سهام عدالت نوعی یارانه است که در دولت نهم، از طریق شرکتهای تعاونی عدالت استانی به مشمولان واگذار شد. بنا بر این طرح مقرر شد بخشی از سهام شرکتهای دولتی معین، به اقشار کمدرآمدتر فروخته شود. دولت هدف از عرضه سهام عدالت را گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران اعلام کرده بود تا از این طریق توزیع متعادل ثروت و درآمد در کشور، توانمندسازی و افزایش ثروت و ایجاد درآمد دایمی برای خانوارهای نیازمند و تسریع در روند خصوصیسازی ازطریق واگذاری گسترده سهام شرکتهای دولتی به وقوع بپیوندد. حال بعد از گذشت سالها سرنوشت این تکه کاغذ، نامعلوم و مبهم است. خانوادههای کم درآمد که به بهانه تغییر شرایط معیشت آنها چنین طرحی اجرا شد هرگز نتوانستند از سود و مزایای آن در زندگیشان بهره ببرند. شاید هم تاکنون برگههای سهام عدالتشان را گم کرده باشند. حالا بعد از مدتها سهام عدالت به طنابی میماند که وزارتتعاون از یکسو و وزارت اقتصاد و دارایی از سوی دیگر آن را به سمت خود میکشند تا آزادش کنند، به بورس ببرندش، سودش را به مردم بدهند و خلاصه همه آن کارهایی که تاکنون انجام نشده را عملی کنند. از سوی دیگرعلیطیبنیا وزیر اقتصاد و دارایی در همایش همدلی و همزبانی گفت: اگر پرونده سهام عدالت را به وزارتخانه او بسپارند نتایج بیشتری درپی دارد. اما علیرضا ناطقی معتقد است وزارت تعاون،کارورفاه اجتماعی دو سناریو برای آزادسازی این سهام و ورود آن به بازار بورس پیشروی دولت گذاشته که میتواند کارگشا باشد.
در راستای اجرای طرح سهام عدالت دولت نهم اعلام کرد جهت اجرای برنامههای خصوصیسازی و عبور از مرحله دولتی به خصوصیسازی، حدود 50 شرکت دولتی را به بخش خصوصی منتقل خواهدکرد و تا 40درصد از سهام این شرکتها به سهام عدالت، 5درصد به عنوان سهام ترجیحی به کارکنان آن شرکت، 35درصد برای کشف قیمت و رونق اقتصاد کشور و بازار بورس ازطریق بورس ارایه میشود و 20 درصد آن شرکت در اختیار دولت قرار میگیرد تا در دوراهی گذار از دولتی به خصوصیسازی، آسیب نبیند. دولت برای اختصاص 40درصد سهام از شرکتهای دولتی به سهام عدالت، دبیرخانه سهام عدالت مرکزی را برای شناسایی مشمولان تشکیل داد و پس از ثبتنام اولیه، ثبتنام در شرکتهای تعاونی سهام عدالت شهرستانها صورت پذیرفت و اسامی ازطریق دبیرخانه به شرکت کارگزاری سهام عدالت ارسال و پس از ارسال اسامی و سرمایه نقدشده هر فرد براساس 10درصدی که سالانه از سود سهام نقد میشود برگ سهام شرکت سرمایهگذاری استان به افراد تعلق گیرد که این برگه سهام، قابلیت خریدوفروش دربورس یا فرابورس را خواهد داشت.
شرکتهای تعاونی سهام عدالت شهرستانی
تعداد 353 شرکت تعاونی سهام عدالت شهرستانی با عضویت 42میلیون و 755 هزار و648 نفر در کشور تشکیل شده و به ثبت رسیده است. همچنین تعداد 25 اتحادیه استانی و یک اتحادیه سراسری تشکیل و به ثبت رسیده است.
توزیع سود سهام عدالت
قبل از ابلاغ قانون اجرای سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی، با تصـویب سـتاد مرکـزی توزیع سهام عدالت، سود سالهای1385و1386بین مشمولان مراحل اول تا سوم طرح واگذاری، پرداخت شد. پـس از تصـویب و ابـلاغ قانون مذکور و به استناد ماده 6 آییننامه اجرایی توزیع سهام عدالت، باید مطالبات دولت بابـت اقسـاط سـهام، از محـل سـود سـالانه شرکتها واریز و تسویه شود و همچنین به استناد تبصره یک ماده100 قانون برنامه پنجم توسعه اقتصـادی، اجتمـاعی و فرهنگـی جمهـوری اسلامی ایران، پرداخت هرگونه سود سهام عدالت تا سقف اقساط سررسید شده ممنوع است. با توجه بـه عـدم پوشـش اقسـاط بـا سـودهای دریافتی از شرکتها، پرداخت سود از سال 1387 تاکنون ممکن نشده است.