ترافیک، آلودگی هوا و اشتغال ازجمله موضوعاتی است که به تولید خودروهای سنگین و تجاری مرتبط‌اند. وجود خودروهای سنگین فرسوده عامل مهمی در آلودگی هواست و کمبود اتوبوس نیز عامل دیگری برای آلودگی هوا و ترافیک است همچنین خودروهای تجاری عامل مهمی برای ایجاد اشتغال هستند. با این حساب سرمایه‌گذاری برای تولید خودروهای مسافری و تجاری از الزامات توجه به تولید است، یعنی سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل عمومی می‌تواند در اقتصاد و فرهنگ کشور تاثیرگذار باشد. از همین رو لزوم توجه به این خودروها از مسایل مهم در صنعت است، درحالی که مدت‌هاست شاهد غیبت اتوبوس در گزارش‌های کیفی شرکت بازرسی و استاندارد ایران هستیم و در گزارش‌هایی که هر ماه شرکت بازرسی و استاندارد ارایه می‌دهد، در بیشتر آنها این جمله یاد می‌شود که در بخش خودروهای تجاری مسافری در ماه جاری مانند ماه قبل، هیچ خودرویی ارزشیابی نشده است. افزون بر اینکه آمارها نشان می‌دهد تولید اتوبوس در شرکت‌های خودروساز داخلی در چند ماه اخیر متوقف بوده است و تولید انواع اتوبوس در 6ماهه نخست امسال با کاهش 8.1درصدی از ۲۱۰دستگاه به ۱۹۳دستگاه کاهش یافت اما حالا دیگر تولید نمی‌شود و این سوال همچنان
باقی است که چرا اتوبوس تولید نمی‌شود؟ درحالی که در دهه گذشته باوجود اینکه تولید خودروهای سنگین روند خوبی در خاورمیانه داشت و توانسته بود در این بخش توسعه قابل‌توجهی داشته باشد و از آنجایی که ایران شاهراه ارتباطی به جنوب و شمال، شرق و غرب خاورمیانه است، می‌تواند از طریق تولید و صادرات خودروهای سنگین بازار خوبی داشته باشد. اما متاسفانه تحریم‌های بین‌المللی در تامین قطعات این خودروها نیز تاثیرگذار بوده است و کم‌کم تولید خودروهای سنگین به‌دلیل افزایش قیمت‌ها و کاهش تقاضا به‌خاطر کاهش قدرت خرید کاهش یافت. البته در این میان زمزمه‌های واردات اتوبوس‌های چینی نیز شنیده شد اما از گذشته تاکنون واردات خودروهای سنگین هیچ‌گاه به‌صرفه نبوده است و ایران می‌تواند باتوجه به موقعیت استرات‍ژیک خود صادرات خودروهای سنگین را دردست بگیرد.
افزایش قیمت؛ عامل کاهش تولید
با این حال برای بررسی ابعاد و وضعیت تولید خودروهای سنگین، نظر کارشناس صنعت خودرو را در این خصوص پرسیدیم و از همین رو امیرحسین کاکایی استاد دانشگاه علم و صنعت در گفت‌وگو با «تعادل» بااشاره به روند نامناسب و بد تولید خودروهای سنگین گفت: اتفاق بدی درخصوص خودروهای سنگین افتاده است و باتوجه به اینکه این خودروها گران‌قیمت شده‌اند، به همان اندازه نیز قدرت خرید خودروهای سنگین و رونق اقتصادی آنها کم شده که این مساله هم در ترانزیت و اتوبوس افتاده است.
این کارشناس صنعت بااشاره به بازار خودروهای داخلی و افزایش قیمت خودروهای سنگین گفت: بازار خودروهای داخلی خوابیده است. این در آینده ضربات بزرگی را به اقتصاد کشور وارد می‌کند، چراکه قیمت خودروهای سنگین آنچنان بالا رفته که قدرت خرید برای مردم نیست و این روند در مساله بار و مسافر وجود دارد که این خودروها به مرور فرسوده‌تر می‌شوند.
کاکایی بااشاره به نیازمندی شهرداری به اتوبوس و تریلی افزود: باتوجه به آمار شهرداری، اتوبوس و تریلی برای حمل‌ونقل کم داریم. به این دلیل که نتوانستیم سرمایه‌گذاری کنیم و صنعت خودرو ضربه خورد. وی در ادامه بااشاره به در اولویت نبودن تولید خودروهای سنگین افزود: خودروهای عمومی از چندان اولویتی برخوردار نیستند و بیشتر توجه‌ها به خودروهای سواری و لوکس است، درحالی که با خودروهای عمومی بخش عظیمی از جابه‌جایی‌ها صورت می‌گیرد. وی افزود: به‌عنوان مثال اتوبوسی را درنظر بگیرید، یک اتوبوس چه میزان می‌تواند ارزش‌آفرینی کند؟ اما مدعی خاصی ندارد و کسی به فکر آن نیست و کمتر صحبت از حمل‌ونقل عمومی می‌شود و این مساله نگران‌کننده است چراکه باعث تمایل به مصرف خودرو شخصی می‌شود به‌جای آن که مردم از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند. استاد دانشگاه علم و صنعت تصریح کرد: در حال حاضر اتوبوس کم و مدت زمان معطلی مسافران بسیار زیاد است و مردم تمایل به خرید خودرو شخصی دارند که باعث افزایش ترافیک می‌شود.
افزایش هزینه‌های عمومی با کاهش تولید
کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: درواقع شما می‌توانید ببینید یک مساله کاهش تولید خودروهای سنگین در چه ابعادی تاثیرگذار است و به‌نوعی فرهنگ عمومی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و بالطبع اقتصاد، مسایل شهری و هزینه‌های عمومی را نیز چقدر افزایش می‌دهد. زمانی که میزان تولید خودروهای سنگین تجاری کاهش می‌یابد، قیمت این خودروها بالا می‌رود و سرمایه‌گذاری در این بخش کاهش می‌یابد و به‌طور کلی در جذب نیروی کار نیز تاثیر می‌گذارد.
وی همچنین ادامه داد: البته تولید خودروهای سنگین نیز مانند سایر مسایل به ادامه مذاکرات ربط دارد. اما باید این را در نظر داشته باشیم که اقتصاد خودروهای سواری اقتصاد مصرفی است، درحالی که خودروهای سنگین ارزش افزوده ایجاد کرده و هزینه‌ها را کم می‌کند. وی در پایان گفت: باور غلطی را دنبال می‌کنیم که به‌جای استفاده از اتوبوس و وسایل نقلیه عمومی به‌دنبال خودرو شخصی هستیم. درحالی که این روی الگوی مصرفی مردم تاثیر می‌گذارد و به‌طور ناخودآگاه دچار عقب‌ماندگی فرهنگی و اقتصادی می‌شویم، درنتیجه می‌توان گفت که تولید خودروهای سنگین باوجود بی‌توجهی‌ها می‌تواند در اقتصاد کشور تاثیرگذار باشد چراکه سهم زیادی در ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم دارد و درواقع نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد البته همان‌طور که یادآور شدیم تولید خودروهای مسافری در فرهنگ عمومی کشور نیز موثر است.
