اواخر آبان امسال بود که خبر ورود هیاتی از مدیران هفت بورس کالایی از پنج کشور دنیا در قالب اتحادیه الکترونیکی بینبورسی (IEU) در رسانهها پیچید و مشخص شد که این هیات بهدعوت بورس کالای ایران و بررسی عضویت این بورس در IEU به تهران آمدهاند. مدیران بورسهای کالایی ارمنستان، بلاروس، ازبکستان، قیرقیزستان و اوکراین در نشستی فشرده و دوروزه در تهران، رای به عضویت بورس کالای ایران در اتحادیه الکترونیکی بینبورسی دادند تا زمینه مبادلات بینبورسی از ایران با اعضای IEU فراهم شود. نگاهی به چگونگی عضویت بورس کالای ایران با اتحادیه الکترونیکی بینبورسی نیز نشان میدهد که همزمان با شکلگیری این اتحادیه در سال2013 و براساس رسالت بورس کالا در زمینه توسعه روابط بینالمللی، این بورس به فکر همکاری با IEU افتاد که در آن زمان مقدمات امضای توافقنامه با بورس کالای بلاروس بهعنوان یکی از اعضای این اتحادیه فراهم شد که آن توافقنامه مقدمهیی شد برای حضور بورس کالای ایران در IEU.
براساس اطلاعات موجود، بورس کالای بلاروس در آماری قابلقبول با 14هزار شرکت از 57کشور دنیا در ارتباط است که این حجم نشاندهنده اهمیت بورس کالای بلاروس در سطح بینالمللی است. ازطرف دیگر روسیه بهدنبال عضویت در اتحادیه الکترونیکی بینبورسی بوده که در صورت تحقق این عضویت، تجارت ایران و روسیه از طریق بورسهای کالایی دو کشور قابلانجام خواهد بود.
در همین رابطه مدیرعامل بورس کالای ایران رشد صادرات محصولات مختلف از بورس کالا را به لغو تحریمهای بینالمللی مرتبط دانست و گفت: تمامی ابعاد بورس کالا برای سرمایهگذاری و ورود سرمایهگذاران پتانسیل محسوب میشود، چرا که در این بورس بهصورت فیزیکی کالا معامله میشود و امکان معامله برای کسانی که تامینکننده مواد اولیه و خریدار این مواد هستند نیز فراهم است.
حسین پناهیان افزود: این امکان در بورس کالا فراهم است تا بلافاصله پس از برداشتن تحریمها از طریق رینگ صادراتی اقدام به صادرات محصولات مختلف به کشورهای گوناگون کنیم.
لزوم نظارت وزارت صنعت بر معاملات
پناهیان در ادامه با ابراز رضایت از معاملههای امسال در تالارهای مختلف این بورس اظهار کرد: دولت از فعالیت بورس کالای ایران حمایت میکند و براساس برنامه دولت تدبیر و امید مبنی بر خروج غیرتورمی از رکود اقتصادی، بورس کالای ایران مسوولیت اصلی را در حوزه تنظیم بازار و اصلاح نظام قیمتها برعهده گرفته است، اما اکنون نیازمند حمایت بیشتر برای افزایش حجم و ارزش معاملهها هستیم.
وی به معاملات پتروشیمی اشاره کرد و گفت: بورس کالای ایران در مسیر افزایش سطح معامله محصولات پتروشیمی نیز نیازمند حمایت دولت بهویژه وزارت صنعت، معدن و تجارت است.
پناهیان افزود: در پی نوسان قیمت نفت در چند ماه گذشته، متاسفانه روند عرضهها از سوی برخی مجتمعهای پتروشیمی با چالشهایی مواجه بود و بعضی از عرضهها به خارج از بورس کالا منتقل شد و از وزارت صنعت، معدن و تجارت درخواست میکنیم نظارتهای لازم را بیش از گذشته معمول کنند.
مدیرعامل بورس کالای ایران ادامه داد: قیمت محصولات پتروشیمی در بورس کالا که پیشتر ماهی یکبار اعلام میشد، به ١٥روز یکبار تغییر کرده است تا کنترل و نظارت بیشتری بر بازار صورت گیرد و میتوان گفت که از ابتدای اسفند تاکنون قیمتها منطقی شده و وضع بازار کمی بهبود یافته است.
پناهیان گفت: در بسته خروج از رکود غیرتورمی تاکید شده که نقش دستگاههای دولتی متولی در تنظیم بازار کالاها از تعیینکننده سقف قیمتها به پایشکننده بازار و اخذ تصمیمها و سیاستهای مناسب برای حفظ بازار در شرایط رقابتی تغییر کند و کشف قیمت شفاف، منطقی و منصفانه از طریق بورس کالای ایران صورت گیرد از اینرو حمایت تمام ارکان دولت برای تقویت نقش بورس کالا در اقتصاد کشور لازم است.
پناهیان افزود: بورس کالا در تعادل بازار کالا در شرایط کنونی اقتصاد کشور نقش مهمی را ایفا میکند و باتوجه به ابزارهای متنوع برای معامله، اکنون این بورس محلی مطمئن برای فروشندگان و خریداران است.
براساس این گزارش، وزارت صنعت، معدن و تجارت در هفتههای اخیر بارها حمایت خود را از بورس کالا اعلام کرده، اما فعالان بازار اعتقاد دارند که نظارت این وزارتخانه بر شفافبودن معاملهها کاهش یافته است.
همچنین قائممقام وزیر صنعت، معدن و تجارت اواخر بهمن امسال درباره تنظیم بازار محصولات پتروشیمی و عرضه منظم مجتمعهای پتروشیمی در بورس کالا اظهار کرده بود: در چند ماه گذشته نوسان قیمت نفت سبب شد تا قیمت محصولات پتروشیمی با فاصلهیی ١٠روزه نسبت به بهای روزانه نفت کاهش قیمت را تجربه کند و همین امر موجب کمشدن تقاضا در بورس کالا و بهدنبال آن عدم تمایل برای خرید شد.
وی افزود: باتوجه به شرایط موجود در بازار تصمیم گرفته شد که قیمت محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران که پیشتر ماهی یکبار اعلام میشد، به ١٥روز یکبار تغییر کند تا کنترل و نظارت بیشتری بر بازار صورت گیرد.
خسرو تاج گفت: نظارت و کنترل کاملی با همکاری بورس کالا و شرکت ملی صنایع پتروشیمی بر بازار وجود دارد و در جلسه ستاد تنظیم بازار، گزارش کاملی از وضع کنونی پتروشیمیها و نحوه عرضه محصولاتشان ارایه میشود و درصورت نیاز تصمیمگیریهای لازم را انجام خواهیم داد. وی تصریح کرده بود: نظام عرضه و تقاضا بهترین روش برای تعیین قیمت است.
با همه این تفاسیر باید دید آیا روند عرضه محصولات از سوی مجتمعهای پتروشیمی و نحوه قیمتگذاری کالاها که امروز به معضلی برای صنایع پاییندستی تبدیل شده است با درایت مسوولان مربوطه به پایان میرسد یا اینکه همچنان شاهد رفتار سلیقهیی برخی پتروشیمیها و سکوت وزارت صنعت بهعنوان متولی صنعت پتروشیمی خواهیم بود.