بخش خصوصی باید به‌دنبال گرفتن حق خود باشد
اتاق بازرگانی ایران در هفته بهره‌وری انرژی در پنل تخصصی انرژی میزبان علی‌شمس‌اردکانی رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران، نصرت‌الله‌سیفی مدیرعامل سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت و سیدحسین سجادی مدیرعامل سازمان بهره‌وری انرژی ایران بود. شمس‌اردکانی در این نشست تاکید کرد: «در بخش انرژی عوام‌زدگی و عوام‌فریبی موجب می‌شود که اقتصاد ملی گرفتار نکث شود و در نتیجه ما نمی‌توانیم انتظار بهره‌وری داشته باشیم.» سیدحسین‌سجادی نیز بیشتر تمرکز خود را بر بحث مصرف انرژی در حوزه ساختمان‌ها قرار داد. وی همچنین تاکید کرد تا زمانی‌که قیمت انرژی در کشور واقعی نشود، قدر این موهبت را نخواهیم دانست. نصرت‌الله‌سیفی نیز دوباره سخنانی که در اردیبهشت‌ماه در وزارت نفت مطرح کرده بود را تکرار و تاکیدکرد که اگر همین روند مصرف انرژی را ادامه دهیم حداکثر تا سال 1404 به واردکننده انرژی تبدیل خواهیم شد.
رییس‌کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران گفت: «یکی از راه‌های افزایش بهره‌وری در مصرف انرژی استفاده از قانون شماره‌های بزرگ است» وی قانون شماره‌های بزرگ را شناخت و تقویت مرکز ثقل و تاثیرگذار در هر متغیری می‌داند.
شمس‌اردکانی در ادامه گفت: «افزایش بهره‌وری به معنای کاهش تضییع و اسراف، جلوگیری از هرز و از بین رفتن و استفاده بهینه از سرمایه است.»
رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران بیان کرد: «متغیر اصلی و تاثیرگذار در اقتصاد کشور مربوط به انرژی است. با رشد انرژی می‌توانیم شاهد رشد اقتصادی کشور باشیم، این دو متغیر با یکدیگر در ارتباط مستقیم و تنگاتنگی قرار دارند.»
شمس‌اردکانی تاکید کرد: «در بخش انرژی عوام‌زدگی و عوام‌فریبی موجب می‌شود که اقتصاد ملی گرفتار نکث شود و در نتیجه ما نمی‌توانیم انتظار بهره‌وری داشته باشیم.»
وی با اشاره به اینکه بخش خصوصی باید به دنبال حق خود در مصرف انرژی باشد، توضیح داد: «خصولتی‌ها و دولتی‌ها به دنبال این هستند که سهم مصرف انرژی را از بخش خصوصی برای خود بگیرند. در حالی که در ماده 12 قانون حمایت از تولید سهم بخش خصوصی تعیین شده است.»
شمس‌اردکانی ضمن تاکید بر این نکته که حق گرفتنی است، گفت: «شرکت‌های خصولتی و دولتی می‌توانند از طریق صحبت با وزرا و با افراد بانفوذ امکانات را برای خود فراهم کنند در حالی که خصوصی‌ها این امکانات را ندارند.» وی در پایان اشاره کرد که باید اتاق‌های شهرستان نیز به دنبال حق خود باشند و تمامی توان خود را در این راه بگذارند.
مصرف 36 درصد انرژی در ساختمان‌ها
سیدحسین‌سجادی مدیرعامل سازمان بهره‌وری انرژی ایران نیز در این نشست با انتقاد از وضعیت اطلاعات و آمار در کشور و اینکه اغلب آمار موثق و یکسانی در اختیار نیست، گفت: «من تلاش کردم از اطلاعاتی که معتبر باشد و هم از مراجع تولیدکننده گرفته شده استفاده کنم که یکی از این منابع ترازنامه انرژی است که آخرین سال انتشار آن 91 بوده است.»
سجادی در ادامه صحبت‌های خود گفت: «در کشور عرضه انرژی حدود 1800میلیون بشکه معادل نفت خام در سال است که حدود 470میلیون بشکه تلفات داریم و نهایتا مصرف انرژی کشور چیزی حدود 1200میلیون بشکه نفت‌خام است که حدود 300 میلیون بشکه از آن در صنعت مصرف می‌شود؛ یعنی یک‌چهارم از آن در بخش صنعت استفاده می‌شود.»
مدیرعامل سازمان بهره‌وری انرژی در رابطه با مصرف فعلی کشور در بخش انرژی گفت: «حدود 36درصد مصرف انرژی کشور در ساختمان است. در همین بخش، در حوزه برق نیز مصرف انرژی حدود 45.5 درصد است؛ یعنی این میزان از برق در بخش ساختمان مصرف می‌شود.» وی در ادامه گفت: «سرانه مصرف انرژی در بخش کشاورزی کشور ما 3.3برابر دنیاست. در بخش ساختمان نیز حدود 2 درصد بیشتر از سرانه جهانی مصرف انرژی داریم. در صنعت برق نیز حدود 1.5درصد بیشتر از سرانه جهانی مصرف می‌کنیم.» وی در رابطه با دلایل این امر گفت: «از دلایل بالا بودن مصرف، میزان پایین بهره‌وری انرژی است. خدمات و کالاهای ما نیز بازده پایینی دارند. دلیل دیگر مصرف بالای انرژی نیز قیمت پایین انرژی در سبد کالای مصرف‌کننده است.»
سجادی در ادامه نشست با تمرکز بر مصرف در بخش ساختمانی گفت: «عمده مصرف انرژی کشور در بخش ساختمان، یکی مربوط به بخش سرمایش و گرمایش و دیگری مربوط به بخش روشنایی است. با توجه به اینکه سرمایش در یک مقطع کوچک سه تا چهارماهه در طول سال اتفاق می‌افتد (به استثنای شهرهای خاصی که در مناطق خیلی گرم هستند)، با این وجود سهم بزرگی را در مصرف برق کشور دارد.» وی افزود: «سیستم‌های سرمایش با راندمان پایین نیز یکی از عوامل مهم در این قضیه است. کولرهای آبی ما شاید هنوز آن‌قدر که باید به لحاظ تکنولوژیکی رشد و ترقی نکرده‌است، شرکت‌های اندکی وجود دارند که در این حوزه کار می‌کنند. در بخش سیستم‌های تراکمی نیز کولرهای اسپیلت که به‌شدت مورد استقبال جامعه قرار گرفته اغلب از راندمان پایینی برخوردار است.»
مدیرعامل سازمان بهره‌وری انرژی در رابطه با قیمت انرژی در ایران اظهار داشت: «قیمت گاز در کشور ما حدود 12.5برابر نسبت به قیمت جهانی پایین‌تر است، در بخش برق نیز حدود7برابر از قیمت واقعی آن کمتر است، این بدین معناست که ما به دلیل نداشتن قیمت درست و واقعی، قدر این نعمت را به خوبی نمی‌دانیم و به درستی از آن بهره نمی‌گیریم.» سجادی با اشاره به اینکه برق در ایران حدود 1.34 سنت است که با قیمت‌های رایج در دنیا فاصله بسیاری دارد، گفت: «این امر به بهره‌وری انرژی در کشور آسیب زده‌است. ذی‌نفعان انرژی در کشور، حاکمیت، بنگاه‌های اقتصادی و مصرف‌کنندگان انرژی هستند.»
سجادی با بررسی منحنی شاخص بهره‌وری در کشور از سال 78 تا سال 91 اظهار داشت: «این منحنی در این سال‌ها روند نزولی داشته به استثنای مقطع کوتاهی که در آن بحث هدفمندی یارانه‌ها مطرح شده‌است. به این ترتیب می‌بینید که بهره‌وری زمانی رخ می‌دهد که قیمت‌ها، درست و واقعی باشند و تورم نیز در کشور متناسب باشد.»
وی در مورد شدت انرژی در کشور گفت: «شدت انرژی ما بر اساس قیمت خرید حدود 1.5برابر شدت انرژی دنیا و بر اساس نرخ ارز، حدود 4 برابر شدت انرژی دنیاست که این نشان‌دهنده وضعیت بد انرژی در کشور ماست.»
مدیرعامل سازمان بهره‌وری انرژی با بیان اینکه وضعیت تغییر انرژی در کشور ما به‌جای اینکه منفی باشد، مثبت است، گفت: «در بخش صنعت میزان مصرف انرژی در کشور ما از 2000 تا 2010، روند کاهش شدت مصرف در ایران باز هم مثبت است و سال به سال بدتر از قبل است.»
وی اضافه کرد: «نکته‌‌یی که باید به آن توجه داشت این است که برخی از کشورها صنایع خود را به سمتی پیش می‌برند که انرژی کمتری مصرف می‌کنند و ارزش افزوده بیشتری خواهند داشت. این در حالی است که در کشور ما صنعت به گونه دیگری شکل می‌گیرد. به این ترتیب باید انتظار داشته باشیم که حداکثر تا سال 1404 نه تنها صادرکننده انرژی نباشیم بلکه واردکننده انرژی نیز خواهیم بود.»
سجادی در ادامه با اشاره به اینکه آژانس بین‌المللی انرژی برای افزایش بهره‌وری انرژی 25سیاست را در نظر گرفته‌است، گفت: «مهم‌ترین آنها بدین قرار است: بازار رقابتی که بحث خرده‌فروشی بتواند خودش را در آن نشان دهد، نظارت و اجرای سیاست‌ها و اندازه‌گیری آنها، حمایت از بخش‌خصوصی و تحقیقات و توسعه برای تکنولوژی‌های کاراتر، تعریف استراتژی‌ها و برنامه‌هایی از طرف دولت برای استفاده از انرژی و حمایت از ایجاد بهره‌وری در صنعت با روش‌هایی نظیر برداشتن یارانه پرداختی و تشویق سرمایه‌گذاری برای سرمایه بیشتر و تضمین وام از طریق موسسات مالی خصوصی.»
در 1404 واردکننده انرژی خواهیم بود
نصرت‌الله‌سیفی مدیرعامل شرکت مدیریت بهینه‌سازی مصرف سوخت نیز در این نشست صحبت‌هایی داشت که بیشتر تکرار سخنانی بود که پیش‌تر در نشست اردیبهشت‌ماه وزارت نفت مطرح کرده بود. وی با اشاره به بند 7سیاست‌های کلی اصلاح الگوی مصرف گفت: «بر این اساس، بنا شد که طی2 برنامه 5ساله، تا سال 1400 شدت انرژی به نصف کاهش پیدا کند. یعنی شدت انرژی 50درصد نسبت به سال پایه که سال 89 بود، کاهش پیدا کند.»
مدیرعامل شرکت مدیریت بهینه‌سازی مصرف سوخت با تاکید بر اینکه با روند فعلی مصرف انرژی، ایران به زودی دیگر نمی‌تواند نفت و گازی برای صادرات داشته باشد و به واردکننده انرژی تبدیل خواهد شد اظهار داشت: «این امکان وجود دارد که تا سال 1401 تا 1403 به واردکننده انرژی تبدیل شویم. این امر ناممکنی نیست، مثلا نفت و گاز در بریتانیا در سال 2005 مصرف آنها از تولید آنها پیشی گرفت و واردکننده شدند.»
سیفی با بیان اینکه بر اساس قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی باید یک‌سری اقدامات قیمتی (نظیر قانون هدفمندی یارانه‌ها) و غیر قیمتی برای کاهش مستمر شاخص شدت مصرف انرژی انجام شود، گفت: «یعنی شدت مصرف انرژی باید تا پایان برنامه پنجم به دو سوم و تا پایان برنامه ششم به نصف نسبت به سال 89 برسد.» وی ادامه داد: «در سال 89 عرضه انرژی اولیه 1760میلیون بشکه معادل نفت خام بوده‌است‌و در همان سال تولید ناخالص داخلی طبق گزارش بانک مرکزی یک میلیون و 717هزار میلیارد ریال در آن سال بوده‌است. این یعنی برای تولید یک میلیون ریال ثروت، یک بشکه نفت که در آن سال حدودا 100دلار بوده است، مصرف می‌کرده‌ایم. این یعنی تقریباً 100هزار تومان مصرف می‌کردیم که 100هزار تومان تولید کنیم. یعنی عملا هیچ!»
وی همچنین در ادامه خاطرنشان کرد: «نکته‌‌یی که باید به آن توجه کرد، این است که ما تا سال 93 فرصت‌های خود را از دست داده‌ایم یعنی نه تنها حرکت اصلاحی نداشته‌ایم بلکه افزایش هم داشته‌ایم و اکنون دیگر این فرصت از دست رفته‌است و دیگر در 3600میلیون بشکه نفت نمی‌توانیم صرفه‌جویی کنیم.»
سیفی در مورد سناریویی که بعد از کاهش 50 درصدی شدت مصرف انرژی در پیش رو خواهیم داشت (با فرض رشد 6درصدی اقتصاد) گفت: «اگر 50درصد از شدت انرژی بکاهیم، می‌توانیم 5000 میلیون بشکه معادل نفت خام در مصرف کم کنیم و 1800میلیون تن معادل کربن از انتشار کربن کاسته می‌شود (این در حالی است که طبق توافقی که امضا کردیم از سال 2020 بابت تولید کربن جریمه خواهیم شد). این میزان خودش معادل 2سال تولید کربن در کشور است.»
