امریکاییها میخواهند از این بههم ریختگی خاورمیانه عقبنشینی کنند و این درحالی است که ایرانیها حرکتی روبه جلو داشتهاند. همچنین امریکاییها درجریان مذاکرات هستهای، هیچ اهمیتی برای نگرانیهای رهبران عربی قایل نیستند
گروه جهان
منابع آگاه از بازداشتهای گسترده در عربستان و حبس خانگی تعدادی از شاهزادگان منتقد سعودی در قبال سیاست خارجی این کشور خبر میدهند. منابع ویژه از بازداشتهای گسترده در شهرهای ریاض و طائف عربستان که شامل دهها تبعه خارجی ازجمله پزشکان و مهندسان است، خبر داده و اعلام کردهاند محمد بن نایف که سمت جانشین ولیعهد عربستان را بر عهده دارد، دستوراتی درباره حبس خانگی هفت نفر از شاهزادگان سعودی را صادر کرده است. اتهام این شاهزادگان انتقاد از سیاست خارجی عربستان بوده است. به گزارش صعدهپرس، شاهزاده مقرن به اتهام کودتا علیه شاه عربستان در اقامت اجباری بهسر میبرد. گفته شده پیش از سفر محمدبن نایف ولیعهد و محمدبن سلمان، جانشین ولیعهد عربستان به امریکا برای شرکت در نشست کمپ دیوید، او تصمیمات سختی برای کنترل اوضاع و رعایت جانب احتیاط در دیوان شاهی آلسعود و سیر امورداخلی در این کشور گرفته بود. براساس این گزارش، محمدبن سلمان ولیعهد عربستان، دیوان شاهی این کشور را از دیدار انفرادی هر شخصیتی و با هر پست و مقامی با ملک سلمان (پدرش) منع کرده بود. گفته میشود، ملک سلمان به آلزایمر مبتلاست و حتی نام برخی فرزندان خود را هم به یاد
نمیآورد. خبرها حاکی است که شاهزاده متعب بن عبدالله در غیبت محمدبن سلمان تلاش داشته به طور انفرادی با ملک سلمان دیدار کند که دیوان شاهی مانع این دیدار شده است. اما واقعه خطرناکی که در غیاب ولیعهد و جانشین او روی داد، نشست مخفیانه شاهزاده مقرن با شاهزاده بندربن سلطان در تلاش برای انقلاب علیه ملک سلمان بوده که این نشست لو رفته و مقامات امنیتی سعودی، شاهزاده مقرن را تحت اقامت اجباری دادهاند.
اکونومیست با اشاره به تحرکات اخیر شاهزادههای سعودی مینویسد، حاکمان آلسعود سالهای سال به طور پنهانی از نفوذ خود استفاده میکردند. آنها با پول نفت برای کشورشان ثبات میخریدند، حکومتهای دیگر (به ویژه در جهان عرب) را رام میکردند و برند مذهبی خود را توسعه میدادند. اما اکنون با گسترش خشونتها در خاورمیانه و رقابت روبه رشد ریاض با تهران، سعودیها در سیاستهای داخلی، خارجی و اقتصادی دست به اقدامات نامتعارفی میزنند. سعودیها تلاش دارند تا نیروی پیشرو جهان عرب باشند.
اکونومیست مینویسد، جهان عرب شدیدا به رهبرانی مدرن و فعال نیاز دارد اما به نظر میرسد که حاکمان جدید عربستان سعودی با توجه به مشکلات واقعی خود بیشتر تمایل دارند تا به کشور خود بپردازند تا چالشهای منطقهای. اگر رهبری سعودی بخواهد بهخوبی کار کند باید مسیر جدیدی را در پیش بگیرد.
خداحافظی با سیاستهای محافظهکارانه
با سقوط قیمت نفت در بازارهای جهانی، اگرچه عربستان ناخشنود بود اما به جای در پیش گرفتن رسم معمول و کاهش سطح تولید نفت ترجیح داد تا برای خارج کردن رقبا از میدان، تولید نفت را در همان سطح نگه دارد. زمانی که اسلامگرایان در مصر به قدرت رسیدند، عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی خلیج فارس از کودتای نظامیان حمایت کردند، نظامیانی که دولت محمد مرسی را سرنگون کرده و بار دیگر ژنرالها را به قدرت بازگرداندند و زمانی که انقلابیون حوثی در یمن تهدید کردند که قدرت را به دست خواهند گرفت، وارد جنگ شدند. در داخل عربستان، ملک سلمان تقریبا بر یک انقلاب مشروطه نظارت داشت. براساس دستور پادشاه عربستان، مقرن بن عبدالعزیز از ولیعهدی و معاون نخستوزیر برکنار و محمدبن نایف عبدالعزیز به عنوان ولیعهد، معاون نخستوزیر، وزیر کشور و رییس شورای امور سیاسی و امنیتی برگزیده شد. این عزل و نصبها همچنان ادامه دارد. اکونومیست مینویسد، این حجم از تغییرات گسترده داخلی و خارجی فراتر از عادات محافظهکارانه عربستان است اما این کشور با سه چالش جدید دست به گریبان است. دولتهای عربی در اطراف عربستان اغلب سقوط کرده یا به شدت تضعیف شدهاند. عراق که
روزگاری سنگر اعراب در برابر ایران بود، ویران شده است، همانطور که سوریه ویران شده است. مصر، پرجمعیتترین کشور عرب، مشغول تحکیم پایههای خود پس از یک انقلاب نا فرجام و کودتای نظامی است.
دومین چالش که عربستان با آن دست به گریبان است بازیابی موقعیت خود در جغرافیایی سیاسی جدید است. امریکاییها میخواهند از این بههم ریختگی خاورمیانه عقبنشینی کنند و این درحالی است که ایرانیها حرکتی روبه جلو داشتهاند. همچنین امریکاییها درجریان مذاکرات هستهای، هیچ اهمیتی برای نگرانیهای رهبران عربی قایل نیستند.
چالش سوم، اقتصاد جدید نفت وگاز شیل است. واقعیت این است که امریکا، جای عربستان را به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت در جهان گرفته است. در این میان عربستان با کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی تلاش دارد تا سهم خود را در بازار حفظ کرده و رقبا را از میدان خارج کند. اما مشکل اینجاست که این نقشه کار نکرده است. جنگ یمن بد پیش میرود. هفتهها پس از آغاز بمباران یمن، حوثیها همچنان پیشرفتهایی دارند و محاصره دریایی نیز به یک فاجعه انسانی ختم شده که خشم جامعه جهانی را برانگیخته است.
جنگ و تعجیل برای خرید تسلیحات غربی، یک گودال بزرگ را در بودجه عمومی عربستان ایجاد کرده به طوری که با وجود بهبود اندک در چشمانداز قیمت نفت، کسری بودجه این کشور درحال دو برابر شدن است. اگرچه شاهزادگان سعودی در دستگاه حاکمه تغییر کردهاند اما مردم شاهد تغییر ملموسی در این حوزه نبودهاند.