نوسان شدید بازار بورس طی چند ماه اخیر، موجب شد تا کارشناسان این حوزه، تحلیلهای گوناگونی ارایه و برای خروج از این شرایط پیشنهادهایی را مطرح کنند. اما دخالت شورای عالی در بورس برای کنترل بازار و جلوگیری از افت شدید و افزایش بیرویه ارزش سهام شرکتها موضوع جدیدی نیست و سالهاست که این امر اجرایی شده است. اما واقعیت این است که حمایتهای دستوری شامل توقف و بازگشایی نماد و همچنین انجام معاملات بلوکی موجب میشود بازار از حالت طبیعی خود خارج شود و در بلندمدت نمیتواند به بازار بورس کمک کند.
به نظر میرسد چنین دخالتهایی در بورس موجب ایجاد رانت برای یک عده خاص میشود و همچنین شور و اشتیاق خریداران را از بین میبرد و در بازار وقفه ایجاد میکند. از طرف دیگر تبدیل داراییهای سهامداران به وجه نقد، زمان زیادی طول میکشد. اما یک اشکال عمدهیی که بازار سرمایه کشور با آن روبهروست، پایین بودن میزان سهام شناور در بورس است و تنها 5 الی 10درصد از سهام شرکتهای حاضر در بورس، در اختیار مردم است و مابقی آن در دست دولت و شبهدولتیهاست که این موجب شده مقدار زیادی سهام بلوکه شده و درخصوص آنها معامله صورت نمیگیرد. این روند سالهاست که به همین شکل ادامه پیدا کرده است و برای برونرفت از وضعیت فعلی باید موضوع خصوصیسازی بهطور جدی انجام شود و تعداد سهامداران افزایش پیدا کند. به این ترتیب مردم وارد بازار میشوند و سهام زیادی که در اختیار دولت و شبهدولتیهاست وارد چرخه معامله میشود و همین امر عرضه و تقاضای واقعی را تعیین میکند و نیاز به اعمال ابزارهای کنترلی نیست. در یک بازه زمانی، بورس میتوانست مشتریان زیادی جذب کند اما دولت براین باور بود که میتواند سهام خود را با نرخ گرانتری بفروشد و از عرضه آن خودداری کرد و دست آخر شوروشوق موجود از بین رفت و کار به جایی رسید که امروز شاهد آن هستیم. بنابراین تازمانی که دولت برای بازار بورس راهکار نداشته باشد سهام زیادی در اختیار مردم قرار نمیگیرد و این درحالی است که از هر سه شهروند امریکایی، یک نفر سهام دارد و این میزان در کشور ما بسیار پایین است. سهام عدالت، راهکار مثبتی بود که بهطور ناقص پیادهسازی شد، درحالی که میتوانستیم همگانی کردن مالکیت سهام را خیلی بهتر و مطلوبتر پیادهسازی کنیم اما با اشتباه در اجرا، یک ایده خوب را هم خراب کردیم. بنابراین تکرار این نکته ضروری است که بهترین راهکار کنترل بازار بورس، خصوصیسازی است و سایر اقدامات در این خصوص پیامدهای منفی دربرخواهد داشت.