ثبات مدیریتی، اصل اساسی و مورد تاکید اقتصاددانان برای بهبود عملکرد مجموعه‌های بزرگ اقتصادی است و پرسش اساسی این است که چه نیازی به این‌گونه تغییرات گسترده در مدیریت بانک‌ها بوده و هدف این تغییرات برمبنای ملاحظات سیاسی، اداری است یا به‌صورت اتفاقی رخ داده است. چه موضوعی موتور محرک این تغییرات مدیریتی بوده است؟
در ماه‌های اخیر، اخبار رسمی و غیررسمی مختلفی درمورد تغییر در هیات‌مدیره و مدیران عامل بانک‌ها در حوزه پول و بانک کشور به گوش می‌رسد و به‌دنبال گمانه‌زنی‌ها و شنیده‌های مختلف درمورد تغییر مدیران عامل بانک‌های پارسیان، سینا، صادرات، ملت، ملی، رفاه کارگران، قرض‌الحسنه مهر و... سرانجام مدیرعامل 6بانک پارسیان، سینا، صادرات، سرمایه، رفاه کارگران و قرض‌الحسنه مهر تغییر یافتند و انتصاب بعدی نیز در روزهای آینده برای بانک قرض‌الحسنه مهر خواهد بود.
اما برخی کارشناسان می‌گویند که تغییرات مدیران عامل بانک‌ها تنها به این 6بانک محدود نمی‌شود و در هفته جاری یا هفته بعد باید منتظر تغییرات دیگری بود و البته هنوز هدف از این تغییرات مدیریتی مشخص نیست و کسانی که در این زمینه تصمیم‌گیری می‌کنند هنوز نظری در ارتباط با این تغییرات نداده‌اند که به چه دلیل و با چه هدفی این‌گونه تغییرات زنجیره‌وار و متوالی را انجام می‌دهند؟
ماجرای تغییرات اخیر مدیریتی و مدیران عامل بانک‌های کشور، با کناره‌گیری علی دیواندری از بانک پارسیان آغاز شد و سایت رسمی بانک پارسیان در بهمن93 در خبری اعلام کرد: علی دیواندری که در ماه‌های اخیر دچار بیماری شده، پس از گذشت حدود یک سال از انتخاب وی در دی92، سرانجام ناگزیر به کناره‌گیری شد.
دیواندری باوجود توصیه مکرر پزشکان معالج و صدور مرخصی استعلاجی، بنا به رعایت مصالح بانک پارسیان تلاش کرد به کار خود ادامه دهد تا جانشین مناسب برای مدیرعامل بانک پارسیان انتخاب شود. اما سرانجام کورش پرویزیان که قبلا مدیرعامل بانک سینا بوده است، به‌عنوان مدیرعامل جدید بانک پارسیان انتخاب شد.
به‌دنبال این تغییرات، گمانه‌زنی برای تغییر مدیرعامل بانک صادرات و بانک سینا آغاز شد. برخی خبرها حکایت از آن داشت که احتمالا یکی از مدیران بانکی دولت قبل، به بانک صادرات خواهد رفت و آقای پیشرو نیز به‌عنوان مدیرعامل بانک سینا انتخاب خواهد شد.
اما سرانجام اسماعیل لله‌گانی مدیرعامل بانک قرض‌الحسنه مهر، برای مدیرعاملی بانک صادرات ایران انتخاب شد و آقای دانیالی نیز همچنان به‌عنوان رییس هیات‌مدیره بانک صادرات ایران ابقا شد همچنین با تصویب هیات‌مدیره بانک سینا، محمدرضا پیشرو به‌عنوان مدیرعامل این بانک انتخاب شد.
براین اساس، انتظار می‌رود برای بانک قرض‌الحسنه مهر نیز در روزهای آینده مدیرعامل جدید انتخاب شود.
همچنین بعد از چند ماه تغییر و تحول در مدیریت بانک سرمایه، سرانجام مهندس خیرالله بیرانوند که در گذشته مدیریت امور استان‌های بانک صادرات ایران و مدیریت در بانک شهر را در سابقه مدیریتی خود دارد به‌عنوان مدیرعامل بانک سرمایه انتخاب شد.
ازسوی دیگر، علی صدقی (مدیرعامل اسبق بانک ملی) جایگزین محمدرضا نظری در بانک رفاه کارگران شد.
اما بعد از این اخبار رسمی، برخی شنیده‌ها حکایت از آن دارد که در روزهای آینده احتمال تغییر مدیرعامل بانک ملت و جایگزینی علی رستگار عضو هیات‌مدیره بانک ملت به جای او نیز وجود دارد.
اما پرسش اصلی در این زمینه آن است که دلیل این تغییر و تحولات مدیریتی چیست؟ در این زمینه سه سناریو و پرسش تفضیلی وجود دارد که لازم است به آن پاسخ داده شود، زیرا همان‌طور که بسیاری از کارشناسان درمورد عملکرد مدیران بانک‌ها تاکید دارند، ثبات مدیریتی موضوع بسیار اساسی و مهم در بهبود شاخص‌های پولی و بانکی و عملکرد بانک‌هاست و در شرایطی که در سال‌های اخیر مشکلاتی مانند فساد بانکی 3هزار میلیارد تومانی، رانت خواری‌ها، بدهکاران بزرگ، مطالبات معوق، رشد بدهی دولت به بانک‌ها و اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی و... ایجاد کرده است، لازم است که مدیران بانک‌ها در شرایطی باثبات کار کنند و در تعیین مدیران عامل بانک‌ها و ادامه کار آنها یا تغییرات احتمالی، باید به نظر سهامداران بانک، مشتریان، کارکنان و بازنشستگان و روند شاخص‌های پولی و بانکی و عملکرد بانک در دوره مسوولیت مدیران عامل و هیات‌مدیره‌ها توجه شود.
بر این اساس این سه پرسش مطرح است که
1-آیا این انتخاب‌ها براساس ملاحظات سیاسی انجام می‌شود و هدف مسوولان کلان اقتصادی و بانکی کشور، نوعی خانه تکانی در مدیریت بانک‌هاست؟
2-آیا براساس روند طبیعی و انتخاب مجمع عمومی و هیات‌مدیره بانک‌ها براساس گزارش عملکرد مدیران بانک‌ها انجام می‌شود؟
3-آیا به‌صورت اتفاقی و با کناره‌گیری مدیرعامل بانک پارسیان، نوعی جابه‌جایی بین مدیران بانک‌ها انجام شده است؟
در ارتباط با پرسش اول این نکته وجود دارد که به‌نظر می‌رسد نوعی جابه‌جایی بین مدیران وجود دارد و افراد جدیدی به لیست مدیران عامل اضافه نشده و همان افراد و مدیران فعلی و قبلی جابه‌جا شده‌اند و افرادی مانند پرویزیان، پیشرو، لله‌گانی، جابه‌جا شده‌اند.
لذا تا اینجای کار نمی‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که قرار است تغییرات سیاسی و خانه‌تکانی مدیریتی انجام شود، مگر آنکه در تغییرات بعدی و احتمالا بانک‌های ملی، ملت و... شاهد انتخاب افرادی جدید با نگرشی متفاوت باشیم که قادر باشد اهداف موردنظر مدیریت کلان اقتصاد، دولت و بانک مرکزی را اجرایی کند.
درمورد پرسش دوم نیز باید گفت که این تغییرات براساس روند طبیعی انجام نمی‌شود زیرا مجمع عمومی بانک‌ها در بهمن و اسفند نیست و این جابه‌جایی‌ها نمی‌تواند براساس نظر مجمع عمومی یا روند طبیعی تغییرات هیات‌مدیره و انتخاب مدیران جدید یا براساس اراده سهامداران باشد.
کارشناسان می‌گویند که پرسش سوم محتمل‌تر است زیرا به‌دنبال تغییر مدیریت بانک پارسیان، تغییرات دیگری به‌صورت زنجیره تغییرات اتفاق افتاد. اما نکته مهم این است که چرا جابه‌جایی‌ها این‌گونه رخ داده است. یک نفر از بانک پارسیان رفته و جای او را مدیر قبلی بانک سینا گرفت. جای مدیر بانک سینا را مدیر قبلی بانک صادرات گرفت و جای مدیر بانک صادرات را مدیر قبلی بانک قرض‌الحسنه مهر گرفت و حالا باید یک نفر به‌عنوان مدیر بانک قرض‌الحسنه مهر انتخاب شود.
پرسش دیگری نیز مطرح است که چرا از ابتدا یک نفر را برای بانک پارسیان خارج از لیست فعلی مدیران بانک‌ها انتخاب نکردند و چرا به موضوع اساسی ضرورت ثبات مدیریتی بانک‌ها توجه نشد؟
در این زمینه باید توجه داشت که وقتی تغییری مدیریتی صورت می‌گیرد، تعدادی از کارکنان، سهامداران، بازنشستگان و مشتریان، با تغییر رفتار خود، نوعی مقاومت را نشان می‌دهند یا تصمیمات خود را تغییر می‌دهند یا صبر و انتظار را در پیش می‌گیرند تا نتیجه تغییرات را ببینند و سپس اقدامات جدید را انجام دهند.
این نوع واکنش در چند بانک، حتی اگر حداقلی باشد، با هزینه فرصت و سایر هزینه‌ها همراه می‌شود و باعث نوعی بی‌ثباتی در عملکرد کارکنان و سرمایه‌گذاران و مشتریان می‌شود.
کارشناسان این پرسش را مطرح کرده‌اند که هدف دولت، بانک مرکزی یا سازمان‌های دیگر از این تغییرات چیست و چرا به جای 5 تغییر زنجیره‌وار، یک نفر را برای مدیرعاملی بانک پارسیان انتخاب نکردند و چه نیازی به این نوع تغییرات وجود داشته است؟
این تغییرات و جابه‌جایی‌های ناگهانی یادآور روزهای مدیریتی نظام بانکی در دولت دهم بود که با واکنش وزیر اقتصاد و دارایی، مبنی بر عدم تغییر مدیریت در بانک صادرات مواجه شد تا پیشرو همچنان مدیر بانک صادرات باقی بماند اما دو روز بعد مشخص شد که قدرت تغییر‌دهندگان بیش از وزیر اقتصاد بوده است.
شاید بتوان انتخاب مدیرعامل جدید بانک سرمایه را طبیعی و لازم ارزیابی کرد زیرا به عقیده کارشناسان از آنجا که بیرانوند شخصیتی آرام و بدون حاشیه دارد و فردی باتجربه و متخصص است، می‌تواند برای فرهنگیان کشور و مجموعه اقتصادی بانک سرمایه و شرکت‌های وابسته به آموزش و پرورش و بخش فرهنگی کشور مفید و مثمرثمر باشد.
اما دلیل تغییرات متوالی در 5 بانک مشخص نیست و بهتر است برای پاسخ به پرسش سهامداران، مشتریان و کارکنان این بانک‌ها، تحلیل و پاسخ مناسبی ازسوی دولت یا بانک مرکزی ارایه شود تا دلیل این تغییرات و احتمالا تغییرات بعدی مشخص شود.
