بازهم در معاملات بورس تهران شاهد روندی کم‌جان بودیم. با نگاهی سطحی به تابلو معاملات چنین به نظر می‌رسد که همه‌چیز مطلوب است. اما واقعیت این است که مثبت‌شدن شاخص کل در روز گذشته بازهم به لطف معاملات بلوکی و دخالت علنی سازمان بورس در معاملات رخ داد.
پس از پایان ساعات کاری بورس تهران، دماسنج بازار با رشد 67واحدی عدد 64هزار و 993واحد را نشان داد. حقیقت این بود که سازمان بورس از تمام امکانات خود در روز گذشته برای مثبت‌کردن شاخص و رساندن آن به کانال 65هزار واحدی استفاده کرد. بارها در گزارش‌های «تعادل» به مضرات این‌گونه مداخلات در روند معاملات، از قبیل بدعادت شدن سهامداران، از بین‌رفتن شفافیت، از بین‌رفتن اعتماد فعالان بازار سرمایه، ایجاد رانت و غیره اشاره شده است. اما اگر در گذشته‌یی نه‌چندان‌دور، تنها چند بار در هفته شاهد این‌گونه مداخلات در روند بازار بودیم، در‌حال‌حاضر جسارت سازمان بورس به حدی رسیده است که تنها در یک روز چندین‌بار این اتفاق رخ می‌دهد و صدایی هم از جایی بلند نمی‌شود.
حقیقت این است که وضعیت بازار سرمایه کشور، مانند دیگر نهادهای اقتصادی در شرایط مطلوبی به‌سر نمی‌برد. بازار مسکن راکد است، افت‌و‌خیز سکه و طلا چندان قابل‌توجه نیست. ارز هم حرکت معناداری نمی‌کند. رکود در همه بازارها سایه افکنده و انبارها از کالاهای واسطه و نهایی پر هستند. اما خبری از سازمانی به‌نام مسکن نیست، یا سازمانی وجود ندارد که معاملات ارز را به نفع سرمایه‌گذاران، دستخوش تغییر کند. تاکنون شنیده‌اید که سرمایه‌گذاران مسکن در محلی گرد هم آیند و مثلا به وزارت راه و شهرسازی اعتراض کنند؟ که پس از آن عده‌یی با مجوز وزارتخانه به بازار بریزند و با معاملاتی صوری قیمت‌ها را افزایش دهند؟ پاسخ قطعا منفی است.
همان‌طور که اگر سرمایه‌گذاری در ابتدای سال92 ملکی را می‌خرید و به امید افزایش قیمت و فروش آن در سال93 می‌نشست، قطعا به سود نمی‌رسید. یا همان‌طور که برخی از سرمایه‌گذاران سکه بهار آزادی را در قیمت‌های بیش از یک‌میلیون و 500هزار تومان خریداری کردند و حالا مجبورند با قیمتی کمتر از یک‌میلیون تومان به فروش برسانند. یا همان‌طور که سرمایه‌گذاری در سال جاری در هیچ بازاری منجر به سودآوری‌های کلان که نشد هیچ، بلکه امکان زیان نیز داشت، نباید این انتظار برای فعالان غیرحرفه‌یی بازار سرمایه وجود داشته باشد که سرمایه‌گذاری در سهام قطعا سودآور خواهد بود. اما در این میان سازمان چه نقشی در ترویج اخلاق نادرست سرمایه‌گذاری در بورس دارد؟ سازمان بورس با دخالت در روند معاملات، رسما اعلام می‌کند که مسوول کاهش قیمت اخیر سهام است. آیا سازمان تاثیری در افزایش‌های قیمت بی‌رویه سهام در سال92 داشته است؟ آیا مسوولیت کاهش قیمت سهم‌های مختلف برعهده سازمان یا شرکت بورس است؟ پاسخ این سوال نیز واضح به نظر می‌رسد. دلیل افزایش سرسام‌آور سهم‌ها خوش‌بینی به لغو تحریم‌ها و دلیل کاهش قیمت‌ها نیز، طولانی‌شدن بیش از حد روند مذاکرات هسته‌یی بوده
است. در این میان چرا سازمان باید قیمت سهم‌ها را کنترل و تعدیل کند؟ اصلی‌ترین مسوولیت‌های سازمان بورس، تضمین شفافیت اطلاعات و نظارت بر اجرای قوانین در معاملات بورسی است. آیا با دخالت در روند معاملات سازمان خود را به‌عنوان مسوول افزایش یا کاهش قیمت‌ها معرفی نمی‌کند؟ آیا این قبیل رفتارها سهامداران را بدعادت نمی‌کند؟ حقیقت این است که هیچ‌کس مسوول زیان فعالان بازار سرمایه نیست. این افراد بدون هیچ فشار و اجباری تشخیص داده‌اند که خرید سهام در قیمت‌هایی مشخص سودده خواهد بود. حال که این تحلیل‌ها نادرست از آب درآمده، سهامداران باید بپذیرند که خود در سرمایه‌گذاری اشتباه کرده‌اند. در کدام قاموسی نوشته شده است که سرمایه‌گذاری یقینا به سوددهی می‌رسد؟
چنانچه سازمان بورس به این اقدامات ادامه دهد، از کجا معلوم که بعدها مجبور نشود بابت زیان هر‌کدام از فعالان بازار سرمایه پاسخگو باشد؟ شاید بهتر باشد در شرایط فعلی سازمان بورس شأن خود را حفظ کند و در معاملات دستکاری نکند. این‌گونه شاید برخی از فعالان بازار به این نتیجه برسند که هیچ کس جز خود آنها مسوول سرمایه‌گذاری‌هایشان نیست!
تعدیل مثبت «ولساپا»
از نکات جالب معاملات روز گذشته بازار سهام تهران تعدیل سود دو شرکت مهم بود. در روز گذشته نماد شرکت لیزینگ رایان‌سایپا باتوجه به اعلام پیش‌بینی درآمد هر سهم سال مالی منتهی به 29اسفند93، بدون محدودیت نوسان قیمت با استفاده از مکانیسم حراج تک‌قیمتی آماده انجام معامله شد. این نماد که تعدیل مثبت پیش‌بینی EPS داشت، پس از بازگشایی 8درصد رشد قیمت را تجربه کرد و از قیمت 179تومان به 193تومان رسید. چند صباحی هست که در محافل بورسی از چشم‌انداز روشن شرکت‌های لیزینگی صحبت می‌شود. اما خبری هم درباره این شرکت‌ها در برخی رسانه‌ها منتشر شد که قابل بحث به نظر می‌رسد. یکی از سایت‌های خبررسان بورسی در روز گذشته به نقل از رییس کانون شرکت‌های لیزینگی عنوان کرده بود که امکان دارد در بودجه سال94 مالیات بر ارزش‌افزوده این شرکت‌ها حذف شود که این مساله می‌تواند باعث رشد سودآوری لیزینگی‌ها و تعدیل مثبت بودجه این شرکت‌ها شود.
نکته اینجاست که احتمال حذف مالیات بر ارزش‌افزوده در این شرکت‌ها بسیار پایین است. چرا که دولت با این شرایط فروش نفت، قطعا در سال آینده مشکلاتی خواهد داشت. اگر مالیات‌ها، خصوصا مالیات بر ارزش‌افزوده، توسط دولت در سال آینده افزایش پیدا نکند، قطعا کاهش نخواهد یافت. حال بر فرض محال که این اتفاق رخ دهد، کاهش یا حذف مالیات بر ارزش‌افزوده برای یک شرکت چه ارتباطی با سودآوری آن دارد؟! ذات این مالیات، اصابت آن به مصرف‌کننده است و هیچ بخشی از این مالیات توسط تولیدکنندگان پرداخت نمی‌شود. مشخص نیست که با کاهش مالیات بر ارزش‌افزوده، سودآوری یک شرکت چگونه می‌تواند افزایش یابد!
افزایش زیان انباشته «خپارس»
نکته جالب دیگر اتفاقات بورسی روز گذشته، انتشار صورت‌های مالی 9ماهه پارس‌خودرو (خپارس) بود. این شرکت که از زیان انباشته 589میلیارد تومان رنج می‌برد، بازهم پیش‌بینی درآمد هر سهم خود را تعدیل منفی داد. این در حالی است که سرمایه ثبت‌شده این شرکت 677میلیارد تومان است و همین حالا نیز در شمول ماده141 قانون شرکت‌ها قرار دارد. اما از آن جالب‌تر این بود که سازمان برای جلوگیری از منفی‌شدن جو بازار، نماد این شرکت را بازگشایی نکرد. در‌حالی‌که قانونا با انتشار صورت‌های مالی این شرکت، نماد آن باید باز می‌شد. ظاهرا تشخیص سازمان این است که تا جایی‌که می‌شود باید نمادهای منفی را دیرتر بازگشایی کرد!
آمار معاملات
در جریان معاملات روز گذشته طی 54015نوبت معاملاتی بیش از 741میلیون برگه سهم و حق تقدم به ارزش بیش از 174میلیارد و 667میلیون و 566هزار تومان جابه‌جا شد.
همچنین شاخص کل با رشد 66.81 واحد به عدد 64هزار و 993واحدی رسید و بدین‌ترتیب نسبت به روز گذشت 0.1درصد رشد کرد. شاخص بازار اول نیز با رشد 66.61 واحدی معادل 0.14درصد و شاخص بازار دوم با رشد 17.76 واحدی معادل 0.01درصد رشد پیدا کرده است.
نماد شرکت مپنا با رشد 41.21واحدی بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص کل گذاشت و پس از آن نماد شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی 23.42واحد، سایپا 18.65واحد، ایران‌خودرو 16.57واحد افزایش پیدا کرده است. اما نماد شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان 18.71واحد و ملی صنایع مس ایران 15.47واحد و تجارت الکترونیک پارسیان 13.35واحد افت کرد.
گروه خودرو و مالی همچنان برترین گروه صنعت‌های بازار بودند. گروه خودرو طی 10812نوبت معاملاتی 186میلیون و 795هزار برگه سهم به ارزش 331میلیارد و 861میلیون ریال برترین گروه صنعت بود. بیشترین افزایش قیمت نیز پس از بازگشایی لیزینگ رایان‌سایپا در نماد «ولساپا» با رشد 7.99درصدی رخ داد و بیشترین کاهش قیمت نیز پس از بازگشایی تجارت الکترونیک پارسیان در نماد «رتاپ» با افت 9.3درصدی رقم خورده است.
برترین تقاضا و صف خرید دیروز از آن نماد شرکت بین‌المللی توسعه ساختمان بود. این سهم با صف خرید بیش از 16میلیونی به کار خود پایان داد. اما پتروشیمی فن‌آوران همچنان در صدر برترین عرضه با صف فروش 2میلیون و 598میلیونی ایستاده است.
«ولساپا» همچنین طی 3645نوبت معاملاتی 59میلیون و 594هزار برگه سهم به ارزش 115میلیارد و 174میلیون ریال بیشترین ارزش و حجم معاملات را از آن خود کرد.
فرابورس
همچنین دیروز بیش از 88میلیون ورقه بهادار در بازار فرابورس مورد معامله قرار گرفت و شاخص فرابورس با اندکی افزایش روی 742واحد ایستاد.
به گزارش روابط عمومی فرابورس ایران، در پایان معاملات روز گذشته، 88میلیون و 310هزار ورقه بهادار در 16هزار و 762 نوبت دست‌به‌دست شد و ارزش آن به 642 میلیارد و 210میلیون ریال رسید.
شرکت بهمن‌لیزینگ با معامله 19میلیون و 310هزار سهم به‌ارزش 49میلیارد و 230میلیون ریال بیشترین حجم و ارزش معاملات را به خود اختصاص داد و شاخص فرابورس با اندکی افزایش به رقم 742.54 واحد رسید.
همچنین شرکت‌های بیمه میهن، قند شیروان قوچان و بجنورد و بهمن‌لیزینگ بیشترین افزایش قیمت و شرکت‌های بیمه کارآفرین، افرا‌نت و کشتیرانی دریای خزر بیشترین کاهش قیمت را تجربه کردند.
بازار اوراق با درآمد ثابت شاهد معامله 70هزار ورقه اجاره سه‌ماهه پارس بود و بیشترین حجم معاملات صندوق‌های قابل معامله در اختیار صندوق سرمایه‌گذاری اطلس با معامله 8هزار و 191سهم بود.
