فرشته فریادرس| عوامل اصلی نوسان قیمت خودرو در بازار کشور «تورم و دلار» است؛ به گفته کارشناسان، شرط ثبات در بازار خودرو، ایجاد ثبات در بازار ارز است و اگر دولت بتواند این موضوع را مدیریت کند، بازار نیز آرامش خواهد داشت. البته ثابت نگه داشتن بازار ارز خود به پیش نیازهایی چون کنترل نقدینگی و کاهش نرخ تورم نیاز دارد؛ چراکه اقداماتی مانند عرضه خودرو در بورس کالا، واردات خودرو و افزایش تولید خودرو، تاکنون تاثیری بر کاهش قیمت‌ها نداشته است.
اگرچه وزارت صمت در مورد گرانی خودرو، به عدم توازن عرضه و تقاضا اشاره می‌کند اما نکته این است که تا وقتی تورم مهار نشود هر قدر هم عرضه خودرو زیاد شود، باز ماهیت سرمایه‌ای خودرو تغییر نمی‌کند. از این‌رو، کارشناسان بر این باورند، اقداماتی که وزارت صمت با هدف رقابتی‌شدن بازار خودرو انجام می‌دهد، باعث کاهش قیمت‌ها نمی‌شود.
رصد قیمت خودرو در بازار
بررسی‌ها نشان می‌دهد، بازار خودرو پس از چند ماه سکوت و ثبات نسبی که از اواخر خرداد ماه شروع شده بود، از اوایل آبان ماه و با اوج گرفتنِ پاییزه قیمت دلار به یک‌باره ترمز برید و طی حدود ۲ ماه گذشته میانگین ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان دچار نوسان قیمتی شد.
در همین رابطه مقایسه قیمت‌ها در یک آبان‌ماه با چهارشنبه ۱۴ دی‌ماه بیانگر رشد محسوس قیمت‌هاست؛ به عنوان نمونه خودروی پژو ۲۰۶ تیپ ۲ اگرچه در یک آبان ۳۰۹ میلیون تومان بود اما طی ۷۴ روز به حدود ۴۵۰ میلیون تومان رسیده است. همچنین می‌توان به قیمت دنا پلاس اشاره کرد که در اول آبان ماه ۴۷۰ میلیون تومان در بازار معامله می‌شد اما هم‌اکنون قیمت این خودرو به حدود ۶۶۰ میلیون تومان رسیده است. البته قیمت این ۲ خودرو به ترتیب تا مرز ۳۰۰ و ۷۰۰ میلیون تومان نیز رسیده بود اما با کاهش جزئی قیمت دلار در هفته جاری، مقداری افت کرد.
در همین حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت خودرو در روزهای گذشته با ریزش عجیب و ناگهانی همراه شد. اما این ریزش ادامه‌دار نبود و محصولات مختلف در بازار با نوسان قیمتی مواجه شده‌اند. قیمت خودرو صفر داخلی در لحظه نگارش این گزارش در بازار ایران به شرح زیر است: پراید 141 که تولید آن مدت‌هاست متوقف شده، وارد بازه جدید قیمتی شد. این خودرو صبح دیروز در قیمت 274 میلیون تومان به فروش می‌رسد. پراید 111 نیز به نرخ 288 میلیون تومان عرضه می‌شود. تارا اتوماتیک هم که در هفته‌های گذشته با افزایش قیمت قابل‌توجهی همراه بود، به نرخ 728 میلیون تومان در بازار خرید و فروش شد. پژو ۲۰۷ اتومات پس از روزها افزایش قیمت، امروز در محدوده قیمتی 770 میلیون تومان قیمت‌گذاری آرام گرفت. دنا معمولی هم که روزها بود که با ثبات قیمت همراه شده بود، دیروز در قیمت 590 میلیون تومان به بازار عرضه شد. پژو پارس اتوماتیک که در روزهای گذشته جهش قیمتی زیادی را تجربه کرد، اما امروز با قیمت 642 میلیون تومان در بازار خودرو کشور معامله شد.
اما خودروهایی که در بازار بیشتر مورد معامله قرار می‌گیرند و خریدار بیشتری دارند با چه قیمتی به بازار عرضه می‌شوند؟ تیبا هاچ‌بک پلاس که از خودروهای پرطرفدار این روزهاست، دیروز در محدوده 294 میلیون تومان قیمت‌گذاری شد. قیمت پژو ۲۰۶ تیپ ۲ حالا 448 میلیون تومان ارزش دارد. در این میان، تیپ ۵ این مدل پژو در نرخ 485 میلیون تومان به بازار عرضه شد. کوییک که جایگزین پراید شده و به قشر متوسط جامعه اختصاص یافته، در روزهای گذشته رکورد جدیدی را ثبت کرد و به 298 میلیون تومان رسید.
چند نکته مهم درباره قیمت خودرو
نکته قابل توجه در مورد قیمت خودرو در بازار آزاد آنکه اگرچه وزارت صمت از تریبون‌های مختلف اعلام کرده که این قیمت‌ها را قبول نداشته و آنها را به رسمیت نمی‌شناسد اما واقعیت آن است که به دلیل تورم بالا در اقتصاد ایران که در نهایت منجر به عرضه کم و ۳ نرخی شدن قیمت خودرو (قیمت مصوب کارخانه، قیمت کشف شده در بورس و قیمت بازار آزاد) شده است، خودرو بر خلاف روال مرسوم در سایر کشورها، از یک کالای مصرفی تبدیل به یک کالای سرمایه‌ای شده و از همین رو نسبت به نوسانات نرخ دلار، به صورت لحظه‌ای واکنش نشان می‌دهد و حتی اگر وزارت صمت این قیمت‌ها را قبول نداشته باشد اما بازار آزاد ویترین اصلی قیمت‌ها در تمام حوزه‌ها محسوب می‌شود.
صاحبنظران و کارشناسان می‌گویند: تا وقتی نرخ تورم بالا باشد خودرو همچنان به عنوان یک کالای سرمایه‌ای شناخته می‌شود زیرا هر چقدر هم که خودرو به بازار عرضه شود اگر تورم کنترل نشود، مردم سعی می‌کنند با خرید و احتکار خودرو ارزش پول خود را حفظ کنند. از این رو، راهکار اصلی درمان بازار خودرو را مهار تورم می‌دانند و می‌گویند که بعد از مهار تورم باید برای جلوگیری از تبدیل کالای مصرفی به سرمایه‌ای به سراغ ابزار مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر نقل و انتقال برویم.
برخی هم می‌گویند، علیرغم اینکه برخی بر این باورند که افزایش نرخ ارزهای خارجی نمی‌تواند در قیمت خودروهای داخلی آن چنان موثر باشد، اما باید دانست که افزایش نرخ ارز که خود معلول افزایش تورم است، به مفهوم افت ارزش ریال بوده و این دقیقاً به‌معنای افزایش قیمت کالاها است، به ویژه کالاهایی همچون خودروست که ماهیت سرمایه‌ای ثابت دارند.
در این میان، فیروز نادری، نمایشگاه‌دار و کارشناس صنعت خودرو به تجارت‌نیوز گفته است: اوایل هفته قیمت خودرو با کاهش شدیدی مواجه شد. این کاهش قیمت به‌گونه‌ای بود که برخی از خودروها، مثل پژو ۲۰۷ طی یک روز ۱۰۰ میلیون تومان کاهش قیمت را تجربه کرد. به گفته او، یکی از دلایل این ریزش ناگهانی قیمت‌ها، روی کار آمدن مدیر جدید بانک مرکزی است که در اولین صحبت‌های خود وعده کاهش نرخ ارز را داد. البته در همان روز قیمت دلار ریزشی نیز شد و این عامل بسیار تاثیرگذاری در بازار خودرو است.
این کارشناس صنعت خودرو توضیح داده: با ریزش قیمت‌ها، تعداد فروشنده‌ها در بازار دوچندان شده است. این درحالی است که خریداری در بازار یافت نمی‌شود. خریداران منتظر کاهش بیشتر قیمت‌ها هستند. به نظر می‌رسد اگر نرخ دلار در همین کانال‌های فعلی کنترل یا کاهشی شود، در بازار خودرو تاثیر می‌گذارد و روند کاهش قیمت‌ها ادامه می‌یابد.
محمدرضا نجفی‌منش، رییس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی متهمان اصلی تبدیل شدن خودرو به کالای سرمایه‌ای را نقدینگی، تورم و قیمت ارز می‌داند و می‌گوید: وقتی ما شاهد آن هستیم که قیمت ارز در یک مدت کوتاه افزایش بین ۲۰ تا ۳۰ درصدی پیدا می‌کند، قطعاً باید انتظار داشته باشیم که قیمت خودرو نیز به همین شکل بالا برود و البته وقتی روند کاهشی قیمت ارز شروع شد، دیدیم که قیمت‌ها در بازار خودرو نیز بار دیگر پایین آمد.
نجفی در گفت‌وگو با «خبرگزاری مهر» گفته است: شرط ثبات در بازار، ایجاد ثبات در بازار ارز است و اگر دولت بتواند این موضوع را مدیریت کند، بازار نیز آرامش خواهد داشت. البته ثابت نگه داشتن بازار ارز خود به پیش نیازهایی در عرصه اقتصاد کلان از جمله کنترل نقدینگی و کاهش نرخ تورم نیاز دارد.
در این بین وزارت صمت هم اگرچه اشاره مشخصی به نرخ تورم نمی‌کند اما خود نیز اعتقاد دارد که خودرو در ایران تبدیل به یک کالای سرمایه‌ای شده از این رو با کوچک‌ترین نوسانی چه در بخش ارز و چه در بخش اخبار به ویژه اخبار سیاسی و اقتصادی سریع دچار هیجان می‌شود؛ در این رابطه سید رضا فاطمی امین وزیر صمت عدم توازن عرضه و تقاضای خودرو را متهم اصلی وضع آشفته بازار خودرو می‌داند و می‌گوید که خودرو به نادرستی تبدیل به یک کالای سرمایه‌ای شده است و در این بین وقتی قیمت دلار افزایش پیدا می‌کند قیمت خودرو نیز بالا می‌رود بنابراین افرادی که می‌خواهند ارزش پول خود را حفظ کنند به سراغ خرید خودرو می‌روند.
وی راهکار خروج از این بن بست را افزایش عرضه می‌داند و تاکید می‌کند که در درجه اول باید بین عرضه و تقاضا در بازار تعادل ایجاد شود که وزارت صمت در حال حرکت به این سمت است.
از سویی دیگر سعید موتمنی رییس اتحادیه نمایشگاه داران و فروشندگان خودرو هم مانند مسوولان وزارت صمت معتقد است که عرضه کم عامل آشفتگی بازار خودرو شده و می‌گوید: بارها گفته‌ایم که مشکل خودرو، میزان عرضه آن است، عرضه قطره‌چکانی خودرو و نابرابری عرضه و تقاضا موجب افزایش قیمت خودرو می‌شود ضمن اینکه در این شرایط عوامل مختلف از جمله افزایش قیمت ارز نیز بر روی قیمت خودرو تأثیر می‌گذارد.
وی معتقد است که خودرو به غلط به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شده است، بنابراین نوسانات نرخ ارز در قیمت خودرو اثرگذار است و لذا افزایش قیمت ارز تأثیر بسزایی در افزایش قیمت خودرو می‌گذارد.با این حال، برخی از کارشناسان خودرویی معتقدند که هیچ‌کدام از اقداماتی که وزارت صمت با هدف رقابتی‌شدن بازار خودرو انجام می‌دهد، کافی نیست و باعث کاهش قیمت‌ها نمی‌شود.
