گروه جهان
پادشاه عربستان سعودی ولیعهد این کشور و همچنین شماری از مقام‌های مهم دولتی را تغییر داد. سلمان بن‌عبدالعزیز آل سعود در تغییراتی که هدفش تحکیم پایه‌های قدرت او ارزیابی می‌شود، امیرمقرن بن‌عبدالعزیز، برادر ناتنی خود را کنار گذاشته و محمد بن‌نایف، برادرزاده 55 ساله‌اش را به عنوان جانشین خود انتخاب کرده است. به‌نظر می‌رسد که در حکومت پادشاهی عربستان سعودی تغییر نسل در جریان است.
به گزارش دویچه‌وله، ملک سلمان که ۷۹سال دارد و همچنین پسر خود، محمد بن‌سلمان را به سمت نایب ولیعهد برگزید. وی در بهمن ماه سال گذشته در پی درگذشت برادرش، ملک عبدالله بن‌عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی شد. در تغییرات جدید محمد بن‌سلمان ۳۰ ساله در صدر وزارت دفاع قرار گرفته است؛ فردی که سیاست‌های تندروانه منطقه‌یی وی در مقاطعی جنجالبرانگیز شده است.
جالب اینکه پادشاهان و ولیعهدهای عربستان سعودی تاکنون همگی پسران ملک عبدالعزیز، بنیانگذار پادشاهی سعودی بوده‌اند و این نخستین‌بار است که یکی از نوه‌های ملک عبدالعزیز به عنوان ولیعهد و یک نوه دیگرش به عنوان نایب ولیعهد انتخاب شده است.
سایت اینترنتی اشپیگل گزارش داده، امیر مقرن خودش خواسته وظیفه ولیعهدی از او گرفته شود. وی سه ماه پیش و در پی تغییر قدرت در عربستان سعودی به عنوان ولیعهد انتخاب شده بود. محمد بن‌نایف که حال ولیعهد عربستان شده چهره‌یی است که نام او با کمپین‌ها و برنامه‌های ضدتروریستی در این کشور پیوند خورده است. او در سال ۲۰۰۹ میلادی از سوءقصد انتحاری جان سالم به‌در برد. این سوءقصد از سوی یکی از فرماندهان بلندپایه شبکه القاعده انجام گرفته بود.
انتخاب محمد بن‌نایف به عنوان ولیعهد شاخه «هفت سدیری» در خاندان پادشاهی عربستان را تقویت خواهد کرد که با نفوذترین گروه خانوادگی در این کشور محسوب می‌شوند. پدر محمد بن‌نایف یعنی امیر نایف بن‌عبدالعزیز، یکی از هفت پسر بنیانگذار پادشاهی عربستان از یکی از همسرانش به نام حصه بنت‌احمد السدیری است. پادشاه فعلی نیز یکی از پسران حصه است.
ملک فهد، پادشاه اسبق سعودی که در سال‌های ۱۹۸۲ تا ۲۰۰۵ در رأس قدرت قرار داشت، بزرگ‌ترین برادر از میان این 7برادر تنی بود. در عربستان سعودی پادشاه همچنین سمت نخست‌وزیری را در دست دارد و ولیعهد نیز به عنوان نایب اول نخست‌وزیر، امور اجرایی را برعهده می‌گیرد.
زلزله سیاسی
گذشته از برکناری ولیعهد، کنار گذاشتن وزیر خارجه عربستان نیز از مهم‌ترین این تغییرات به شمار می‌رود. گفته می‌شود، پادشاه عربستان سعود الفیصل را از تصدی وزارت خارجه برکنار و عادل الجبیر را به عنوان وزیرخارجه جدید منصوب کرده است. خلیل جهشان، کارشناس مسایل منطقه در گفت‌وگو با شبکه خبری الجزیره در ارتباط با این تغییر و تحولات از «زلزله عظیم سیاسی» سخن گفته و تصریح کرده است: «عربستان سعودی‌ای که ما تا چند پیش با آن آشنا بودیم، دیگر وجود ندارد.» براساس این حکم، سعود الفیصل به عنوان وزیر مشاور، عضو دولت و مشاور و فرستاده ویژه پادشاه در امورخارجی به کار خود ادامه خواهد داد. دیگر احکام ملک سلمان عبارتند از:
- تعیین عبدالعزیز فاتح به عنوان وزیر بهداشت
- برکناری محمدبن سلیمان الجاسر، وزیر اقتصاد و برنامه‌ریزی و تعیین او به عنوان مشاور دیوان پادشاهی با رتبه وزیری
- برکناری عادل بن‌محمد فقیه از وزارت کار و تعیین او به عنوان وزیر اقتصاد و برنامه‌ریزی
- تعیین مفرج بن‌سعد الحقبانی به عنوان وزیر کار
- برکناری خالد بن‌عبدالرحمن العیسی، نایب‌رییس دیوان پادشاهی و تعیین او به عنوان وزیر مشاور و عضو دولت
- تعیین خالد بن‌محمد بن‌ناصر الیوس به عنوان رییس دیوان مظالم با رتبه وزیری
- تعیین حمد بن‌عبدالعزیز السویلم به عنوان رییس دیوان پادشاهی با رتبه وزیری
- تعیین ناصر بن‌راجج محمد الشهرانی به عنوان نایب‌رییس کمیته حقوق بشر با رتبه ممتاز
- تعیین عمرو بن‌ابراهیم رجب به عنوان نایب‌رییس کمیته کارشناسی دولت با رتبه ممتاز
- تعیین منصور بن‌عبدالله المنصور به عنوان معاون رییس کل امورجوانان با رتبه ممتاز
- برکناری عبدالرحمن بن‌عبدالعزیز الهزاع، ریییس کمیته رادیو و تلویزیون عربستان و تعیین عبدالرحمن بن‌صالح الجاسر، معاون وزیر فرهنگ و اطلاع‌رسانی به جای او با حفظ سمت فعلی
- تعیین صالح بن‌محمد بن‌عبدالکریم الجاسر، مشاور دیوان پادشاهی با رتبه ممتازی
- برکناری نوره بنت عبدالله الفایز و حمد بن‌محمد آل الشیخ، معاونان وزیر آموزش در اموردانش‌آموزان دختر و پسر
- برکناری منصور بن‌ناصر بن‌عبدالله الحواسی، معاون وزیر بهداشت در امور بهداشت
- برکناری محمد بن‌حمزه بن‌بکر خشیم، معاون وزیر بهداشت در امور برنامه‌ریزی و توسعه.
جوانگرایی یا کودتا؟
جاسر الجاسر، روزنامه‌نگار عربستانی به شبکه العربیه که نزدیک به دستگاه حاکمه عربستان است، گفته: «امروز روز جدیدی است که با دولت کاملا جدید شروع می‌شود. با تغییر و تحولاتی که در دولت ایجاد شده، دولت کاملا جوان شده است. نکته مثبتی که در این تغییرات وجود دارد، این است که به صورت فوری به مشکلات پرداخته می‌شود و مشکلی پشت گوش انداخته نمی‌شود.»
با این حال منتقدان با اشاره به اختلافات درونی خاندان آل‌سعود معتقدند که این جنگِ قدرتِ درون خاندانی شکل جدی به خود گرفته است.
این ناظران معتقدند، یک طرف این جنگ سدیری‌ها هستند و طرف مقابل جناح پادشاه متوفی. سدیری‌ها یا سدیری هفتگانه متشکل از هفت پسر ملک عبدالعزیز، بنیانگذار عربستان و ازجمله با نفوذترین شاهزادگان عربستان هستند و در مقابل این جناح، شِمِّری‌ها یا دیگر شاهزادگان قرار دارند که نماینده آنها ملک عبدالله بود. ملک عبدالله سعی داشت در سال‌های گذشته ائتلافی از شاهزادگان غیرسدیری و تکنوکرات‌ها ایجاد کند تا موقعیت فرزندان خود را تقویت کند. به همین جهت بود که او مقام جانشین ولیعهد را ابداع کرد تا مقرن، آخرین پسر ملک عبدالعزیز را ولیعهد سلمان کند.
این تمهیدی بود از سوی او تا اگرچه به ولیعهدی یک سدیری تن داده اما آینده سلطنت در دست این طایفه نماند و قدرت بعد از سلمان به دست مقرن غیرسدیری بیفتد. از سوی دیگر ملک عبدالله اواخر تغییرات وسیعی انجام داد تا پسران خود را به مقام‌های کلیدی بگمارد و حتی برخی رایزنی‌ها حکایت از آن دارد که مقام جانشین ولیعهد برای مقرن برای حفظ موقعیت پسران او به خصوص متعب بود تا آنکه مقرن راه را برای رسیدن متعب به پادشاهی هموار کند. حالا همه‌چیز تغییر کرده و سلمان با کنار گذاشتن پسران پادشاه سابق، محمد بن‌نایف را کاندیدای آینده مقام سلطنت کرده و علاوه بر این پسر خود، محمد بن‌سلمان را به مقام حساس وزارت دفاع و ریاست دربار گماشته است. این تغییر به معنای بازگشت تمام و کمال سدیری‌ها به قدرت و حذف رقبایی است که در دوره ملک عبدالله قدرت گرفته بودند.
بازار نفت تکان نخورد
شبکه خبری بلومبرگ گزارش داده که تغییرات گسترده در ترکیب حاکمیت بزرگ‌ترین اقتصاد عربی و صادرکننده بزرگ نفت جهان برخلاف انتظار تاثیری بر بازار نفت نداشته و حتی قیمت‌ها اندکی کاهش یافت. به گفته کارشناسان، پیش‌بینی افزایش ذخایر نفت خام امریکا، عرضه فراوان و اشباع بازار و همچنین اعلام مقام‌های عربستان مبنی بر تولید و عرضه نفت به هر میزان که مورد نیاز بازار باشد از دلایل اصلی روند منفی قیمت‌ها به شمار می‌رود.
