گزارشی از آینده جهان

۱۴۰۱/۱۱/۰۴ - ۰۶:۴۵:۰۰
کد خبر: ۱۹۷۰۶۴
گزارشی از آینده جهان

محمود سریع‌القلم، پژوهشگر حوزه توسعه، علوم سیاسی و تاریخ معاصر ایران در گزارشی خواندنی، مباحث تازه‌ترین اجلاس داووس را روایت کرده است. دکتر سریع‌القلم طی سال‌های اخیر همواره در این اجلاس شرکت داشته است و به خوبی با فضای آن آشنا است. افزون بر این، نگاه توسعه‌ای و نکته‌بین او همواره این امکان را فراهم آورده است تا از این زاویه، مسائل و رویدادها تجزیه وتحلیل شوند. از این منظر، گزارش پیش رو، نه تنها تصویری از اجلاس داووس سال جاری است که شمه‌ای از تحولات آتی جهان را ترسیم کرده است. این گزارش را می‌خوانید: 

طی چهار روز از 27 تا 30 دی ماه 1401، اجلاس سالانه مجمع جهانی اقتصاد با 372 میزگرد و سخنرانی تشکیل شد. گزارش زیربه مباحثی که پیرامون توسعه یافتگی در این اجلاس مطرح شدند می‌پردازد. شاید با اطمینان کامل می‌توان بیان کرد که در عمومِ چند صد میزگرد و سخنرانی، یک واژه هزاران بار تکرار شد: اهمیت اتصال و تعامل میان کشورها (Connectivity) .

جهانی‌زدایی (Deglobalization) با توجه به انقلاب دیجیتالی، دیگر غیرقابلِ تصور و بازگشت‌ناپذیراست. در مقابل، طراحی‌های جدید برای جهانی‌تر شدن در راه است. تقسیم بندی کشورها از این به بعد به درصد دیجیتالی شدن جامعه و اقتصاد آنها ارتباط پیدا خواهد کرد. در این مسیر، چین، آمریکا، هند، آسیای شرقی، اروپا و کشورهای عربی خلیج فارس به ترتیب دیجیتالی‌ترین مناطق جهان هستند. بقیه جهان با سرعت به مراتب کمتری این مسیر را طی می‌کند.

حدود 40 درصد ارتباطات در جهان، ارتباط میان Dataها است و ماشین‌ها با هم تعامل دارند. با عمومی شدن و تجاری شدن محاسبات کوانتومی، سرعت کار در پزشکی، مهندسی، کشاورزی و بازارهای مالی، به صورت غیر قابل تصوری تصاعدی خواهند بود. در آینده‌ای نه چندان دور، تبادلِ (Trade) دیجیتالی به مراتب وسیع‌تر از تبادل کالا خواهد شد. هوش مصنوعی جای بسیاری از کارهایی که پزشکان امروزانجام می‌دهند را خواهد گرفت. رابطه میان تولید‌کننده خودرو و مصرف کننده آن از حالت یک طرفه و خطی به رابطه دَوَرانی و تعامل دائمی میان تولید‌کننده و مصرف‌کننده بر بستر ابر (Cloud) انجام خواهد گرفت. این امکان وجود خواهد داشت که افراد با فناوری درون خودرو، بتوانند در جلسه شرکت کنند. احتمال دارد تمام کاربُردهای تلفنِ هوشمند در عینک طراحی شود تا افراد مجبور به حمل گوشی نباشند. خودروهای کاملاً هوشمند برای تحویل کالا به زودی به بازار خواهند آمد (شرکت Qualcomm  در آمریکا).

200 ماهواره با دقت 50 سانتی‌متر می‌توانند 10 بار در روز از کلِ کره زمین عکسبرداری کنند. کیفیت عکسبرداری از طریق ماهواره نسبت به جُلبک‌ها، خاک کشاورزی، حیات وحش و وضعیت آب، فقط در دوسال گذشته 10 برابر شده است و این سطح از Data، زمینه کشف مشکلات زیست محیطی را فراهم کرده است. به عنوان مثال، از طریقِ این عکسبرداری‌های ماهواره‌ای، محققان متوجه شده‌اند که فقط در سال 2022، به اندازه مساحت کشور هلند در کره زمین جنگل‌زدایی شده است.

حدود 25درصد تبادلاتِ اینترنتی کلِ جهان در اختیار شرکت Cloudflare است. تنها چینی‌ها با توجه به 25 ماهواره‌ای که برای اتصالات 5G خود در اختیار دارند خارج از اینترنت موجود جهانی عمل می‌کنند. دیجیتالی شدن جهان در حدی اهمیت پیدا کرده که بعضی معتقدند اهمیتِ ردیابی اطلاعات کمتر از تسلیحات در سرنوشتِ جنگ اوکراین نخواهد بود. در تحقق دیجیتالی شدن Digitalization، شرکت‌ها با شدتِ بیشتری از گذشته در حال تعامل، یادگیری و انجام پروژه‌های مشترک هستند.

یک وزیر اسبقِ خزانه‌داری آمریکا در این رابطه گفت: اشتباه بزرگی است که دولت آمریکا با فکر امنیت ملی در صدد کاهش نرخ رشد اقتصادی کشور چین بر‌اید. همکاری فناوری با چین به نفع کل جهان است. همینطور در داووس مطرح شد که اگر طی چند دهه گذشته به واسطه کارگر ارزان، کالاها و خدمات چینی به موجب جهانی شدن در اختیار همه قرار نگرفته بود، مصرف‌کنندگان در جهان امروز با تورم بسیار بالاتری روبرو بودند.

آمریکا از طریق Chip Act، محدودیت‌هایی را برای برخی تعاملات فناوری به ویژه در تولید تراشه برای شهروندان خود اِعمال کرده است. از هر 10 نفر رییس شرکت در آمریکا، سه نفر از کمبود نیروی کار در حوزه IT و مهندسی نرم‌افزار شکایت می‌کنند. در حالی که در دوره کرونا، بیکاری در آمریکا به 14 درصد رسیده بود، هم اکنون به 3.5 درصد کاهش پیدا کرده و تعداد کار از متقاضیان بیشتر شده است. آلمان، کانادا و آمریکا در مهندسی و پزشکی به شدت به نیروی کار نیازمند شده‌اند تا بتوانند در شرایط پس از کرونا به نرخ رشد اقتصادی بالای 3 درصد دست یابند. از این رو، جنبش گسترده‌ای در اروپا و آمریکا برای آموزش‌های جدید، تجدید مهارت و کسب مهارت‌های جدید (Reskilling & Upskilling) آغاز شده است.

این در حالی است که آسیا، مشکل نیروی کار ندارد و با بازگشایی و بازگشت چین به تولید و بازارهای جهانی، پیش‌بینی می‌شود جایگاه آسیا از تولید ناخالص داخلی (GDP) جهانی از 35 درصد فعلی به 45 درصد در سال 2027 افزایش یابد. هرچند نرخ تورم در دو ماه گذشته در سطح جهانی نسبت به اوایل 2022 کاهش یافته، ولی انتظار می‌رود با گسترش فعالیت‌های اقتصادی به خصوص در آسیا، جهان شاهدِ افزایش تورم 2-1 درصد در سال 2023 باشد.

گفته می‌شود سرمایه برای سرمایه‌گذاری به وفور یافت می‌شود، اما در شمال آمریکا، غرب اروپا و شرق آسیا به مراتب سهل‌تر قابل دسترسی است تا در کشورهای جهان سوم؛ به‌طوری که نرخ بهره بانک‌های غربی برای بسیاری از کشورهای جنوب تا 7 برابر افزایش می‌یابد.

امنیت انرژی در جهان آینده

شاید نزدیک به یک سوم از میزگردهای داووس 2023 مربوط به موضوع انرژی، امنیت انرژی و انرژی‌های تجدید پذیر بود. آلمانی‌ها در کمتر از یک سال، چندین ترمینال LNG که معمولاً چندین سال طول می‌کشد را تکمیل کرده‌اند. آلمان تا سال 2030، چهارصد میلیارد یورو در انرژی‌های تجدید پذیر سرمایه‌گذاری خواهد کرد به‌طوری که 80 درصد برق مورد نیاز خود را از این طریق تولید خواهد کرد. به موجب قطعِ گاز روسیه به اروپا و فوریت تامین انرژی برای صنعت آلمان، تنها در سه سال آینده 180 میلیارد یورو در انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری خواهد شد.

دولت بایدن موفق شد با تصویبِ لایحه کاهش تورم (Inflation Reduction Act) در کنگره آمریکا، 360 میلیارد دلار به تخفیف‌های مالیاتی و سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر اختصاص دهد. تحولِ گسترده‌ای در جهان برای تولید باتری در حال شکل‌گیری است. چینی‌ها از 10 سال پیش متوجه این موضوع شدند و هم‌اکنون در 50 درصد از فلزات مورد نیاز تولید باتری سرمایه‌گذاری کرده و انحصارایجاد کرده‌اند. جهان به شدت به کره جنوبی و چین در صنعت باتری وابسته است. در عین حال با مشخص شدن سقف 2035 برای کربن‌زدایی (Decarbonization) در خودروهای اروپا، چینی‌ها از چند سال پیش سرمایه‌گذاری گسترده‌ای را در مجارستان برای تولید باتری شروع کرده‌اند تا بازار اروپا را طی دهه آینده در دست گیرند. با گستردگی مصرف باتری در خودروها و کامیون‌ها، تقاضای قابل توجهی براستخراج فلزات مورد نیاز در آفریقا و استرالیا شروع خواهد شد و هر دو منطقه طرح‌های وسیعی را با شرکت‌های به خصوص چینی و اروپایی استخراج معادن آغاز کرده‌اند.

سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی به‌طور وسیعی در جهان در حال گسترش است و پیش‌بینی می‌شود برخلاف گذشته که سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر بسیار بالا بود، به تدریج کاهش یابد، به‌طوری که اگرچه در گذشته نه چندان دور، هزینه یک کیلوگرم پانل خورشیدی تا 100 دلار بود، هم اکنون به زیر 10 دلار رسیده است. سرمایه‌گذاری در انرژی هسته‌ای و هیدروژن نیز در آسیا، اروپا و شمال آمریکا به صورت تصاعدی در حال افزایش است.

غربی‌ها سال 2050 و چینی‌ها 2060 را زمانِ تحققِ کربن‌زدایی تعیین کرده‌اند. در این چارچوب، قرار است یک تریلیون درخت در جهان کاشته شود که 65 میلیارد آن در چین خواهد بود، زیرا 30 درصد اکسید کربن در اتمسفر را چین، 11 درصد آمریکا، و 7 درصد را اروپا تولید می‌کنند. قاره آفریقا در مجموع تنها 3 درصد اکسید کربن کره زمین را تولید می‌کند، ولی با توجه به افزایش جمعیت آن از 1.3 میلیارد نفر فعلی به 2 میلیارد نفر تا سال 2050، پیش‌بینی می‌شود این درصد به شدت رشد کند. پیش‌بینی می‌شود جمعیت نیجریه تا 30 سال آینده به بالای 500 میلیون نفر برسد. از این رو، آمریکا 10 میلیارد دلار برای انتقال از مصرف ذغال سنگ به انرژی‌های تجدیدپذیر و گاز طبیعی در اختیار کشورهای آفریقایی قرار خواهد داد.

حفظ صلح و تعامل رقابتی

بازگشت چین به بازار و کالا در جهان، موتورِ رشدِ اقتصادی در 2023 و بعد از آن خواهد بود. یکی از دقیق‌ترین سخنرانی‌های داووس 2023 به «لیو هی» (Liu He) معاون نخست وزیر چین بر می‌گردد. او با صراحت در واژه‌ها، مفاهیم و سیاست‌گذاری‌های پیش روی دولت و حاکمیت چین را بیان کرد. او سه بار بر اهمیت حفظ صلح جهانی تاکید کرد و رقابت را مبنای تعاملات جهانی دانست. او بازار را مبنای توسعه دانسته و هدف میان مدتِ حاکمیت چین را رفاه مشترک و عمومی

(Common Prosperity) قلمداد کرد و گفت: تا ثروت ملی تولید نشود، رفاه عمومی تحقق پیدا نمی‌کند. او بر افزایشِ مصرفِ داخلی، سرمایه‌گذاری سبز برای انرژی‌های تجدیدپذیر (Green Financing)، مالکیتِ بخش خصوصی، دستِ باز بخش خصوصی برای فعالیت اقتصادی، مدل‌های پیشرفته Business، نوآوری داخلی و تعامل با خارجی‌ها، ثباتِ مالی، ایجاد فرصت‌های برابر برای همه مردم، اهمیت ویژه به مسکن و مستغلات که 40 درصد وام بانکی را به خود اختصاص داده و همینطور مدرنیزه کردن و دیجیتالی کردن اقتصاد کشور و در نهایت ایجاد فضای مستعد برای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی  (Foreign Direct Investment) تاکید کرد. 

3 کشوری که در داووس درخشیدند

در کنار سخنان بسیار شمرده رهبران آلمان و چین، سه کشور در داووس 2023 بسیار درخشیدند: هند، عربستان و امارات. روحیه مثبت در میان هندی‌ها برای رشد و توسعه وصف‌ناپذیر است و تمام سخنرانان هندی آن را مدیون تشخیص و برنامه‌ریزی و مدیریت دولت می‌دانند. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی FDI در هند طی چند سال گذشته دو برابر شده است. در صنعت تراشه، هندی‌ها سرمایه‌گذاری عظیمی را با حمایت تلویحی آمریکا برای شکستن انحصار چین آغاز کرده‌اند. دولت هند به 800 میلیون نفر غذای رایگان می‌دهد. هندی‌های مشغول به کار در خارج از کشور حدود 100 میلیارد دلار به هند می‌فرستند ( Remittances) .

تحرک بسیاری از نسل جوان برای پیوستن به نیروی کار آغاز شده و دولت هند برای تحصیل، آموزش و بهداشت 320 میلیون هندی بین سنین 6 تا 16 سال برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای انجام داده است. هند طی سال‌های آتی به اقتصاد سوم جهان ارتقا یافته و ژاپن را پشت سر خواهد گذاشت. انسجام فکری و سیاستگذاری در میان نخبگان (Elite) هندی تحسین‌آمیز است و دولت به‌ طور همه جانبه‌ای از رشد و ثروتمند شدن بخش خصوصی با سیاستگذاری‌های مناسب حمایت می‌کند. دولت هند همه شرکت‌ها را موظف کرده تا 2 درصد از درآمد خود را صرف مسوولیت‌های اجتماعی و رشد عمومی کنند.

عربستان در انرژی‌های تجدیدپذیر به خصوص خورشیدی و هیدروژنی، 40 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده و در پروژه‌های 14 کشور نیز سهم مهمی دارد. عربستان و امارات با صدها پروژه مشترک با آمریکا، اروپا، چین و کره‌جنوبی در حال مدرنیزه کردن، دیجیتالی کردن، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و طرح‌های تولیدی اشتغال‌زا در مسیر تحولات عظیم اقتصادی، ثروت‌یابی و کسب رضایت شهروندان خود هستند  عموم مدیران و سیاستمداران کشورهای درحال توسعه در داووس تاکید داشتند که بدون مشارکت مالی، فن‌آوری و دانشی نمی‌توان وضعیت کشور را بهبود بخشید. دیجیتالی شدن جهان باعث شده که دولت‌ها دیگر نتوانند ناکارآمدی خود را مخفی کنند. بی‌توجهی به بهره‌وری و نیازهای عامه در نهایت به بی‌ثباتی‌های اجتماعی منجر می‌شود. ثبات در سیاستگذاری و دولت‌های همکار با بخش خصوصی، به روشی جهان‌شمول تبدیل شده است. اگر کشورها ساختار دیجیتالی خود را نسازند، نه چندان دور از صحنه رقابت و بهره‌وری در جهان عقب خواهند ماند (Digital (Infrastructure) .

افزایش امید به زندگی اروپاییان به 120 سال!

هرچند اتوماسیون به تعطیلی برخی از مشاغل خواهد انجامید، اما با کسب مهارت‌های جدید در جهان دیجیتال، شغل‌های جدیدی برای شهروندان ایجاد خواهد شد. بسیاری از شرکت‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که با چهار روز کار، بهره‌وری کارمندان به مراتب افزایش پیدا می‌کند. با دنیای جدید دیجیتال که اولین مظهر تبلور آن در بهداشت و تغذیه خواهد بود، امید به زندگی در غرب به حدود 120 سال و در کشورهای نوظهور اقتصادی به حدود 100 سال خواهد رسید.

در این رابطه مارتین وُلف، اقتصاددان  Financial Times اظهار داشت که وقتی حوزه سیاست مسیر اشتباهی برود، رشد اقتصادی و توزیع صحیح منابع تحقق پیدا نمی‌کند. او در جلسه‌ای در تبیین بحث اصلی کتاب خود تحت عنوان بحران سرمایه داری دموکراتیک (Crisis of Democratic Capitalism)، اظهار داشت که غرب در جلوگیری از انحصار ثروت و کنترل سیاست توسط ثروتمندان باید اقدامات جدی انجام دهد و نمی‌تواند با این درجه از اختلاف طبقاتی پیش برود زیرا این باعث خواهد شد تا نظریه «حامی» (Protector) افلاطونی تحقق یابد و سیاستمداران دست راستی قشری (Demagogic) در غرب به قدرت برسند. هر چند غرب آنقدر ثروتمند است که گردش زندگی در آن صورت می‌پذیرد ولی فاصله‌ها به تدریج قابل تحمل نخواهند بود.

علاوه بر این، مدیران اظهار داشتند که دولت‌ها به تنهایی نمی‌توانند مسائل کشورشان را حل کنند و مشارکت با داخل و خارج (Partnership) فرمول تجربه شده جهانی است. یکی از مشکلات فزاینده در جهان، گسترش اطلاعات غلط (Misinformation) است و صرفا با همکاری کشورها و تفاهم میان آنان این مشکل قابل حل است. بدون دسترسی به اطلاعات و آگاهی از دیگران، در رقابت‌های هوش مصنوعی، کشورها به جایی نخواهند رسید زیرا هر که  Database بیشتری داشته باشد، هم از فناوری بهتری استفاده می‌کند و هم به عمق مسائل بهتر پی می‌برد  Big Data Leads to Big insights .

شاقول سنجش ظرفیت حکمرانی

ظرفیت حکمرانی دولت‌ها با این شاقول سنجیده می‌شود که چگونه با شوک‌های اقتصادی و سیاسی برخورد می‌کنند و چقدر در پیش‌بینی آنها توانایی و مهارت دارند. یک مقام از سازمان ملل اشاره داشت که در کشورهای آمریکای مرکزی، آنقدر افراد دولتی به فکر حفظ سمت و مقام خود فکر و تلاش می‌کنند و مافیاهای اقتصادی و سیاسی درست کرده‌اند که هرچه افراد با استعداد و با مهارت (The Talented) هستند از سیستم دولتی و تصمیم‌سازی دور می‌مانند و دولتی‌ها در مدارهای انحصار و فساد مالی خود، کشورهای آمریکای مرکزی را در فقر و جمود حفظ کرده‌اند.

چندین سخنران به موفقیت تیم فوتبال مراکش در جام جهانی اشاره کردند که به همت دولت این کشور با برنامه‌ریزی از سال 2010 و با مشارکت فوتبالیست‌های مراکشی مقیم خارج، تیمی توانمند با استفاده از تجربیات جهانی و مربی مراکشی و نزدیک به 12 سال سرمایه‌گذاری به چنین جایگاهی رسید. دولتی که برای آینده خود با مشارکت داخلی و خارجی سرمایه‌گذاری نکند، با چالش‌های جدی زیست محیطی، اشتغال، فناوری، ارایه خدمات عمومی و در نهایت امنیت اجتماعی و ملی روبرو خواهد شد.

حذف کامل روسیه از داووس

در داووس 2023 جلسات اندکی پیرامون مسائل ژئوپولیتیکی برگزار شد، اما حذف کامل روسیه در مباحث و میزگردها مشهود بود. در اجلاس امسال، نه نویسندگان نه سیاستمداران و نه کارآفرینان روسی هیچ کدام به داووس دعوت نشده بودند. تصویر بسیار منفی از سیاست‌ها، نیات و عملکرد روسیه در میزگردها موج می‌زد. «فضای حمایتی از اوکراین» در مباحث و سخنرانی‌ها، حضور قابل توجهی داشت. این فضا، توانایی و قدرت نرم غرب را در به حاشیه راندن و تضعیف روسیه به نمایش می‌گذارد.

اروپایی‌ها حفظ اوکراین و حمایت‌های همه جانبه خود را با اعتقاد راسخ بیان کردند. کشورهای کوچک‌تر اروپای شرقی و مرکزی به مراتب ضدروسی‌تر از کشورهای غرب اروپا خود را نشان می‌دادند و پرسش‌های فراوانی را مطرح می‌کردند: آینده روابط اروپا و روسیه چیست؟ چگونه می‌توان تحریم‌های ثانویه علیه مسکو تنظیم کرد؟ به چه صورت می‌توان همکاری کشورهای آمریکای لاتین و آسیا را با روسیه محدود کرد؟ آیا اروپایی‌ها باید خودشان را به یک جنگ فرسایشی عادت دهند؟ تا چه میزان اروپایی‌ها باید برای تقویت بنیه نظامی خود سرمایه‌گذاری کنند؟

یک مقام نظامی اروپایی اظهار داشت که اعضای ناتو به شدت از طرف آمریکایی‌ها تحت فشار هستند تا توانمندی‌های نظامی خود را به صورت تصاعدی افزایش دهند. او همچنین به یک نکته مهم سیاسی و چه بسا علمی-حقوقی اشاره کرد: فعال کردن ماده پنج اساسنامه ناتو منوط به یک تصمیم سیاسی است و نه ضرورتا شرایط نظامی. عموم افراد به کشانده شدن جنگ اوکراین به ابعاد هسته‌ای بسیار نگران بودند.

اما فارغ از این فضای حمایتی و مثبت روانی نسبت به اوکراین، واقعیت این است که بازسازی به خصوص ساختار عمرانی اوکراین حدود یک تریلیون دلار هزینه دارد و این در صورتی است که تهاجم پیش‌بینی شده بهار آینده روسیه تحقق نپذیرد. آمریکا و اروپا تا به حال حدود 100 میلیارد دلار هزینه کرده و قرار است طی دو سال آینده هزینه کنند. اوکراین به مهم‌ترین موضوع ژئوپولیتیک جهانی تبدیل شده و نگرانی‌ها و بی‌ثباتی‌های فراوانی را به وجود آورده است ضمن اینکه چهره روسیه در اروپا برای دراز مدت تخریب شده است. دو پرسش کانونی در این میان در مباحث داووس قابل شناسایی بود: آینده مردم اوکراین چیست؟ با این سطح از تحریم و انزوا، آینده روسیه و حاکمیت فعلی آن چه خواهد بود؟

حضور پر رنگ کارآفرینان آسیایی و آفریقایی

در داووس 2023 نسبت به گذشته، کارآفرینان و سیاستمداران آفریقایی و آسیایی حضور پررنگ‌تری داشتند. در سال 2080، 83 درصد جمعیت جهان در آسیا و آفریقا خواهد بود و رشد آنها محرکه‌ای برای کل جهان محسوب می‌شود. تفاهم آمریکا و چین نیز در مباحث داووس برای کاهش تنش و همکاری قابل مشاهده بود.
با توجه به اینکه 26 درصد مردم جهان به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند و 320 میلیون نفر به کمک‌های فوری بشردوستانه نیازمندند، در کل، تاکید اصلی داووس بر فناوری‌های جدید برای حل این گونه مشکلات انسانی و زیست محیطی بود. به موازات جنگ اوکراین، امید به فعالیت‌های تصاعدی اقتصادی در سال 2023، گسترش شبکه‌سازی‌های دیجیتالی، افزایش اهمیت «تشخیص» دولت‌ها در تنظیم اولویت‌ها و هدایت برنامه‌ریزی‌ها به‌ طور احتیاط‌آمیزی اجلاس را به پایان رساند. اما شوقی که چینی‌ها، هندی‌ها، عربستانی‌ها و اماراتی‌ها نسبت به آینده نشان می‌دادند، از همه بیشتر بود. به نظر می‌رسد دلیل این شوق، ظرفیت هر 4 کشور در تولید ثروت است. آشنایی با موضوعات جهانی، مهارت‌های تحلیلی و تسلط به زبان انگلیسی کارآفرینان و سیاستمداران این کشورها تحسین آمیز بود. آنچه در بیان و زبان بدن آنها مشهود بود اعتماد به نفس و حس تعلق به کشورشان بود که به صورت جمعی برای آینده آن تلاش می‌کنند.

 

ارسال نظر