گروه صنعت و معدن سمیه سایش
در شرایطی که واحدهای تولیدی و صنعتی با مشکلات متعددی از جمله کمبود نقدینگی دست به گریبان هستند، مساله بهره‌وری پایین عوامل تولید نیز مزید بر علت شده‌اند و شرایط را بیش از پیش نامساعد کرده‌اند. اینکه عوامل موثر بهره‌وری چیست و با اتخاذ چه راهکارهایی می‌توان بهره‌وری را افزایش داد، تنها مساله این روزهای صنعت و معدن نیست. با این حال، بررسی دوباره ابعاد آن از جمله اثرگذاری کمبود نقدینگی بر بهره‌وری واحدهای تولیدی خالی از لطف نیست.
فرشید شکرخدایی دبیر جشنواره ملی بهره‌وری ایران درباره اوضاع بهره‌وری در حوزه‌های صنعت و معدن کشور می‌گوید: 80درصد بودجه کشور در نهادهای دولتی هزینه و مصرف می‌شود. بنابراین در ابتدا نهادها و دستگاه‌های دولتی بیش از شرکت‌ها و بنگاه‌های خصوصی نیازمند افزایش بهره‌وری هستند. در شرایط کنونی، سازمان ملی بهره‌وری متولی ارتقای بهره‌وری در کشور است. در جشنواره ملی بهره‌وری اما روی بنگاه‌ها و شرکت‌های اقتصادی کشور متمرکز هستیم و بهره‌وری 3 عامل نیروی انسانی، سرمایه و عوامل کل را بررسی می‌کنیم.
وی در پاسخ به اینکه چرا از بین بنگاه‌های اقتصادی همچنان صنعت بیمه و بانکداری در صدر لیست صنایع بهره‌ورتر کشور قرار دارند؟ می‌گوید: این موضوع به دلیل شرایط اقتصادی حاکم کشور است، در واقع ما باید رصد کنیم که بانک‌ها چه اقداماتی را در این باره انجام داده‌اند که همچنان صدرنشین بهره‌وری کشور هستند. این مساله مورد توجه جشنواره ملی بهره‌وری نیست و ما همانند آزمایشگاه هستیم، یعنی تلاش می‌کنیم به‌طور دقیق، میزان بهره‌وری بنگاه‌های اقتصادی را ثبت کرده و اطلاع‌رسانی کنیم. وی در شرایطی که بسیاری از مسوولان اقتصادی کشور با استناد به آمار از وضعیت نامساعد بهره‌وری در کشور سخن می‌گویند، می‌افزاید: در زمینه رشد بهره‌وری بنگاه‌های اقتصادی وضعیت نامناسبی نداریم، اما اعداد مورد بررسی قرار گرفته این موضوع را نقض می‌کند، بنابراین امیدواریم شاهد بهره‌وری بیشتر در حوزه‌های صنعتی در آینده نه چندان دور باشیم.
بهره‌وری یک فرهنگ است
ابوالحسن خلیلی عضو هیات‌مدیره خانه صنعت درباره افزایش بهره‌وری تولید به «تعادل» می‌گوید: باوجود نبود نقدینگی پرداختن به این موضوع یکی از عوامل مهم در اقتصاد کشور به شمار می‌رود. این در حالی است که باید توجه دولت برای فراهم آوری زمینه‌ها و شرایط یا بسترهای لازم برای ارتقای بهره‌وری در فضای کسب‌وکار را مهیا کنیم.
خلیلی می‌افزاید: در تعریف بهره‌وری، سازمان‌های مختلف اروپایی، آسیایی و ایرانی ویژگی‌های مختلفی را در نظر می‌گیرند که در این باره سازمان بهره‌وری کشورمان معتقد است بهره‌وری یک فرهنگ است، یک نگرش عقلایی به کاروزندگی است که هدف آن هوشمندانه‌تر کردن فعالیت‌ها برای دستیابی به زندگی بهترومتعالی است.
وی ادامه می‌دهد: این نوع نگاه در بخش بهره‌وری کشورمان نباید تنها یک موضوع درون سازمانی تلقی شود. با وجود اینکه در صنعت کشورمان با معضل کمبود یا نبود نقدینگی دست و پنجه نرم می‌کنیم اما در سال‌های اخیر بنگاه‌های تولیدی تمرکز زیادی بر این مساله دارند چرا که توجه به این موضوع، موجب می‌شود تولید کشورمان روند بهبود و رو به رشدی را طی کند.
رابطه کمبود نقدینگی با بهره‌وری پایین
بیژن پناهی‌زاده عضو خانه صنعت، معدن وتجارت خوزستان نیز با اشاره به عوامل تاثیرگذار در بهره‌وری تولید می‌گوید: کمبود نقدینگی و کاهش بهره‌وری رابطه مستقیمی دارند و تا زمانی که اقدامات و سیاست‌های پولی نادرست از سوی بانک‌مرکزی و دولت در کشورمان اتخاذ شود، ما به بهره‌وری بالای تولید دست نخواهیم یافت.
وی معتقد است که تکنولوژی یا ماشین‌آلات به روز از جمله عواملی هستند که می‌تواند در حوزه بهره‌وری صنعت نقش بسزایی داشته باشد که متاسفانه این روزها بنگاه‌های اقتصادی با وجود نبود نقدینگی نمی‌توانند در حوزه بهره‌ور شدن حرفی برای گفتن داشته باشند.
وی ادامه می‌دهد: ارایه وام یا تسهیلات کم بهره برای به روزرسانی خطوط تولید، افزایش سرمایه در گردش و برطرف کردن موانع بر سر راه تولید نیز از جمله موضوعاتی است که در ارتقای بهره‌وری بنگاه‌های تولیدی کشور نقش بسزایی ایفا می‌کند.
مدیریت و بهره‌وری
علیرضا شجاعی کارشناس مدیریت راهبردی نیز در گفت‌وگو با «تعادل» می‌گوید: موضوع بهره‌وری را می‌توان در 4 سطح بنگاه، تشکل، ملی و بین‌المللی مورد بررسی قرار داد. در واقع در سطح ملی شاید نتوانیم معضل نقدینگی و در پی آن بهره‌وری سرمایه را حل‌وفصل کنیم؛ اما فضای کسب‌وکار به گونه‌یی است که انتظار می‌رود در نهایت شاهد ارتقا و بهبود بهره‌وری در سطح بنگاه‌ها باشیم.
وی می‌افزاید: در واقع توجه به مسایل مدیریتی می‌تواند منجر به کاهش قیمت تمام شده تولید و افزایش بهره‌وری شود.
شجاعی تصریح می‌کند: در واقع مانور در حوزه مدیریتی می‌تواند به بهره‌ور شدن بخش‌های مختلف کمک کند. یکی از عوامل مهم در بخش بهره‌وری توجه به نیروی انسانی است که متاسفانه در بسیاری از سیستم‌ها شاهد عدم استفاده بهینه از این منابع هستیم که در نتیجه، این موضوع باعث کاهش بهره‌وری می‌شود.
این کارشناس مدیریت راهبردی مطرح می‌کند: با وجود چنین شرایطی، سرانجام بخش گسترده‌یی از صنایع کشورمان باید به «ناب‌سازی» حرکت کنند. این روند یعنی صنایع از ابتدای فعالیت خود مبتنی بر تفکرات ناب، سرمایه‌گذاری ناب، توزیع ناب، تبلیغات ناب، فروش ناب - که این موضوع خود منجر به رویکرد تجارت الکترونیک و بهره‌وری می‌شود- شکل بگیرند. در واقع حلقه بهره‌وری از تفکر شروع و به تحقیق و توسعه خاتمه می‌یابد که همه این عوامل در افزایش بهره‌وری نقش بسزایی را ایفا می‌کنند.
