در این سال‌ها و از وقتی پیشنهاد همکاری در طرح توسعه بندر چابهار از سوی هندی‌ها به ایران در سال 2003 داده شد، چنین طرحی یعنی توسعه بندر گوادر که دارای موقعیت جغرافیایی مشابهی با چابهار است، مطرح شده است اما تامین امنیت محوری که افغانستان را از طریق استان بلوچستان پاکستان به گوادر متصل می‌کند، به دلیل فعالیت گروه‌های تروریستی و جنگ‌سالاران همواره عامل مهمی برای به تاخیر افتادن این طرح بوده است.
چنین تاخیری در همکاری ایران و هند نیز به دلایل کاملا متفاوتی انجام گرفته است. برخی از تحلیلگران دلیل آن را اختلافات درونی دولتی می‌دانند که در آن سال‌ها در هند سرکار بوده است و برخی دیگر تحریم‌ها و روابط نزدیک میان هند و امریکا را از دلایل مهم تاخیر پروژه مهم و اقتصادی توسعه بندر چابهار می‌دانند.
اما از سال گذشته که مذاکرات هسته‌یی میان ایران و 1+5 آغاز شده، طرح توسعه بندر چابهار از آنجا که به نوعی رقابت چین و هند و نیز رقابت امریکا و چین را بازتاب می‌دهد، مورد توجه کارشناسان، اقتصاددانان و نیز اندیشکده‌های امریکایی قرار گرفته است. بنیاد کارنگی در تحلیلی با عنوان «همکاری ایران و هند برای ارتقای اهداف ژئوپلیتیکی»، طرح توسعه بندر چابهار و نیز همکاری هند و ایران و افغانستان را برای گشودن راهی به آسیای میانه بسیار ضروری دانست و پیش‌بینی کرد که با روی کار آمدن دولت مودی این طرح سرعت بگیرد زیرا پیشرفت هر چه سریع‌تر این طرح، هند را در رقابت با دو کشور همسایه و رقیب یعنی چین و پاکستان در دستیابی به آسیای میانه موفق خواهد ساخت.
تحلیل‌های دیگری با اشاره به رفع تحریم‌ها با توجه به مذاکرات ایران با 1+5 و نیز موافقت امریکا با این طرح به دلیل نقشی که این طرح در توسعه اقتصادی و در نتیجه ثبات در افغانستان دارد، به اهمیت بندر چابهار پرداخته‌اند.
برای مسوولان ایران هم اهمیت این طرح و بندر چابهار امری آشکار است؛ هرچند نمی‌توان مسوولان این طرح را پیدا کرد و پیشرفت‌ها و اقدامات رسانه‌یی نمی‌شود اما حسن روحانی رییس‌جمهوری ایران در این دوسال ریاست‌جمهوری خود تاکنون دوبار به چابهار سفر کرده است و بارها در سخنرانی‌ها خود به اهمیت این طرح اشاره کرده است. همچنین در مراسم افتتاح راه‌آهن اینچه‌برون وقتی از ضرورت توسعه خطوط ریلی و جاده‌های مواصلاتی کشور می‌گفت، به توسعه بندر چابهار و اتصال راه‌آهن شمال به جنوب کشور (چابهار) نیز اشاره کرد که خود نشان از اهمیت این موضوع برای دولتمردان ایران دارد. هند نیز که در این دوسال اخیر جدیت بیشتری نشان داده است و 100میلیون دلار به این پروژه اختصاص داد. همچنین براساس توافقنامه امضا شده میان ایران و هند، قرار شده است که ایران جاده چابهار تا مرز افغانستان را بسازد و دولت هند نیز این جاده را از مرز افغانستان تا زرنج ـ دل‌آرام که کنار بزرگراه قندهار ـ هرات واقع است ادامه دهد. به این ترتیب، بندر چابهار به کابل و نقاط شمالی افغانستان پیوند خواهد خورد. علی اوسط‌هاشمی، استاندار سیستان و بلوچستان نیز در مصاحبه با «اعتماد» در زمینه
اقداماتی که دولت در این زمینه تاکنون انجام داده است، از افتتاح طرح‌های پتروشیمی، افزایش ظرفیت بندر چابهار و انتقال خط لوله گاز به ایرانشهر به چابهار نام برد. وی در مورد احداث خط ریل از چابهار به زاهدان و سپس میلک در نقطه مرزی سیستان و افغانستان گفت که تاکنون از چابهار تا ایرانشهر 5کارگاه برای احداث 300کیلومتر راه‌آهن، فعال هستند و برای آن طرح، بالغ بر 113میلیارد تومان اعتبار تزریق شده است.
اما با اینکه تاخیری تاریخی در طرح توسعه چابهار و استفاده از مزایای جغرافیایی این بندر برای توسعه منطقه و نیز کشور به دلایل مختلف رخ داده است و هم‌اکنون با احتمال توافق نهایی میان ایران و کشورهای غربی، که راه ورود سرمایه‌گذاری خارجی و همکاری بیشتر با هند را سهولت می‌بخشد، زمان مناسبی برای تسریع این طرح فرارسیده است؛ هنوز رقابت چین و هند برای رسیدن به آب‌های آزاد جهان و در نتیجه حضور در گوادر و چابهار می‌تواند مشکلات جدی در سر راه این طرح ایجاد کند. در این زمینه به‌خصوص جهت‌گیری‌های سیاسی اخیر دولت افغانستان که باعث توقف برخی پروژه‌های اقتصادی که هند در افغانستان اجرا می‌کند، شده است می‌تواند مانعی جدی در سر راه اجرای این طرح ایجاد کند؛ هرچند افغانستان سعی دارد توقف آن همکاری‌ها را به همکاری در این طرح تسری ندهد.
تلاش افغانستان برای تنش‌زدایی با پاکستان برای مهار طالبان و نیز تمایل روسای دو کشور افغانستان و پاکستان (اشرف غنی و نواز شریف) به عربستان‌سعودی و نیز ابراز تمایل چین به حل و فصل اختلاف با طالبان ازجمله مسایلی است که می‌تواند توجه افغانستان را از ایران و هند به پاکستان و چین جلب کند و موانعی بر سر راه تکمیل این پروژه ایجاد کند اما ایران باید از پیوستگی‌های فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی با مردم افغانستان استفاده کرده و با توجه به تمایلی که در میان نیروهای سیاسی این کشور برای همکاری با هند به دلیل بدبینی تاریخی به پاکستان وجود دارد، اجازه ندهد که میوه تلاش‌ها و امکانات ایران و افغانستان را دیگران بچینند.
اراده چین برای سرمایه‌گذاری در پاکستان اگرنه زنگ خطر که هشداری جدی برای ایران است که نگذارد امکان چابهار در این میان از دست برود. توسعه بندر چابهار، برای ایران اهمیت حیاتی دارد. این بندر استرات‍ژیک جهان، فرصتی مهم و منحصربه‌فرد برای توسعه نه فقط سیستان و بلوچستان که کم‌توسعه‌ترین استان کشور به شمار می‌رود، بلکه برای کشور به شمار می‌رود.
