تعامل هر کشوری با اقتصاد جهانی عمدتا از مسیر صادرات شکل می‌گیرد به همین دلیل کشورها همواره درصدد ورود به بازارهای جدید هستند. در شرایطی که کشورهای خارجی با دریافت چراغ از مذاکرات هسته‌یی و بیانیه لوزان عزم ورود به بازارهای داخلی ایران را دارند کشور هندوستان نیز برای توسعه روابط و سرمایه‌گذاری در ایران دست‌به‌کار شده است. از این‌رو در روزهای اخیر هیات‌های تجاری برای رفع موانع صادراتی به ایران سفر کرده‌اند تا زمینه بهتری برای گسترش صادرات خود به ایران فراهم کند. کشور هندوستان که یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان نفت‌خام ایران و صادرکنندگان برنج باسماتی به ایران محسوب می‌شود، در سال‌هایی که اقتصاد ایران در شرایط تحریم به‌سر برده است از تجارت با ایران سود بسیار زیادی برده است. به همین دلیل در چند هفته گذشته با سفر هیات‌های تجاری هند به ایران درباره موضوعاتی شامل صادرات برنج باسماتی، صادرات پروژه و بخش‌های دیگری که دو کشور می‌توانند در آنها تجارتشان را افزایش دهند، گفت‌وگو‌هایی داشته‌اند.
دوبرابر شدن صادرات هند به ایران
زمانی‌که همه کانال‌های مالی به ایران مسدود شده بود، کشور هندوستان که ناگزیر بود واردات نفت خود را از ایران کاهش دهد با ایجاد مکانیسم پرداخت به روپیه-ریال که با هدف دور زدن تحریم‌های غربی طراحی شده بود صادرات خود را به کشور ایران به دوبرابر افزایش داد. ایران و هند در سه‌سال منتهی به نوامبر2014 مبلغ 32.35میلیارد دلار مبادله تجاری داشته‌اند که سهم صادرات کشور هند به ایران 9.6میلیارد دلار و واردات از ایران 22.75میلیارد دلار بوده است. در این مقدار درصد کمی متعلق به صادرات غیرنفتی است و عمده صادرات ایران به کشور هندوستان نفت‌خام بوده است. اما آنچه از کشور هند به ایران وارد می‌شود به‌طور عمده مواد غذایی و محصولات کشاورزی است. در میان اقلام مورد مبادله با کشور هندوستان می‌توان از برنج باسماتی و شکر خام نام برد. در‌حالی‌که ایران طی سال‌های گذشته مقادیر بالایی برنج باسماتی از هند وارد کرده است این احتمال وجود دارد که به‌محض صدور مجوز واردات، هند صادرات برنج باسماتی به ایران را از سر بگیرد. تا پیش از این حدود 35درصد از برنج باسماتی هند به ایران صادر می‌شد که کاهش واردات این کالا از سوی ایران به‌دنبال اشباع بازار
داخلی و فصل برداشت محصول باعث کاهش قیمت برنج در بازارهای هند شد. ازجمله اقلام دیگری که در این سال‌ها مورد مبادله تجاری ایران و هند بوده، شکر خام است. در اوایل سال2014 ایران حدود 100هزار تن شکر خام از هندوستان خریداری کرد.
برنج و شکر
پیشروترین کالاهای وارداتی به ایران
آمارهای منتشرشده از کشور هندوستان نشان می‌دهد صادرات شکر خام از کشور هندوستان به ایران از 68هزار تن در سال2012-2011 به رقم 250هزار تن در سال2015-2014 رسیده است. همچنین مقدار صادرات برنج باسماتی از رقم 645هزارتن در سال2012-2011 به مقدار یک‌میلیون تن در سال2015-2014 رسیده است. اوج مبادله تجاری ایران با کشور هندوستان در این دو قلم کالا بین سال‌های 2013 و 2014 اتفاق افتاده است که یادآور سال‌های بی‌مهری به برنج تولید داخل و مشتقات کشاورزی است. اگرچه بعد از سال 2013و 2014 کنترل‌هایی در جهت ورود برنج باسماتی بوده و روند واردات این کالا با آهنگ کندتری اتفاق افتاده است اما در صورت به ثمر نشستن توافق لوزان، هندوستان عزم جدی برای واردات بیشتر این کالا به ایران دارد. به‌دلیل وجود محدودیت و تحریم‌ها ناگزیر هند و ایران دو سال قبل یک سیستم تهاتر کالا ایجاد کردند و هند در قبال خرید نفت ایران، شماری کالا به‌ویژه برنج، کنجاله سویا و اقلام دارویی به ایران می‌فروشد. باتوجه به اینکه کشور ایران بیش از آنکه صنعتی باشد دارای قدمت کشاورزی است متاسفانه به‌علت نداشتن برنامه مدون و مدیریت دقیق برای انتخاب نوع کالاهای مورد مبادله،
فرصت معرفی محصولات کشاورزی ایران را در بازارهای خارجی از دست داد.
تعرفه بالای هند برای محصولات کشاورزی ایران
در روزهای اخیر هیات تجاری هندی به ایران آمدند و به تشریح فرصت‌های تجاری دو کشور پرداختند. مدیرعامل شرکت تجارت خارجی جی‌پارت در بررسی بهبود مبادلات تجاری با این کشور اظهار داشت: در راستای توسعه و افزایش سهم صادرات کالاهای ایرانی به کشور هند و جامع عمل پوشاندن به صادرات کالاهای مورد اشاره، مذاکره مستمر با مقامات تجاری- اقتصادی هندوستان جهت کاهش تعرفه‌های بسیار بالای کشور هند روی بعضی از محصولات کشاورزی و غیرکشاورزی ایران مثل انواع خشکبار، زعفران، محصولات صنعتی و نساجی، ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌یی در هند جهت عرضه محصولات تولیدشده ایران، اعزام مستمر هیات‌های بازاریابی توانمند ایرانی به استان‌های دوردست و پرجمعیت هند مثل بنگال‌غربی، گجرات، تامیل‌نادو و استان کرلا، انجام تحقیقات بازاریابی و دستیابی به شناخت کافی نسبت به شرایط سیاسی و اجتماعی، وضعیت بازار، رقبای داخلی و خارجی، قیمت و ویژگی‌های کالاهای مشابه، مقررات صادرات و واردات و هزینه‌های گمرکی و مالیاتی، امضای موافقتنامه تجارت ترجیحی با هند، آشنایی بازرگانان هندی با تولیدات صنعتی و پتانسیل‌های خدمات فنی و مهندسی ایران ازطریق مشارکت مستمر و فعال در نمایشگاه‌های بین‌المللی هند و برگزاری نمایشگاه‌های اختصاصی ایران در هند ازجمله ضرورت‌های توسعه صادرات با کشور هندوستان است. حال باید دید درصورت رفع موانع تعرفه‌یی و غیرتعرفه‌یی با کشور هندوستان؛ بازرگانان داخلی برای تسخیر چه بازارهایی در هندوستان می‌توانند خیز بردارند پیش از آنکه بازارهای داخلی ما به تسخیر بازرگانان هندی دربیاید. برررسی نیاز‌های وارداتی کشور هندوستان نشان می‌دهد ایران در محصولاتی همچون انواع محصولات نساجی مثل پتو، پرده و تشک، لوازم خانگی پلاستیکی مثل ظرف و ظروف، لوازم آرایشی و بهداشتی مثل انواع شامپو، کرم دست و صورت، مایع دستشویی و ظرفشویی و ضدعفونی‌کننده‌ها، انواع کفش‌های ورزشی و اسپورت، انواع حبوبات مثل نخود، عدس، لوبیا، انواع محصولات ساخته‌شده از مس، انواع فرش ماشینی و انواع موکت و زیرانداز از پتانسیل‌های بسیار خوبی برای صادرات به این کشور برخوردار است. شرایط پساتحریمی که پیش رو داریم از حساسیت بسیار بالایی در امر بازرگانی و تجارت خارجی کشور برخوردار است. در این شرایط اقتصاد ایران نیازمند یک مدیریت ویژه‌یی است تا صرفا با توافق احتمالی که پیش رو داریم فرصت‌سازی برای حضور بازرگانان خارجی فراهم نکند بلکه باید از این اتفاق پلی زده شود برای دستیابی به بازارهای بین‌المللی. بررسی کارشناسی بازارهای بین‌المللی و مخصوصا بازارهای غربی پیش‌درآمد این اتفاق بزرگ خواهد بود. باتوجه به گام‌های بلندی که هیات‌های تجاری خارجی جهت حضور در ایران برداشته‌اند تولید‌کنندگان و بازرگانان ایرانی نیز نباید از این فرصت فراهم‌شده غافل شوند و از قافله عقب بمانند.
