گروه بورس کالا|
تعیین دستوری قیمت انواع کالاها به خصوص محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران ازسوی دولت یا نهادهای وابسته به دولت، مدت‌هاست که ازسوی کارشناسان و فعالان بازار سرمایه و پتروشیمی مورد انتقاد قرار می‌گیرد. این منتقدان عنوان می‌کنند، یکی از وظایف و رسالت‌های اصلی تاسیس بورس کالا در همه جای دنیا، کشف قیمت محصولات براساس تلاقی عرضه و تقاضاست اما متاسفانه روح دولتی بودن اقتصاد ما بر بازاری همچون بورس کالا که خود باید نماد بازار آزاد و رقابتی باشد، هم دمیده شده و قیمت برخی محصولات همچنان ازسوی دولت تعیین می‌شود. البته دولت سال گذشته درچندین مصوبه به خصوص در بسته خروج از رکود غیرتورمی از بورس کالا به‌عنوان نهادی برای رسیدن به اقتصاد آزاد و رقابتی حمایت کرد اما به‌نظر می‌رسد برخی نهادها و شرکت‌های دولتی و خصوصی بدون اعتنا به مصوبات دولت، به رویکرد قبلی خود در قبال بورس کالا ادامه می‌دهند. به‌طوری که امروز مشاهده می‌کنیم قیمت پایه محصولات پتروشیمی ازسوی شرکت ملی صنایع پتروشیمی برای معامله در بورس تعیین می‌شود اما در مقابل منتقدان به شیوه قیمت‌گذاری، بورس را عامل گرانی یا غیرمنطقی بودن قیمت‌ها عنوان می‌کنند.
عضو هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران بااشاره به مزیت‌های بورس کالا برای بازار کالای کشور به «تعادل» گفت: به‌طور قطع تقویت معاملات داخلی و صادراتی محصولات پتروشیمی در بورس کالا به سود منافع ملی و خود شرکت‌های پتروشیمی است چراکه بسیاری از هزینه‌های بالای شرکت‌ها از قبیل هزینه بازاریابی در بورس کاهش می‌یابد.
حمید حسینی افزود: دریافت سریع و به موقع وجه محصولات، تعیین نرخ براساس قیمت‌های جهانی و عرضه و تقاضا از مزایای بورس کالا برای واحدهای تولیدی است.
وی به قیمت‌گذاری کالاها ازسوی دولت در بورس کالا اشاره کرد و گفت: اگر دولت به بورس کالای ایران اجازه بدهد که قیمت‌ها به‌صورت واقعی کشف شود، برای مدت زمان کوتاهی ممکن است شاهد نوسان در بازار محصولات پتروشیمی باشیم، اما در درازمدت اقتصاد از رانت و چندگانگی نجات پیدا کرده و کارکرد حقیقی بورس کالا نمایان می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: نقش و کارکرد بورس، شفافیت معاملات است و وجود آن برای تولیدکنندگان ضروری به‌نظر می‌رسد. اما همواره دولت و برخی نهادهای وابسته به دولت اصرار دارند که در قیمت‌گذاری و سهمیه‌بندی کالاها در بورس کالای ایران دخالت کنند، از این‌رو تعدادی از فروشندگان و خریداران همواره از وضعیت موجود ناراضی هستند. عضو هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران بااشاره به مشکلات سایت بهین‌یاب و سهمیه‌بندی محصولات پتروشیمی می‌گوید: با واقعی شدن قیمت‌ها و لغو محدودیت‌ها مانند ثبت‌نام در سایت بهین‌یاب و سهمیه‌بندی‌ها، تولید و توزیع کالا در کشور نظام‌مند می‌شود، همچنین قیمت‌گذاری دوگانه محصولات پتروشیمی از بین می‌رود.
حسینی با بیان اینکه مشکلات فعلی در معاملات بورس کالا عمدتا به دخالت‌های خارج از بورس برمی‌گردد، تاکید کرد: دولت قانونا باید در قیمت‌گذاری کالاهای اساسی و ضروری دخالت کند، اما درحال حاضر بیشتر نهادها ازجمله سازمان حمایت، تعزیرات و بازرگانی در بحث قیمت‌گذاری محصولات دخالت می‌کنند، در صورتی که وظیفه این نهادها قیمت‌گذاری نیست، بلکه وظیفه برخی از آنها رسیدگی به شکایات است نه قیمت‌گذاری محصولات پتروشیمی.
وی بااشاره به اینکه دخالت ازسوی نهادهای مختلف در موضوع قیمت‌گذاری تنها سبب از بین رفتن رقابت و کیفیت می‌شود، عنوان کرد: نیازی نیست که تمامی محصولات پتروشیمی قیمت‌گذاری شود؛ چراکه کالاها با همدیگر فرق می‌کنند و از این‌رو برخی از محصولات مانند کود اوره نیازمند قیمت‌گذاری و برخی دیگر نیازی به قیمت‌گذاری ندارند.
ازسوی دیگر قیمت پایه محصولات پتروشیمی نباید به‌صورت ثابت و بدون تغییر ثبت شود، باید فروشنده و خریدار بتوانند برای رسیدن به قیمتی منطقی در بورس چانه‌زنی و مذاکره کنند و سپس محصولات به فروش برسد. برای مثال درحال حاضر قیمت پایه ازسوی شرکت ملی صنایع پتروشیمی اعلام می‌شود و بر تابلوی بورس ثبت می‌شود، اما این کالا بدون مشتری می‌ماند و در کمال تعجب دوباره در عرضه بعدی این محصول با همان قیمت ثبت می‌شود، در صورتی که فروشنده باید نرخ خود را با نبود خریدار کاهش دهد، اما درحال حاضر قیمت پایه هر هفته بدون تغییر بر تابلو ثبت می‌شود؛ اینجاست که برخی‌ها بورس کالا را ناکارآمد جلوه می‌دهند درصورتی که مشکل کار جای دیگری است. وی به لزوم صادرات محصولات از بورس کالا اشاره کرد و گفت: آنچه مشخص است اینکه می‌توان همانطور که دولت در معاملات داخلی به بورس کالا اعتماد کرد، با صادرات محصولات پتروشیمی از طریق این بورس در قیمت‌های پایه بین‌المللی تاثیرگذار بود تا رفته‌رفته در این بازار بتوانیم از مرحله تابعیت قیمت به یک قیمت‌ساز تبدیل شویم.
