این روزها که قیمت سکه مرز 20 میلیون تومان را رد کرده، یک بار دیگر مساله مهریه به یکی از مسائل روز تبدیل شده است، تا قبل از این اتفاقات پرداخت مهریه برای افرادی که توانایی پرداخت کامل آن را نداشتند، از طرف دادگاه با توجه به میزان درآمد و بضاعت فرد مهریه قسط‌بندی می‌شد و از چند سکه در ماه تا یک ربع سکه متفاوت بود. اما در این شرایط که قیمت یک ربع سکه هم نزدیک به 9 میلیون تومان است و بسیاری از افراد توانایی پرداخت آن را ندارند، باید در این زمینه قوانین جدید به تصویب برسد.
به گزارش تعادل، بر اساس آخرین آمار 34 هزار زندانی مهریه در زندان‌های کشور حضور دارند. کسانی به امید یک زندگی خوب مهریه‌هایی را به گردن گرفتند که از پرداخت آن عاجز بودند و از همان ابتدا هم می‌دانستند که توان پرداخت آن را ندارند، اما جمله معروف «مهریه را کی داده و کی گرفته» باعث شده تا در حال حاضر هزاران نفر به خاطر عدم توانایی پرداخت مهریه پشت میله‌های زندان بمانند و قانون هم همچنان راهکاری برای برون رفت از این معضل پیدا نکرده است.
البته در ابتدای سال جاری طرحی در مجلس مطرح شد که به نظر بسیاری از حقوقدانان به جای اینکه مشکلات مهریه را حل و فصل کند، تبدیل به مانعی برای ازدواج می‌شود. اینکه بر اساس مهریه تعیین شده زوجه باید برای دریافت سند ازدواج مبلغی را به عنوان مالیات پرداخت کند. میزان مالیات هم به میزان مهریه بستگی دارد، تا 200 سکه مبلغ قابل توجهی نیست، البته با توجه به افزایش قیمت سکه حالا یک تا دودرصد هم می‌تواند به مبلغ قابل توجهی تبدیل شود اما بالای 200 سکه 15 درصد مالیات دارد که این خود مبلغی نجومی می‌شود و در این مورد هم مشکلات زیادی به وجود خواهد آمد.
مشکلات دستوری حل نمی‌شوند
فرشته محمدی، حقوقدان در این باره به «تعادل» می‌گوید: متاسفانه قوانین و طرح‌هایی که در مجلس مطرح می‌شود بیشتر به این شبیه است که می‌خواهند حقوق زنان در زمینه ازدواج را نادیده بگیرند. ما نمی‌توانیم با تصویب قانون به صورت دستوری، مساله‌ای را که سال‌ها در فرهنگ ما ریشه دوانده حل و فصل کنیم. اینکه دولت بخواهد از میزان مهریه مالیات دریافت کند، خود عاملی می‌شود برای فرار از ازدواج. در حالی که ما اگر طی این سال‌ها به جای تصویب قوانینی که اجرا کردن آنها در هاله‌ای از اما و اگرها قرار می‌گیرد، در زمینه مهریه فرهنگ‌سازی می‌کردیم حالا درگیر چنین مسائل و مشکلاتی نبودیم.
او می‌افزاید: قوانین مشکل دارند، این مشکلات باید بر طرف شود اما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که افراد بدون در نظر گرفتن منافع خود تمامی این قوانین را به‌طور کامل پذیرا باشند. ما وقتی در مساله ازدواج حقوق برابر برای زن و مرد قائل نیستیم، نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که زنان از حق مهریه خود بگذرند. مهریه سال‌هاست به عنوان یک پشتوانه برای زندگی زنان تعریف شده است.
این حقوقدان می‌گوید: خیلی وقت‌ها مهریه به عنوان اهرم فشاری از طرف خانم برای گرفتن طلاق است و در‌واقع خیلی از خانم‌ها قصدشان گرفتن مهریه نیست بلکه مجبور هستند برای گرفتن طلاق به عنوان اهرم فشار از آن استفاده کنند، برای همین طلاق توافقی هم معمولا خانم‌ها از مهریه کوتاه می‌آیند تا آقا هم از حق طلاق کوتاه بیاید، یعنی خیلی وقت‌ها مهریه به عنوان اهرم فشاری برای طلاق است، در واقع خیلی از خانم‌ها حتی درخواست گرفتن مهریه هم ندارند و فقط مجبورند برای طلاق‌گرفتن از آن استفاده کنند تا مرد متقاعد به طلاق شود. برای همین خیلی وقت‌ها زنان که می‌بینند مرد برای طلاق کوتاه آمده از حق مهریه می‌گذرند و در این صورت طلاق توافقی صورت می‌گیرد.
طرح جدید و شرایط سخت برای زنان
فرشته محمدی اظهار می‌دارد: اثبات عسر و حرج در دادگاه و برای طلاق به‌مراتب برای زنان سخت‌تر است، اما مساله این است که طرح‌های جدید صرفا در جهت کاهش میزان مهریه مطرح می‌شود، همین طرح 14 تا سکه، در‌صورتی‌که شرایط پرداخت مهریه آسان می‌شود، ولی شرایط گرفتن مهریه تفاوتی نخواهد کرد. در‌واقع این یک شرایط نابرابر است که آقایان از زیر بار مسوولیتی به اسم مهریه بیرون بیایند و آسان‌تر شود، ولی زنان برای گرفتن مهریه در شرایط سخت قرار گیرند.
او می‌افزاید: در‌هر‌حال این طرحی است که به مجلس رفته و تا سقف 14 سکه را مجاز دانسته و بر مازاد 14 سکه حق ثبت مالیاتی در نظر گرفته خواهد شد که این وجه حاصل از آن به صندوقی برای جهیزیه افراد نیازمند واریز خواهد شد، در هر حال ما باید شرایطی را برای ازدواج آسان زوجین ترتیب دهیم، ولی اگر قرار باشد زوجین مازاد بیشتر از 14 تا سکه را مالیات بدهند و اگر پرداخت نکنند و سند صادر نشود، این طرح زیر سوال است و به‌مراتب شرایط ازدواج هم سخت‌تر خواهد کرد.
جزییات طرح جدید مجلس برای متاهل‌ها
عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس می‌گوید: طرحی را تدوین کرده‌ایم که بر اساس آن اگر دختر و پسری 9 ماه زیر یک سقف نبودند، بتوانند طلاق بگیرند. حجت‌الاسلام والمسلمین حسن نوروزی با اشاره به سرنوشت اصلاح قانون مهریه در کشور بیان کرد: این طرح هم‌اکنون در نوبت صحن علنی مجلس جهت بررسی قرار دارد. طرح اصلاح قانون مهریه یکی از مسائل بسیار مهم کشور تلقی می‌شود. این طرح می‌تواند 34 هزار زندانی را از زندان نجات می‌دهد. عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی بیان کرد: همچنین در این طرح آورده‌ایم به عنوان مثال اگر خانمی مهریه خود را اخذ کرده اما 10 الی 15 سال است که همسرش وی را طلاق نمی‌دهد، بتواند طلاق بگیرد.
این نماینده مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: 50 امضای برای در اولویت قرار گرفتن این طرح در مجلس جمع‌آوری شده و به زودی در مجلس مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در جریان این طرح تاکید کردیم که اگر فردی مهریه همسرش را دارد و نمی‌دهد، باید زندانی شود و فردی هم که استطاعت پرداخت مهریه را ندارد، باید کار کند و بدهی همسرش را پرداخت کند.
این نماینده مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: پیش‌تر ما در این زمینه قوانین لازم را نداشتیم و متاسفانه زندانی مهریه از داخل زندان اثبات می‌کرد که معسر است. در حال حاضر ما گفته‌ایم که زن اثبات کند که همسرش دارد و مهریه‌اش را نمی‌دهد، اگر فرد نداشت و زن آن فرد قبول داشت چرا باید آن فرد را زندانی کنیم. همچنین گفته‌ایم که اگر مرد پیش از طلاق اموال خود را به نام دیگری بزند و ادعا کند که استطاعت مالی ندارد، مورد جریمه قرار گیرد. ما گفته‌ایم که اگر فرد قبل و بعد از طلاق اموالی را به نام کسی کرده باشد و این موضوع برای دادگاه روشن شود، آن فرد مورد جریمه قرار گیرد.
مهریه‌هایی که حالا میلیاردی شده‌اند
حالا دیگر مساله 100 سکه و 200 سکه نیست، شما الان اگر 100 سکه هم مهریه همسر خود کرده باشید، باید 2 میلیارد به او پرداخت کنید، این مبلغ تا همین چند سال پیش 200 میلیون بود و برای خیلی‌ها این مبلغ وقتی قسط‌بندی می‌شد دیگر چندان به چشم نمی‌آمد، اما حالا حتی اگر درآمد شما ماهانه 20 میلیون تومان هم باشد برای پرداخت اقساط مهریه با مشکل مواجه خواهید شد.
علی کرمی، جامعه شناس در این باره به «تعادل» می‌گوید: ما سال‌هاست با مشکل مهریه در کشور دست و پنجه نرم می‌کنیم، از همان زمانی که لفظ عندالاستطاعه و عند المطالبه مطرح شد و تا امروز که مساله پرداخت مالیات بر روی مهریه مطرح است و طرح‌هایی که در مجلس مانده و هنوز به آن رسیدگی نشده، همه و همه نشان می‌دهد که مشکل مهریه را نمی‌توانیم به صورت دستوری حل و فصل کنیم.
او می‌افزاید: در تمام این سال‌ها وقتی فرهنگ تجمل گرایی، در جامعه ما هر روز بیشتر از روز قبل رونق گرفت، مساله مهریه هم هر روز بغرنج‌تر شد. همین افرادی که الان به خاطر مهریه در زندان هستند، زمانی می‌توانستند با پرداخت چند ده میلیون آزاد شوند اما حالا با این قیمت نجومی سکه چطور می‌توان امید داشت که این افراد استطاعت پرداخت این مبالغ را داشته باشند و به فکر آزادی خود باشند.
این جامعه شناس می‌گوید: متاسفانه ما به اصل ماجرا توجه نمی‌کنیم، به آسیب‌های اجتماعی که باعث بروز طلاق در جامعه می‌شود فکر نمی‌کنیم، به فقری که دامنگیر مردم شده و یکی از عمده دلایل طلاق به شمار می‌رود توجهی نداریم. سال‌هاست که زندگی‌های مشترک دوام درستی ندارند و به راحتی از هم پاشیده می‌شوند و در این بین مساله مهریه هم به یک معضل تازه تبدیل می‌شود. مسوولان ما جز قوانین دستوری چه کار دیگری برای جلوگیری از این وضعیت انجام داده‌اند. کجا به این فکر کرده‌اند که مسائل و مشکلات بروز چنین اتفاقاتی را مورد بررسی قرار بدهند.
کرمی در پایان می‌گوید: می‌خواهیم مشکل مهریه را حل کنیم، باید مشکلات اقتصادی که باعث می‌شود زندگی‌ها به راحتی از هم گسسته شود را پایان بدهیم. باید کاری کنیم که جوانان از حداقل‌هایی مانند رفاه نسبی، امنیت شغلی و... برخوردار باشند تا هم به ازدواج فکر کنند و هم به ادامه زندگی زناشویی خود. مساله فقط مهریه نیست، مساله میزان افزایش فقر در جامعه است که به دیگر مشکلات دامن می‌زند.
میزان مهریه در موقع عقد نقدا توسط زوج پرداخت شود تا گرفتار این مشکلات نشویم. 