین 350میلیون دلار شدهاند. بانک سپه که به عنوان مسوول سندیکای بانکی انتخاب شده متعهد به تامین 750میلیون دلار برای اجرای این پروژه شد. این پروژه با استفاده از گازهای خروجی از چاههای گازی مناطق نفتخیز جنوب تامینکننده خوراک مورد نیاز طرحهای آینده شرکتهای پتروشیمی بندرامام و گچساران خواهد بود. با اجرای این پروژه 46میلیون مترمکعب به حجم گاز تولیدی کشور افزوده خواهد شد. تولید سالانه 1480000 تن اتان برای تولید اتیلن، یکمیلیون تن پروپان، 500هزار تن بوتان و 400هزار تن گاز مایع از محصولات این پالایشگاه به شمار میرود. این طرح از
تامینکنندگان اصلی گاز اتان است که خوراک اصلی مجتمعهای پتروشیمی کشور است و میتواند خوراک مورد نیاز طرحهای آینده پتروشیمی را تامین کند؛ طرحهای پتروشیمی که طبق گفته مدیر طرحهای هلدینگ خلیجفارس میتوانند طی سالهای آینده از محصولات این پالایشگاه استفاده کرده و توسعه پیدا کنند.
داوود فراهانی درباره وضعیت طرحهای پتروشیمی هنگام و هرمز که دو طرح دیگر در دست اجرا هستند میگوید: این طرحها که واحد اوره و آمونیاک منطقه ویژه بوده و تولید مگاتونی خواهند داشت اکنون در حال انجام هستند و پتروشیمی هنگام حدود 20درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. او در ادامه میافزاید: پروژه متانول در بندرعسلویه نیز اکنون به 18درصد پیشرفت فیزیکی رسیده است. این پروژه نخستین پروژه هلدینگ خلیجفارس در تولید متانول محسوب میشود که پیش از این نیز تورج ارونقی مدیرعامل این واحد در گفتوگو با «تعادل» راجع به طرحهای بعدی برای استفاده از متانول تولیدی در آپادانا اظهار کرده بود: «کشورهای پیشرفته مشتری مواد تولیدی پاییندست ما هستند؛ امروزه متانول علاوهبر محصول نهایی میتواند در صنایع تبدیلی و در نتیجه برای صنایع پاییندستی خود به شکل خوراک مصرف شود. توجه داشته باشید که اگر امروزه ما به عنوان قطب تولید متانول در منطقه مطرح شویم به معنی یک تهدید نیست بلکه فرصتی است که باعث میشود ما فرصت چانهزنی در تعیین قیمتها در منطقه را در دست گیریم. در ارتباط با اتیلن و بهصرفهبودن یا نبودن آن تصمیمگیرنده شرکت صنایع پتروشیمی است که
با توجه به شرایط بازارهای جهانی این تصمیمات اتخاذ شدهاند، که بدیهی است بعدها با بررسی بازار تولیداتی را تغییر دهند.» مدیر طرحهای هلدینگ پتروشیمی خلیجفارس در ادامه اظهارات خود از وارد چرخه تولیدشدن محصولات این واحد طی 2 الی 3 سال آینده خبر میدهد. ایران اکنون میتواند با سرمایهگذاری در صنایع پاییندستی از ظرفیت تولید 24میلیون تنی متانول که طی سالهای آینده به آن دست خواهد یافت استفاده کرده و به محصولات بااهمیت و ارزشافزوده بالا مانند پلیپروپیلن دست پیدا کند. البته با وجود اینکه اکنون ادعا میشود در ایران طرح پایلوت تولید پلیمرها از متانول به نقاط خوبی رسیده است، یک منبع آگاه در صنعت پتروشیمی به «تعادل» میگوید: «برای عملی شدن پروژههای پایلوت تولید پلیپروپیلن از متانول، به حدود یکمیلیارد و 500میلیارد دلار سرمایهگذاری احتیاج است که اکنون بدنه پتروشیمی کشور از پس آن برنخواهد آمد.» فراهانی اعتقاد دارد که متانول برای 10 الی 15 سال آینده بازار مناسبی خواهد داشت و هلدینگ خلیجفارس نیز براساس این اعتقاد تصمیم دارد سبد محصولات خود را که تاکنون «متانول» جز آن نبوده است، گسترش دهد.
پالایشگاه گازی بیدبلند اکنون یکی از مهمترین طرحهای در دست خلیجفارس است. پیش از این عادل نژادسلیم مدیرعامل این هلدینگ در گفتوگو با «تعادل» راجع به این پالایشگاه بیان کرده بود: «این پروژه ملی اهمیت زیادی در توسعه صنعت پتروشیمی بهخصوص در تولید در تولید گاز شیرین دارد. محصولات این پالایشگاه موجب تولید محصولات باارزشی الپیجی، بوتان اتان و پروپان خواهد شد. سپس با تفکیک این محصولات و رساندن اتان به گچساران فعالیت این واحد نیز رونق خواهد گرفت. متان تولیدشده از این واحد نیز وارد شبکه گاز کشور خواهد شد. او درباره روند انعقاد این قرارداد با وزارت نفت گفته بود: «در این قرارداد برای 14سال فرمول ثابت مشخص شده و برای هر سال نیز قیمت حداقلی در نظر گرفته شده است. این نخستینبار است که بعد از تعیین مدت زمان و نرخ خوراک قرارداد بسته شد تا از به وجود آمدن هر گونه دلیل برای عدم سرمایهگذاری جلوگیری شود. در واقع در هر قراردادی باید درصدی از ضرر و زیان در نظر گرفته شود که اخیرا آقای زنگنه هم با اشاره به دریافت پنالتی از سوی تولیدکنندگان در جهت کاهش میزان نارضایتی آنها گامی مثبت برداشتهاند.» اکنون فراهانی نیز راجع به
آخرین وضعیت این طرح میگوید: «پروژه بیدبلند به این دلیل که روزانه 56میلیون مترمکعب گاز غنی را از NGLهای 900، 1000، 1200 و 1300 منطقه دریافت، پالایش و جداسازی میکند از اهمیت خاصی برخوردار است» او اضافه میکند: «گاز شیرین تولیدشده از این واحدها به شبکه سراسری تزریق شده و c2 حاصل از آن به پتروشیمی گچساران که خط دنا را تامین میکند، تزریق خواهد داشت» فراهانی در ادامه بیان میکند: «بخشی از c2 و c2 پلاس این واحد نیز در راستای طرحهای توسعهیی به پتروشیمی بندرامام ارسال خواهد شد»
مدیر طرحهای هلدینگ پتروشیمی خلیجفارس در ادامه میگوید: «فاز اول این پالایشگاه شامل شیرینسازی گاز بوده و فاز دوم برای جداسازی c2 و c2 پلاس و همچنین میعانات گازی برنامهریزی شده است» فازهای گازی پارسجنوبی در دولت نهم و دهم با مشکلات فراوانی مواجه بودند. تعریف طرحهای 35ماهه و عدم اولویتبندی آنها سبب شد تولید گاز کشور به مشکل برخورده و در نتیجه واحدهای پتروشیمی نیز نتوانند فعالیتهای خود را چندان توسعه دهند. اکنون اما با اولویتبندی این فازها تولید گاز کشور افزایش خواهد یافت. فراهانی راجع به تاثیر این افزایش تولید بر صنعت پتروشیمی به «تعادل» میگوید: «طی 2سال آینده 600میلیون مترمکعب به تولید گاز کشور اضافه میشود و ما باید این میزان را به محصولات پتروشیمی تبدیل کنیم اما برای به نتیجه رسیدن طرحهایی که ارزشافزوده بالایی دارند ما نیاز به سرمایهگذاری خارجی را حس میکنیم» او اظهار میکند طرحهایی مانند تولید پلیپروپیلن از متانول و پروژههای «gas to x» از ارزشافزوده بسیار بالایی برخوردار هستند اما در حال حاضر نمیتوان چندان کاربردی و عملیاتی راجع به آنها اظهارنظر کرد.