ابتدای سال جاری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از توزیع چهار بسته امنیت غذایی میان خانوارهای نیازمند خبرداد که توزیع نخستین بسته غذایی از اواخر اردیبهشت آغاز شد، مهرماه نیز نوبت به دومین بسته غذایی رسید، اجرای این طرح به همین منوال ادامه داشت تا اینکه به‌تازگی علی ربیعی از توزیع بسته چهارم تا اواخر امسال خبر داد.
فارغ از بحث چگونگی توزیع این بسته‌ها پرسش این است که آیا توزیع چهاربسته غذایی میان خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی می‌تواند مشکل فقر غذایی این گروه را مرتفع کند؟ آیا گروه‌های هدف این طرح به‌درستی تعیین شده‌اند؟ و... در این میان برخی از کارشناسان مسایل اقتصادی اجرای این طرح را باتوجه به شرایط موجود بهترین روش ممکن دانسته و برخی دیگر معتقدند توزیع این بسته‌های غذایی با هدف ابتدایی طرح و رفع فقر غذایی هماهنگ نبوده و اما‌و‌اگرهای بسیاری در اجرای این طرح وجود دارد. در همین ارتباط قاسم انصاری‌رنانی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با «تعادل» ضمن اشاره به نکات مثبت طرح توزیع بسته‌های امنیت غذایی گفت: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در تلاش است تا از طریق اجرای این طرح، عدالت توزیعی را در بین مردم برقرار کند. انصاری افزود: برای اجرای درست طرح توزیع بسته‌های غذایی، باید اقشار آسیب‌پذیر ازجمله مددجویان کمیته امداد و سازمان بهزیستی کشور تحت پوشش قرار گیرند زیرا اغلب این افراد از امنیت غذایی کافی برخوردار نیستند.
وی ادامه داد: در کنار پرداخت یارانه، توزیع این بسته‌های غذایی می‌تواند تا حدی مشکلات سوءتغذیه این طبقات را مرتفع کند، درواقع با وجود افزایش قیمت موادغذایی، بهترین راه برای حل این مشکل، توزیع این بسته‌هاست.
این استاد دانشگاه با اشاره به آثار مثبت توزیع این سبدها برای رفع فقرغذایی اقشار آسیب‌پذیر گفت: یکی از راه‌های اجرایی‌شدن نظام عدالت‌محور، توزیع این سبدهاست که دستیابی به عدالت توزیعی را ممکن می‌کند.
انصاری اظهار کرد: گروه‌های هدف این طرح باید سه دهک پایین جامعه باشند که با توزیع بسته‌های غذایی میان این اقشار، طرح به هدف مورد نظر خود نزدیک می‌شود که افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی بهترین گزینه هستند.
این استاد دانشگاه در پایان پیشنهاد کرد روستاهای محروم کشور نیز به‌طور ویژه تحت پوشش این طرح قرارگیرند تا به‌نوعی از مهاجرت روستاییان به شهر جلوگیری شود.
این طرح پاسخگوی اهداف نیست
کامران ندری، عضو هیات‌علمی دانشگاه امام صادق(ع) با انتقاد از چگونگی اجرای طرح توزیع بسته‌های امنیت غذایی به «تعادل» گفت: به نظر نمی‌رسد با توزیع چهاربسته غذایی که حداقل اقلام خوراکی را شامل می‌شود بتوان کمک شایانی به رفع فقر غذایی در کشور کرد. ندری افزود: تعیین گروه‌های هدف و افرادی که دچار فقر غذایی هستند با مشکلات و موانع بسیاری روبه‌روست که با این روش‌ها نمی‌توان مشکلی را حل کرد. این استاد دانشگاه، اجرای این طرح را در حل ریشه‌یی فقرغذایی مناسب ندانست و گفت: مشکل اصلی اقتصاد کشور تورم است ضمن اینکه با افزایش نرخ تورم میزان دستمزدها و حقوق‌ها افزایش نیافته و تعدیل نشده است. وی اظهارکرد: درحال‌حاضر دولت باید تمام توانش را بر حل مشکل تورم متمرکز کند و در مرحله بعد به اصلاح حقوق و دستمزدها بپردازد، هرچند در چند سال اخیر بارها وعده داده شده که چنین اقدامی صورت گیرد، اما تاکنون اجرایی نشده است. ندری گفت: شناسایی گروه‌های هدف نیازمند همکاری تنگاتنگ چند سازمان مسوول ازجمله بهزیستی و کمیته امداد است و اگر خانواری مدعی است که در زمره افراد نیازمند قرار می‌گیرد باید در ابتدا تحت پوشش یکی از این دو سازمان قرارگیرد.
وی افزود: هم‌اکنون در بسیاری از موارد، این بسته‌های غذایی در اختیار افرادی قرار می‌گیرد که نیازمند نیستند، علاوه بر این اگر به افراد نیازمند هم تعلق گیرد نمی‌تواند مشکلی از آنها را برطرف کند. این عضو هیات‌علمی دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به روش درست تشخیص گروه هدف گفت: این اقدام باید از طریق مجاری معتبر ازجمله کمیته امداد و سازمان بهزیستی صورت گیرد تا بدین صورت احتمال خطا در اجرای این طرح به کمترین مقدار ممکن برسد. وی ادامه داد: به این ترتیب بسیاری از افراد که نیازی به دریافت سبد امنیت غذایی ندارند انصراف داده و گروه‌های هدف به‌خوبی شناسایی می‌شوند.
وجه نقد تضمین‌کننده مناسب
ندری افزود: اگر هزینه این سبدهای غذایی به‌صورت نقدی به اقشار آسیب‌پذیر پرداخت شود هیچ‌گونه تضمینی برای خرید موادغذایی از سوی خانوارها و رفع فقر غذایی وجود ندارد اما با توزیع سبدها، این تضمین تا حد امکان به‌وجود می‌آید.
این استاد دانشگاه در ادامه ضمن اشاره به مشکلات پرداخت وجه نقد به گروه‌های هدف برای رفع فقر غذایی گفت: اگرچه در برخی موارد این گروه‌ها اقدام به فروش سبد غذایی می‌کنند اما با ارایه این سبدها، امکان مصرف مواد غذایی از سوی اقشار آسیب‌پذیر به‌نسبت پرداخت وجه نقد، افزایش می‌یابد.
وی در پایان گفت: در اغلب موارد خانوارهای نیازمند اقدام به فروش این سبدها نمی‌کنند و اقلام غذایی موجود به مصرف خانوار می‌رسد.
کمیته امداد و بهزیستی، ضامن شناسایی درست اقشار آسیب‌پذیر
حسین راغفر، کارشناس مسایل اقتصادی به تجربه توزیع کوپن کالا در سال‌های گذشته اشاره کرد و به «تعادل» گفت: اقدامات صورت‌گرفته در سال‌های جنگ تحمیلی و پس از آن برای تامین مواد غذایی مورد نیاز خانوارهای آسیب‌پذیر نشان می‌دهد که مساله تامین مواد غذایی خانوارها بسیار مهم و حیاتی است.
راغفر افزود: باتوجه به شرایط اقتصادی کنونی که نتیجه سیاست‌های نادرست دولت نهم و دهم است گروه‌های قابل‌توجهی از مردم با مشکل تغذیه نامناسب و گرسنگی روبه‌رو هستند. وی ادامه داد: بحث تغذیه مساله ساده‌یی نیست که به‌راحتی قابل چشم‌پوشی باشد و باید برنامه ویژه‌یی از سوی دولتمردان برای حل این معضل در نظر گرفته شود.
این کارشناس مسایل اقتصادی به اهمیت چگونگی شناسایی گروه‌های هدف اشاره کرد و گفت: کمیته امداد و سازمان بهزیستی بیشترین تعامل را با خانوارهای نیازمند دارند و باید بهترین کمک را در شناسایی این افراد داشته باشند.
راغفر اظهارکرد: اگر کمیته امداد و سازمان بهزیستی شناسایی درست خانوارهای تحت پوشش را تضمین کنند گام مثبتی برای حل مشکل سوءتغذیه و فقر غذایی برداشته می‌شود.
جایگزین مناسبی برای بسته‌ها
وی افزود: علاوه بر اهمیت چگونگی تشخیص و راستی‌آزمایی خانوارهای نیازمند برای دریافت بسته غذایی، بحث نحوه اجرایی‌شدن این طرح مطرح می‌شود که این موضوع نیز بسیار مهم است.
این استاد دانشگاه، طرح توزیع بسته‌های امنیت غذایی را قابل‌تامل دانست و گفت: باید تضمینی وجود داشته باشد که این بسته‌های غذایی به مصرف خانوارهای نیازمند می‌رسد که تضمین این موضوع از‌طریق پرداخت وجه نقد بسیار مشکل است.
راغفر در پایان به تجربه برخی از کشورها برای رفع فقر غذایی اشاره کرد و گفت: هم‌اکنون در ایالات متحده امریکا کارت‌های هوشمندی در اختیار افراد نیازمند قرار می‌گیرد که با موجودی این کارت‌ها فقط مواد غذایی خریداری می‌شود. امیدواریم در آینده نزدیک شاهد توزیع این کارت‌های هوشمند در میان خانوارهای نیازمند ایرانی بوده و جایگزینی سبدهای غذایی با کارت هوشمند را شاهد باشیم.
