مجید اعزازی| بررسی‌های «تعادل» نشان می‌دهد، در سال 2022 ایرانی‌ها، رتبه اولی خرید ملک در ترکیه را به روس‌ها واگذار کرده‌اند. پشت پرده این جابه‌جایی تقاضا در بازار ملک ترکیه چیست؟ آیا روند خروج سرمایه از ایران افت پیدا کرده یا تمایل ایرانی‌ها به شهرهای ترکیه تنزل یافته است؟ خرید ملک در ترکیه توسط ایرانی‌ها چند درصد بوده است؟
«تعادل» برای دست یابی به پاسخ سئوالاتی از این دست، روند فروش املاک ترکیه به خارجی‌ها را طی 4 سال اخیر زیر ذره بین گذاشته است. این بررسی‌ها نشان می‌دهد، طی 10 سال اخیر، روند فروش املاک ترکیه به خارجی‌ها همواره صعودی بوده و حتی در این دوره زمانی دچار جهش نیز شده است به گونه‌ای که تعداد فروش ملک به خارجی‌ها از 12 هزار و 181 فقره در سال 2013 با رشد 454 درصدی، به 67 هزار و 490 فقره در سال 2022 رسیده است.
این در حالی است که بازار مسکن ترکیه در سال گذشته میلادی، به میزان 0.4 درصد افت معاملات را تجربه کرده و این شاخص به یک میلیون و 458 هزار 622 فقره رسیده است. علی رغم این افت 0.4 درصدی، میزان فروش املاک به خارجی‌ها در سال 2022 نسبت به سال قبل از آن، 15.2 درصد رشد یافته و از 58 هزار و 576 فقره در سال 2021 به 67 هزار و 490 فقره در سال گذشته میلادی رسیده است.
سبقت روس‌ها از ایرانی‌ها
بررسی‌های «تعادل» نشان می‌دهد، طی سال‌های 2019، 2020 و 2021 ایرانی‌ها در صدر خریداران بازار ملک ترکیه قرار داشته‌اند. طی این سال‌ها، عراقی‌ها و روس‌ها به ترتیب در جایگاه دوم و سوم بوده‌اند. در سال 2022 اما ناگهان روس‌ها با فاصله معناداری در جایگاه نخست خریداران بازار مسکن ترکیه قرار می‌گیرند و ایرانی‌ها و عراقی‌ها نیز به ترتیب به رتبه‌های دوم و سوم نزول می‌کنند.
نکته جالب توجه این است که طی سال‌های مورد بررسی، عراقی‌ها تحت هر شرایطی، در رتبه دوم لیست خریداران خارجی ملک ترکیه قرار داشته‌اند. به گزارش «تعادل»، در سال میلادی گذشته، روس‌ها با خرید 16 هزار و 312 مسکن در ترکیه در صدر فهرست خریداران خارجی این بازار جای گرفته‌اند. ایرانی‌ها با 8 هزار و 223 باب منزل و عراقی‌ها نیز با 6421 باب منزل رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند. این در حالی است که در سال 2021، ایرانی‌ها با 10 هزار و 56 باب منزل، عراقی‌ها با 8 هزار و 8661 باب منزل و روس‌ها با 5 هزار و 379 باب منزل به ترتیب در رتبه‌های اول تا سوم قرار گرفته بودند.
عقب‌نشینی ایرانی‌ها یا پیشروی روس‌ها؟
اینک این سئوال مطرح است که چرا روس در صدر فهرست خریداران خارجی ملک در ترکیه قرار گرفته‌اند؟ آیا ایرانی‌ها و عراقی‌ها در این بازار ضعیف ظاهر شدند یا پای علت دیگری در میان است؟ بررسی‌های «تعادل» نشان می‌دهد، طی سال‌های اخیر، تعداد املاک خریداری شده توسط اتباع ایران و عراق با نوسان اندکی در زیر 10 هزار فقره در سال بوده و این مساله در سال 2022 نیز تکرار شده است.
همچنین روس‌ها سالانه در حدود 5 هزار باب منزل از بازار ترکیه خریداری می‌کرده‌اند اما در سال گذشته به ناگهان تقاضای معاملاتی روس‌ها به بالای 16 هزار فقره جهش کرده است. ریشه این مساله را می‌توان در آغاز جنگ روس‌ها علیه اوکراین جست‌وجو کرد. با شعله ور شدن جنگ اوکراین در ابتدای سال 2022 گویی اشتهای اتباع روسیه برای فرار از ناامنی احتمالی در کشور خود فزونی گرفته است و نتیجه این بوده است که آنها در سایر کشورها و از جمله در ترکیه اقدام به خرید ملک کرده‌اند.
البته خرید ملک در ترکیه صرفا نوعی سرمایه‌گذاری اقتصادی نیست، بلکه به نوعی سرمایه‌گذاری سیاسی و اجتماعی نیز محسوب می‌شود. چه آنکه با خرید ملکی با حداقل قیمت 400 هزار دلار در این کشور، می‌توان تابعیت ترکیه را به دست آورد.
این رقم تا پیش از اردیبهشت سال 1401، حداقل 250 هزار دلار بود اما در پی تغییر سیاست‌های کلان ترکیه به 400 هزار دلار افزایش یافت. شاید همین افزایش نرخ دست یابی به تابعیت ترکیه منجر به افت توان خریداران ایران و در پی آن، کاهش حدود 2 هزار معامله توسط ایرانی‌ها در سال 2022 نسبت به سال قبل از آن شده باشد.
البته جهش نرخ دلار طی ماه‌های اخیر را نباید فراموش کرد. جهشی که به معنی افت بیشتر ارزش ریال ایران و در نتیجه افت توان خرید دلاری ارزیابی می‌شود.
ایرانی‌ها سال گذشته چند میلیون دلار خانه خریدند؟
از آنجا که حداقل قیمت خرید ملک برای اخذ تابعیت ترکیه 400 هزار دلار است، در صورتی که همین حداقل قیمت را در نظر بگیریم، آن را در 8 هزار و 223 خانه خریداری شده توسط ایرانی در ترکیه ضرب بکنیم، به عدد 3 میلیارد و 289 میلیون دلار می‌رسیم که عدد قابل توجهی است. معادل ریالی این عدد با در نظر گرفتن دلار 40 هزار تومانی، بیش از 131 هزار و 568 میلیارد تومان خواهد بود. توجه به این نکته ضروری است که این عدد فقط میزان خروج سرمایه از کشور برای خرید ملک در کشوری به نام ترکیه را نشان می‌دهد و تاکنون گزارشی از میزان خرید ملک توسط ایرانی‌ها در سایر کشورها منتشر نشده است.
