گلناز پرتوی مهر| یکی از مهم‌ترین صحبت‌های مقام معظم رهبری در مورد بحث استفاده از ظرفیت علم و فناوری در زمینه صنعت نفت و گاز کشور بوده است؛ این موضوع به حدی اهمیت دارد که در همه ارکان بهره‌برداری، انتقال و فروش نفت نیز اثرگذار است.
در همین زمینه نیز یکی از مهم‌ترین اقدامات مقابله‌ای با تحریم‌های صنعت نفت و گاز کشور، مساله حمایت از تولید داخلی با سازوکاری مبتنی بر تجربه دقیق و موفق بومی‌سازی تجهیزات راهبردی است. تجربه‌ای که با شناخت دقیق اکوسیستم نوآوری و دانش‌بنیان کشور به دست آمده است و طی سال‌های اخیر نیز نتیجه بخش و موثر بوده است و به تولید بار اول اقلام راهبردی رسیده است.
به گزارش خبرنگار «تعادل» از همین رو سیاست بومی‌سازی تجهیزات راهبردی ذیل سیاست تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در شرایط فعلی بسیار مهم و با اهمیت شده است. این سیاست مهم در زمینه بومی‌سازی اقلام راهبردی صنایع مختلف در ماده ۱۰ قانون جهش تولید دانش‌بنیان، علاوه بر به حداقل رساندن اثر تحریم‌های غرب علیه ایران، موجب شده که کشور با این رویکرد مواجهه فعالانه با تحریم‌ها، در صنایع مختلف از جمله صنعت پالایشگاهی و تجهیزات فرآیندی این صنعت و همچنین صنعت پتروشیمی و کاتالیست‌های موجود در این صنعت به خودکفایی و بومی‌سازی اقلام راهبردی زنجیره ارزش نفت و گاز بپردازد و صنعت نفت و گاز کشور به سمت دانش‌بنیان شدن حرکت کند.
موضوع تولید بار اول از سال 97 اجرایی شده است؛ کارگروه تولید بارِ اول با مشارکت معاونت علمی‌و فناوری ریاست‌جمهوری و وزارت صنعت تشکیل شد تا این مشکل را به کمک حوزه دانش‌بنیان‌ها رفع کند. برهمین اساس نیز تاکنون و در طول ۳ سال گذشته، ۱۹۳ طرح از بیش از ۷۰ دستگاه دولتی و حاکمیتی، توسط دبیرخانه کارگروه تولید بار اول دریافت شده که برای ۹۹ مورد از آنها مجوز ترک تشریفات قانون و مقررات برگزاری مناقصات از طرف معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری صادر شده است. عملا تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری از 3 سال پیش اجرایی شده است و حجم کارهای انجام شده در زمینه تولید بار اول، به بیش از 3 هزار میلیارد تومان رسیده است.
تولید دانش‌بنیان دقیقا در جایی ورود می‌کند که در زنجیره دانش‌بنیان شکست رخ می‌دهد. زنجیره دانش‌بنیان با موفقیت در زمینه تولید و توسعه تجهیزات تولیدی در کشور اقدام کرده است ولی در زمینه تولید بار اول تجهیزات به نوعی دچار شکست در تولید و در زنجیره دانش‌بنیان شده است.
از همین رو این سیاست مهم به خصوص با توجه به تمرکز تحریم‌های غرب بر زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز کشور و با تشدید تحریم‌های ایران در سال‌های اخیر در حوزه نفت، بنزین و تجهیزات بسیار بیشتر از قبل اهمیت یافت و با اجرایی شدن سیاست تولید بار اول، ایران برای اولین‌بار پس از انقلاب، با بومی‌سازی تجهیزات راهبردی صنعت پالایشی کشور، ایران را به سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی رساند و با توجه به شناخت دقیق شرکت‌های دانش‌بنیان و حضور قدرتمند این شرکت‌ها در تولید بار اول اقلام راهبردی صنعت پالایش نفت، در نهایت به نوسازی و بازسازی تجهیزات پالایشگاه‌های در ونزوئلا رسید که نه تنها تحریم‌ها بی‌اثر شده است بلکه به صادرات و درآمد ارزی کشور و همچنین فروش بیشتر نفت در کشور نیز کمک به سزایی کرده است.
در همین رابطه با دیده‌ور عضو اتاق بازرگانی پیرامون اهمیت سیاست تولید بار اول به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه خواهید خواند.
محمد حسین دیده‌ور، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران، در گفت‌وگو خبرنگار «تعادل» با اشاره به اهمیت دانش‌بنیان شدن صنایع بزرگ کشور اظهار کرد: وجود برخی از دانش‌بنیان‌ها در صنایع بزرگ بسیار کارساز است و متاسفانه برخی‌ها تنها از رانت و معافیت‌های مالیاتی برای واردات کالا یا مسائل ارزی استفاده می‌کنند. وی افزود: دانش‌بنیان‌ها در زمینه مواد شیمیایی و پتروشیمیایی و در زنجیره ارزش نفت، گاز و پتروشیمی به ما کمک می‌کنند، اما هنوز آن طور که باید و شاید در صنایع بزرگ ورود نکردند.
دیده ور با اشاره به اینکه دانش‌بنیان‌ها در صنایع کوچک بسیار موفق عمل کردند، بیان کرد: دانش‌بنیان‌ها مساله‌ای همچون ایزو دارند به‌طوری که هر شرکتی دارای ایزو باشد بدان معناست که پیشرفت خوبی دارد، اما متاسفانه الان مساله‌ای که است بالای سربرگ به عنوان اسم است و شرکت‌ها اعمال نمی‌کنند. درحالی که اگر به هر شماره‌ای است، رعایت شود، در پیشرفت کاری می‌توان دقت بیشتری داشت که متاسفانه خیلی‌ها اعمال نمی‌کنند. عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ادامه داد: در حال حاضر وزارت صمت یا هر ارگان دیگری که مجوز دانش‌بنیان‌ها را می‌دهد، باید دقت کند که کار جدید ارایه بدهد چرا که کپی‌برداری از کالای خارجی را دیگر نمی‌توان دانش‌بنیان گذاشت.
وی پیشرفت در مسائل دارویی و پزشکی را ناشی از مساله دانش‌بنیان‌ها دانست و گفت: در صنایع بزرگ و ساخت تجهیزات و اقلام راهبردی هم دانش‌بنیان‌ها می‌توانند نقش بسزایی داشته باشند.
دیده‌ور با اشاره به تاثیر استفاده از تجهیزات پالایشگاهی ایران در ونزوئلا بر بی‌اثر کردن تحریم‌ها بیان کرد: نمی‌توان منکر این موضوع شد که دانش‌بنیان‌ها در بی‌اثر کردن تحریم‌های غرب نقشی ندارند چرا که اقدام شرکت‌های دانش‌بنیان در پالایشگاه‌های ونزوئلا فوق العاده بود و خارج از تحریم‌ها توانست نفت ونزوئلا را سرپا نگه دارد.
این فعال بخش خصوصی راهکار اصلی ارتقای تکنولوژی در شرایط تحریم را حضور شرکت‌های بزرگ در صنایع دانش‌بنیان اعلام کرد و گفت: نیاز به دانش‌بنیان شدن صنعت نفت امری جدی است، کمااینکه مقام معظم رهبری بر اهمیت دانش‌بنیان شدن صنعت نفت تاکید بسیاری دارند.
