نرخ هر دلار امریکا در بازار آزاد ایران در اسفند۱۳۹۳ در دامنه ۳۴۰۰ تا ۳۵۰۰تومان در نوسان بوده است. این در حالی است که نرخ هر دلار مبادله‌یی حدود ۲۷۰۰تومان گزارش شده است. یک محاسبه ساده نشان می‌دهد هر فردی به هر شکل و به هر ترتیب و با هر دلیل بتواند دلار مبادله‌یی به‌دست آورد بدون هیچ دردسری در هر دلار سود بادآورده‌یی نزدیک به ۷۰۰ تا ۸۰۰تومان به نرخ‌های اسفند۱۳۹۳ رانت نصیبش شده است. به‌عبارت دیگر نرخ سود هر دلار مبادله‌یی نسبت به هر دلار بازار آزاد نزدیک به ۲۰درصد است که تقریبا برابر با نرخ سود بانک‌های پرریسک در یک‌سال است. این نرخ سود در اسفند۱۳۹۳، ۵درصد بالاتر از نرخ تورم گزارش‌شده بانک مرکزی برای ۱۱ماه۱۳۹۳ است. نرخ خالص سود از فعالیت‌های صنعت و کشاورزی و حتی واردات قانونی بیشتر است و به همین دلیل جذابیت ویژه‌یی دارد که افراد را به‌سوی خود می‌کشاند. اما داستان این است که ارز مبادله‌یی به هر فرد و فعالیتی داده نمی‌شود و فقط گروه‌هایی کوچک از تجار که در کار تجارت گندم، شکر، روغن‌نباتی، شکر، ذرت و سویا هستند می‌توانند به ارز با نرخ مبادله‌یی دست یابند. البته یادمان باشد که نرخ مبادله‌یی فقط چند سال است که پدیدار شده و پیش از آن همین افراد دلار واردات را با قیمت هر دلار ۱۲۲۶تومان به‌دست می‌آوردند. یکی از این گروه‌های کوچک تجار کسانی هستند که شکر وارد می‌کنند. با وجود همه سختگیری‌های انجام‌شده برای واردات شکر، همین گروه تا آذر امسال حدود ۸۳۰هزار تن شکر وارد کرده‌اند. با فرض اینکه نرخ‌های تبدیل دلارها همان اعداد باشند که یادآور شدیم و باتوجه به ارزش واردات این میزان شکر که ۳۷۸میلیون دلار بوده است، سود بادآورده این افراد معادل ۲۶۴میلیارد تومان بوده است. این رقم جدا از سود قانونی است که دارند. باتوجه به اینکه از کل واردات یادشده ۵۶۲هزار تن توسط بخش خصوصی وارد شده است می‌توان با قاطعیت گفت سود بادآورده بخش خصوصی که به ارز مبادله‌یی برای واردات شکر دست یافته است در سال۱۳۹۳ که سال سختی بوده است حدود ۱۶۵میلیارد تومان می‌شود. تا اینجای کار فقط موضوع رانت‌خواری قانونی است که یک عده کوچک از تجار بازار به آن دست یافته است اما این رانت بزرگ که در سال‌های قبل بسیار بیشتر بوده است یک پیامد منفی بزرگ داشته دارد. این پیامد بزرگ افزایش مصرف سرانه قند و شکر در ایران است که نسبت به بسیاری از کشورها بالاتر است. باتوجه به اینکه مصرف بیش از اندازه قند و شکر موجب رشد دیابت در ایران می‌شود می‌توان گفت دنبال‌کردن منافع یک گروه کوچک از تجار در ایران منجر به رشد دیابت شده است. دولت ایران برای پیشگیری از رشد دیابت و درمان کسانی که دیابت دارند علاوه بر دادن یارانه به تجهیزات منجر به درمان دیابت به داروهای برطرف‌کننده ابن بیماری نیز یارانه می‌دهد. رشد دیابت در ایران دلایل پرشماری دارد اما دادن ارز یارانه‌یی به واردکنندگان قند و شکر را نباید فراموش کرد. شاید این پرسش پیش‌آید که آیا نباید واردات قند و شکر داشت؟ پاسخ منفی است. به نظر می‌رسد واردات قند و شکر باید با ارز آزاد صورت پذیرد تا بستر رانت‌خواری یک گروه کوچک که در سال خشکسالی واردات ۱۶۵میلیارد تومان فقط از تبدیل نرخ دلار مبادله‌یی به دلار آزاد سود می‌برند خشک شود.
