روز گذشته وزیر انرژی آفریقای جنوبی با وزیر نفت ایران دیدار کرد
گروه انرژی نادی صبوری
تا قبل از ماه مه سال 2012 ایران با صادرات روزانه 68 هزار بشکه نفت به آفریقای جنوبی بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت این کشور بود اما تحریم‌ها ماجرای دیگری را رقم زدند. در ۲۲مارس ۲۰۱۲ وزارت امور خارجه آفریقای جنوبی که روابط صمیمانه‌یی با ایران دارند، اعلام کرد که «اگرچه با تحریم نفتی ایران موافق نیست» اما واردات نفت خود از ایران را متوقف کرده است. این درحالی است که شرکت‌های آفریقای جنوبی ازجمله ام‌تی‌ان پیش‌تر برای انتقال دارایی‌هایشان از ایران با مشکل مواجه شده بودند. آفریقای جنوبی با مصرف روزانه 380هزار بشکه نفت خام دومین مصرف‌کننده بزرگ قاره سیاه محسوب می‌شود. مصرفی که در سال‌های گذشته با کنار رفتن ایران، عربستان بزرگ‌ترین تامین‌کننده آن شده است. 30 اردیبهشت ماه سال گذشته محسن قمصری در گفت‌وگویی اظهارکرده بود که صادرات نفت به آفریقای جنوبی از سر گرفته شده اما تحت قراردادهای تک محموله‌یی انجام می‌شود.
بهمن ماه سال گذشته نیز درحالی که هنوز تکلیف مذاکرات میان ایران و غرب چندان واضح نبود مقام‌های این کشور با محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشور و حسین عبداللهیان، معاون عربی- آفریقایی او درحاشیه بیست و چهارمین اجلاس سران اتحادیـه آفریقـا در آدیس‌آبابا، پـایتخت اتیوپـی دیدار کردند. دیداری که وعده سفر جاکوب زوما، رییس‌جمهور آفریقای‌جنوبی به تهران نیز در آن مطرح شد. این دیدار و صحبت‌های مطرح شده در آن برای تحلیلگران بازار نفت به معنای فصلی جدید در روابط ایران و آفریقای جنوبی در حوزه انرژی تلقی شد. نومیندیا مف کتو، معاون وزیر امورخارجه این کشور در آن زمان اظهارکرده بود: « آفریقای جنوبی در تلاش است تا واردات نفت از ایران را که زمانی بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت خام این کشور بوده از سر بگیرد و امید دارد تا موضوع تحریم ایران طی 3ماه آینده حل شود».
پس از تفاهم هسته‌یی میان ایران و غرب و باز شدن فضای عمومی به سمت ایران، آفریقای جنوبی از این تفاهم ابراز خوشحالی کرد و در پیامی اعلام کرد که همیشه معتقد بوده این مساله باید در مسیر «صلح‌آمیز» حل شود. حالا تینا جومت پترسون، وزیر انرژی این کشور به ایران سفر کرده و شامگاه سه‌شنبه با وزیر نفت ایران دیدار داشته است. دیداری که شانا محورهای آن را همکاری‌های دو جانبه ایران و آفریقای جنوبی در بخش‌های نفت و گاز عنوان کرده است. گمانه‌زنی‌ها نشان می‌دهد در این دیدار که امیرحسن زمانی‌نیا، معاون وزیر در امور بین‌الملل و محسن قمصری، مدیر امور بین‌الملل و مسوول فروش نفت ایران حضور داشتند، مذاکراتی درباره از سرگیری واردات نفت آفریقای جنوبی از ایران شده است. در وضعیت فعلی بسیاری اعتقاد دارند، چالش اصلی ایران بعد از رفع تحریم‌ها بازپسگیری سهم تولیدی خود در اوپک نیست بلکه بازپسگیری بازارهایی است که طی سال‌های گذشته از دست داده است. دیدار وزیر نفت کشور و وزیر انرژی آفریقای جنوبی اکنون و در وضعیتی که تنها چند ماه تا دیدار مهم ایران و 1+5 مانده، گام‌های وزارت نفت برای بازاریابی تلقی می‌شود. به طور قطع وزارت نفت ایران با توجه
به پیشینه گرمی که در روابط اقتصادی میان تهران و ژوهانسبورگ وجود دارد، حساب خاصی روی این کشور برای آغاز صادرات نفت کرده است.
آفریقای جنوبی و ایران در زمینه اقتصادی همواره روابط گرم و نزدیکی داشته‌اند. طبق یک پژوهش میزان درآمد حاصل از صادرات نفت ایران به این کشور با رشد 13.5درصدی از 18.3میلیارد دلار در سال 2006 به 20.8میلیارد دلار در سال 2007 رسید. همکاری‌های ایران و آفریقا در حوزه انرژی تنها به صادرات نفت خلاصه نمی‌شود. یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان پی وی سی در خاورمیانه که شرکتی ایرانی است جوینتی در آفریقای جنوبی دارد. ایران و آفریقای جنوبی هر کدام سرمایه‌گذاری برابر 1.35میلیارد یورویی در این پروژه داشته‌اند. این شرکت یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات اتیلن و پلی‌اتیلن در زمینی به مساحت 78هکتار در عسلویه است. عملیات اجرایی این شرکت از فروردین ماه 1380 آغاز و واحد تولید اتیلن این مجموعه در ماه 1386آغاز به کار کرده است و سایر واحدها هم در نیمه اول سال 87 راه‌اندازی شدند. به گزارش «تعادل» خوراک این مجموعه درحال حاضر شامل اتان از پارس جنوبی پروپیلن از پتروشیمی جم و هگزان و هگزن 1 وارداتی است. محصولات این واحد نیز اتیلن، برش دو کربنه و سنگین، پلی‌اتیلن سبک، سنگین و متوسط هستند. البته فرامرز پریزی، رییس روابط عمومی این مجموعه
روز گذشته درباره شراکت این شرکت با آفریقای جنوبی به «تعادل» گفت: «ما اکنون شریک آفریقایی نداریم و شریکمان ایرانی است.» به هر رو اکنون و در سفر وزیر انرژی این کشور به ایران و دیدار او با بیژن زنگنه قطعا این پروژه نیز از موارد گفت‌وگوی طرفین بوده است.
ایران، آفریقای جنوبی، نفت، آپارتاید
در دهه 1960 به واسطه اعتراض‌های مردمی علیه سیستم آپارتایدی در آفریقای‌جنوبی تصمیم برای تحریم اقتصادی این کشور گرفته می‌شود و در میانه دهه 80 میلادی اجرایی می‌شود تا دولت این کشور را تحت فشار قرار داده تا به آپارتاید خاتمه بدهد. روابط ایران با دولت آپارتاید آفریقای‌جنوبی در این سال‌ها قطع بود و با روی کار آمدن دولت جدید در این کشور، ایران به یکی از مهم‌ترین شرکای آفریقای‌جنوبی در مسایل تجاری تبدیل شد. به گزارش «تعادل» به نقل از موسسه تحقیقاتی آفران، نخستین گامی که در زمینه اقتصادی بین دو کشور برداشته شد، امضای دو قرارداد نفتی بود. هر دو قرارداد بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ساسول آفریقای جنوبی منعقد شد. به موجب قرارداد اول شرکت ملی نفت ایران و شرکت ساسول برای احداث پالایشگاه ناتروف در آفریقای جنوبی به سرمایه‌گذاری مشترک پرداختند. در راستای این قرارداد، قرارداد دیگری نیز بین طرفین منعقد شد که به موجب آن شرکت ملی نفت ایران متعهد شد برای مدت 15سال 70درصد نفت مورد نیاز ناتروف برابر با 25.350.000 تن نفت خام را تامین کند؛ در برابر نفتی که به آفریقای جنوبی صادر می‌شد، اورانیوم و فولاد وارد کشور می‌شد.
اکنون اما آفریقای جنوبی با ظرفیت‌های جدیدی در انرژی خود همراه شده است. نرسی قربان، کارشناس اقتصاد انرژی درباره منافع مذاکره با آفریقای‌جنوبی در حوزه انرژی به «تعادل» می‌گوید: «این کشور به واسطه اینکه سال‌ها تحریم بوده است از تکنولوژی بسیار پیشرفته‌یی در تبدیل گاز به فرآورده‌های نفتی برخوردار است که ایران می‌تواند از آن استفاده کند». به گزارش «تعادل» به نقل از وب سایت رسمی وزارت انرژی آفریقای جنوبی، شرکت نفت گاز و پتروشیمی این کشور از سال 2002 تاسیس شده است و اکنون عملیات بازاریابی محصولات خود را ایالات متحده، اروپا و شرق دور انجام می‌دهد که در نتیجه آن مصرف‌کنندگانی از 40کشور در دنیا دارد. شرکت نفت و گاز و پتروشیمی این کشور با توجه به پیشگام بودن در فناوری GTL در جهان به عنوان تولید تمیز‌ترین سوخت از طریق فرآیندی که کمترین گاز گلخانه‌یی را آزاد می‌کند، شناخته شده است. وزارت انرژی آفریقای جنوبی به عنوان یکی از پیشگامان عرضه سوخت پاک در جهان پروژه‌های متعددی را در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر در دست احداث دارد. پروژه‌هایی که ممکن است در آینده در روابط مشترک تهران و ژوهانسبورگ اثرگذار باشد. آنها اکنون مقدار
زیادی از برق خود را با زغال‌سنگ تامین می‌کنند و درپی تنوع‌بخشی در منابع تامین برق هستند. همچنین مواجهه آفریقای جنوبی با خشکسالی زمینه دیگری برای همکاری دو کشور در حوزه انرژی را فراهم می‌کند.
به گزارش «تعادل» به نقل از پاون، در زمان حضور مجید نامجو در وزارت نیروی ایران، رییس مجلس آفریقای جنوبی به کشور سفر کرد. ماکس سی سولو در حاشیه این سفر اظهارکرد: «آفریقای‌جنوبی در رده 30 کشور خشک دنیا قرار دارد و با توجه به توانایی‌های ایران در ساخت آب شیرین‌کن علاقه‌مندیم که شرکت‌های ایرانی حضوری فعال در این بخش داشته باشند.»
او در ادامه با اشاره به اینکه بیشتر برق آفریقای جنوبی از طریق زغال‌سنگ تولید می‌شود، یادآور شد: «امیدواریم تا از تجربیات ایران در زمینه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر بهره بگیریم.» رییس مجلس آفریقای‌جنوبی همچنین از وجود پتانسیل‌های موجود در بخش فاضلاب کشورش سخن گفت و خاطرنشان کرد: «آماده‌ایم تا در زمینه بهره‌گیری از اصول زیست محیطی در طرح‌ها، کنترل فاضلاب و پساب‌ها با ایران همکاری نزدیک داشته باشیم.» ماکس سی سولو تصریح کرد که پس از بازگشت، نشست‌هایی را با مسوولان انرژی کشورش درباره توانمندی شرکت‌های ایرانی و زمینه‌های موجود برای گسترش روابط در بخش‌های آب و برق دو کشور برگزار کند. ایران و آفریقای‌جنوبی گزینه‌های متعددی برای همکاری در حوزه انرژی با یکدیگر دارند که یکی از مهم‌ترین آنها تبادلات نفتی است. حال باید دید که بعد از دیدار مهم انجام شده میان بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران و تینا جومت پترسون، وزیر انرژی آفریقای‌جنوبی میزان صادرات نفت این کشور از ایران تا چه اندازه افزایش خواهد یافت و دیگر همکاری‌ها ازجمله همکاری ایران و آفریقای‌جنوبی در شرکت پتروشیمی آریا ساسول به کجا خواهد رسید؟
