۵۰۰ اتحادیه کشاورزی ملزم به ثبت قیمت محصولاتشان در این سایت شدند
گروه غذا و دارو محمدمهدی حاتمی
قرار است از تیرماه امسال سایتی شروع به کار کند که قیمتهای محصولات کشاورزی را در سراسر کشور واقعی و همسان کند. کشاورزان، صاحبان صنایع و تشکلها میتوانند قیمت محصولات کشاورزی را روی این سایت ببینند و تصمیم بگیرند چه محصولی را با چه قیمتی و در کجا معامله کنند. شاید چیزی شبیه بورس کالا، با این تفاوت که امکان مبادله روی این سایت وجود ندارد. 500 تشکل تخصصی بخش کشاورزی در کشور هم ملزم شدهاند که اطلاعات قیمتیشان را روی این سایت ثبت کنند و مدیرعامل سازمان تعاون روستایی کشور گفته که تعداد این تشکلها میتواند به 600 هم برسد.
شفافیت، یکی از بزرگترین ارکان اقتصاد رقابتی است. بازار درحقیقت جایی است که بنگاهها و مصرفکنندگان یا به عبارت دیگر فروشندگان و خریداران به هم میرسند و در قیمتی تعادلی که برای هر دوطرف مناسب و قابل قبول است، به مبادله میپردازند. شفاف و در دسترس همگان بودن قیمتها مزیتی است که هم معلول اقتصاد بازار است و هم اینکه میتواند به حصول آن کمک کند.
در مرحله اول راهاندازی این سایت قرار است قیمت 30 قلم کالای کشاورزی درمعرض چانهزنی کشاورزان و خریداران اقلام کشاورزی قرار گیرد. هدف از راهاندازی این سایت شاید حمایت از کشاورزانی باشد که معمولا همیشه نسبت به قیمتهای پایین محصولاتشان معترضاند و با استفاده از این سایت میتوانند ببینند که چه چیزی کشت کنند و آن را در کجا بفروشند تا بیشتر سود کنند.
معاون وزیرجهاد کشاورزی و مدیرعامل سازمان تعاون روستایی از الزام 500 تشکل بخش کشاورزی به درج قیمت اقلام تولیدیشان روی سایت «سایت اطلاعات بازار محصولات کشاورزی» خبر داد و گفت که تعداد این تشکلها میتواند تا 600 تشکل هم افزایش پیدا کند.
حسین صفایی گفت: برای شفافسازی بازار محصولات کشاورزی ۵۰۰ اتحادیه تخصصی بخش کشاورزی ملزم به ارایه قیمت منطقی اقلام تولیدی روی سایت اطلاعات بازار محصولات کشاورزی شدند.
صفایی در گفتوگو با تسنیم، درباره جزییات سامانه اطلاعرسانی محصولات کشاورزی توضیح داد: سایت اطلاعات بازار محصولات کشاورزی سامانهیی اطلاعرسانی است که تمامی تولیدات بخش کشاورزی را در کشور مورد پایش قرار داده و اطلاعات آن را در سامانه ثبت میکند.
مدیرعامل سازمان تعاون روستایی ادامه داد: این سامانه که از تیرماه راهاندازی میشود، فضای شفافی را برای کشاورزان مناطق مختلف کشور فراهم میکند تا قبل ار فروش محصولات خود با مراجعه به این سایت تصمیم درست و منطقی برای فروش محصولات خود درنظر بگیرند. به گفته صفایی، براین اساس قیمت یک محصول واحد در کل کشور در این سایت اعلام میشود و قدرت چانهزنی خریداران و فروشندگان را بالا میبرد. برای این سایت در مرحله اول، نرخ 30 قلم کالای کشاورزی در کل کشور قابل رویت خواهد بود.
صفایی با بیان اینکه بازار محصولات کشاورزی در حال حاضر از شفافیت لازم برخوردار نیست، یادآور شد: قیمت محصولات کشاورزی درحال حاضر در بازار شفاف نبوده و در مناطق مختلف کشور متفاوت است بهطوری که هر کیلوگرم سیبزمینی از 500 تا 1000تومان خریدوفروش میشود.
مبادله ممنوع!
در سایت «اطلاعات بازار محصولات کشاورزی» اما قرار نیست امکاناتی برای خریدوفروش و مبادله وجود داشته باشد، چراکه به گفته صفایی افزودن این قابلیت به سایت میتواند به مخدوش شدن اطلاعات آن بینجامد. «در این سامانه هیچگونه خریدوفروش یا معامله محصولات کشاورزی انجام نمیشود و تنها به منظور اطلاعرسانی محصولات کشاورزی به کار گرفته خواهد شد، چراکه اگر در این سامانه خریدوفروشی انجام شود و آن معامله مبنای معامله سایر افراد قرار گیرد، اعتبار اطلاعات این سیستم مخدوش میشود.»
وی با بیان اینکه این اطلاعات از طریق اتحادیه تخصصی کشاورزی انجام میشود، تاکید کرد: 500 اتحادیه تخصصی بخش کشاورزی ملزم به ارایه قیمت منطقی محصولات کشاورزی روی تابلو شدهاند که در ماههای آینده امکان افزایش تعداد این تشکلها به 600 اتحادیه وجود دارد.
بهاالدین نجفی، دانشآموخته اقتصاد کشاورزی در دانشگاه کمبریج در گفتوگو با «تعادل»، راهاندازی این سایت را قدمی مثبت خواند که لازم است ولی کافی نیست. او معتقد است که سازمان تعاون روستایی باید کارشناسانی همیشه حاضر در بازار داشته باشد تا قیمتها را رصد کنند و امکان پیشبینی قیمت محصولات کشاورزی را فراهم کنند. به گفته این استاد دانشگاه، مساله نوسان قیمتهای محصولات کشاورزی در کشور ناشی از نوسانات تولید است و این نوسانات در تولید هم خود ناشی از عدم دسترسی کشاورزان به «اطلاعات بازار» است. نجفی میگوید: «کشاورزان در ایران نمیدانند که در نقاط دیگر کشور چه میگذرد و بنابراین نمیتوانند تصمیمات درستی بگیرند. به همین خاطر، مثلا یکسال با مازاد تولید سیبزمینی مواجهایم و سال بعد با کمبود آن.»
به گفته نجفی تفاوت قیمتهای محصولات کشاورزی اگر معلول تفاوت در هزینههای حملونقل باشد منطقی است، ولی تفاوت قیمتی بهدلیلی به جز این، نشاندهنده غیررقابتی بودن بازار است. «منظور از یکسانسازی قیمتها در مورد محصولات کشاورزی این است که تفاوت هزینهها فقط بهخاطر تفاوت هزینه حملونقل به نقاط مختلف کشور باشد و نه عاملی دیگر. در این شرایط میتوانیم بگوییم که بازار در شرایط رقابتی است. ولی اگر بدون دلیل خاصی قیمت کالایی در نقطهیی از کشور نسبت به نقطه دیگر گرانتر باشد، بازار در شرایط غیررقابتی است.» علاوه بر این، نجفی معتقد است که در دسترس بودن اطلاعات بازار، بیشتر به نفع کشاورزان است، هرچند در نهایت بهدلیل رقابتی که ایجاد میشود، مصرفکننده نیز منتفع خواهد شد. «کشاورز اگر به اطلاعات بازار دسترسی داشته باشد، میداند که چه چیزی را کشت کند که محصولش روی دستش نماند و درعین حال میداند که آن را کجا بفروشد تا بیشترین سود را داشته باشد.»
تشکلها دنبال منافع چه کسی هستند؟
یکی از فعالین تشکلهای کشاورزی کشور که نخواست نامش فاش شود، اما در گفتوگو با «تعادل» از مخالفت جدی تشکل خود با اقداماتی از این دست خبر داد. وی گفت: «راهاندازی این سایت به نفع مصرفکننده است، نه کشاورز.» به عقیده این فعال صنعتی، دولت باید به جای حمایت از مصرفکنندگان، جانب کشاورزان را بگیرد. «وضعیت کشاورزی در کشور بحرانی است. مساله اصلی ما الآن آب است و مساله قیمتها اولویت هزارم ما هم نیست. در این شرایط من نمیدانم چرا دولت دایما طرف مصرفکننده را میگیرد و کسی به فکر کشاورز نیست؟» او ادامه داد: «کشاورزان در ایران فقیرند و در سالهای گذشته هم از فوران منابع نفتی کشور چیزی عاید آنها نشده است. دولت باید فکری به حال کشاورزان بکند تا اگر 2-1سال نتوانستند فروش خوبی داشته باشند، از گرسنگی نمیرند، نه اینکه سایتی مثل این راه بیندازد.»
مخالفت تشکلها با شفافیت در قیمتها، آنچنان هم دور از انتظار نیست، چراکه تشکلهای کشاورزی یکی از اصلیترین محملهای تعیین قیمتهای محصولات کشاورزی هستند و تعیین قیمت بهصورت شفاف شاید با منافع آنها در تضاد باشد.