سفر مهم 7عضو هیات دولت به رهبری اسحاق جهانگیری به عراق از عصر روز گذشته با ورود به فرودگاه بغداد به‌طور رسمی آغاز شده است. در این سفر علاوه بر معاون اول رییس‌جمهور، آخوندی وزیر مسکن و شهرسازی، طیب‌نیا وزیر اقتصاد، حجتی وزیر کشاورزی، نعمت‌زاده وزیر صنعت، هاشمی وزیر بهداشت، سلطانی‌فر رییس سازمان میراث فرهنگی و مجید انصاری معاون پارلمانی نیز حضور دارند.
امضای 10سند و تفاهمنامه
در پایان نخستین روز دیدار هیات ایرانی با همتایان عراقی 10سند و تفاهمنامه میان طرفین امضا شد. این اسناد در زمینه‌های مختلف در حضور معاون اول رییس‌جمهوری ایران و نخست‌وزیر عراق، توسط مسوولان دو کشور امضا شد. بیانیه مشترک کمیسیون همکاری‌های اقتصادی ایران و عراق که به امضای جهانگیری و العبادی رسید، یادداشت تفاهم در زمینه مبارزه با ریزگردها، موافقتنامه حمل‌ونقل جاده‌یی و هوایی، برنامه اجرایی همکاری‌های گردشگری، یادداشت تفاهم سومین اجلاس کمیسیون مشترک و یادداشت تفاهم همکاری در زمینه زمین‌شناسی و معدنی و یادداشت تفاهم در زمینه استانداردها ازجمله اسناد امضا شده است. از دیگر اسناد همکاری امضا شده می‌توان به سند همکاری در زمینه تجاری، یادداشت تفاهم همکاری نمایشگاهی، موافقتنامه بهداشت دامی و دامپزشکی اشاره کرد.
ایران خواهان حفظ وحدت عراق
اما معاون اول رییس‌جمهوری با تاکید بر اینکه عراق و سوریه در خط مقدم مبارزه با تروریسم قرار دارند، گفت: کسانی که حامی داعش بوده‌اند امروز خود گرفتار این گروه تروریستی شده‌اند. اسحاق جهانگیری در جریان سفر به کشور عراق در کمیسیون عالی مشترک دو کشور که با حضور هیات‌های عالی‌رتبه ایران و عراق برگزار شد، تاکید کرد: حفظ وحدت مردم عراق و حفظ تمامیت ارضی این کشور از سیاست‌های اصولی جمهوری اسلامی ایران است. وی ضمن تبریک پیروزی‌های دولت عراق علیه داعش، اظهار امیدواری کرد که روند پاکسازی اراضی این کشور از گروه تروریستی داعش ادامه پیدا کند. معاون اول رییس‌جمهوری اظهار داشت: دولت جدید عراق در یک فضای توافقی و طبق قانون اساسی شکل گرفت و این برای مردم عراق یک پیروزی بود که باعث انسجام مردم و پیشرفت دموکراسی در این کشور شد. وی افزود: برای مقابله با گروه داعش اقدام نظامی به تنهایی کافی نیست و لازم است همه کشورها در مقابله با این جریان همکاری کنند.
روابط اقتصادی روبه رشد
همچنین جهانگیری روابط اقتصادی تهران- بغداد را رو به رشد ارزیابی و خاطرنشان کرد: امیدوارم موافقتنامه‌های میان دو کشور در زمینه‌های مختلف ازجمله اتصال خطوط ریلی و همکاری در زمینه بنادر هرچه زودتر اجرایی شود. معاون اول رییس‌جمهوری با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران از تجربیات بسیار خوبی در امر سازندگی برخوردار است، تصریح کرد: شرکت‌های ایرانی علاقه‌مند هستند در بازسازی عراق مشارکت و نقش فعال داشته باشند.
جهانگیری اضافه کرد: ایران و عراق دو کشور مهم نفتی هستند که کاهش بهای نفت منجر به ضرر و زیان برای هر دو کشور شده و باید با همکاری یکدیگر مانع تداوم این وضعیت شویم. معاون اول رییس‌جمهوری از آمادگی ایران برای انتقال گاز به عراق خبر داد و اظهار امیدواری کرد که هرچه سریع‌تر نخستین خط لوله انتقال گاز که در آستانه افتتاح قرار دارد، نهایی شده و زمینه اجرای خط دوم نیز فراهم شود.
عبادی، خواهان گسترش روابط
اما «حیدر العبادی» نخست‌وزیر عراق نیز در این نشست با خوشامدگویی به هیات ایرانی اظهار داشت: امیدوارم مناسبات میان دو کشور روند رو به رشدی به‌همراه داشته باشد و منجر به افزایش همکاری‌های فی‌مابین در زمینه‌های مختلف شود. نخست‌وزیر عراق همچنین با تاکید بر وجود زمینه‌های فراوان برای همکاری میان دو کشور خاطرنشان کرد: ایران و عراق می‌توانند در زمینه‌های مختلف ازجمله نفت و گاز، مسکن، حمل‌ونقل و سایر زمینه‌ها همکاری خوبی داشته باشند. حیدر العبادی اظهار امیدواری کرد زمینه دیدار و مذاکره میان وزرای دو کشور فراهم شود تا بتوانند به راه‌حل‌های مطلوب برای اجرای توافقات میان دو کشور برسند. وی از وزرا و مسوولان دو کشور خواست در فرصت ایجاد شده، طی جلسات دو جانبه موارد و موضوعات مرتبط با همکاری‌های دو کشور را بررسی و پیگیری کنند تا به راهکارهای دستیابی به اجرای توافقات و گسترش همکاری‌ها برسند.
نخست‌وزیر عراق اظهار امیدواری کرد که موانع و مشکلات پیش روی اجرای توافق‌های میان دو کشور برطرف شده و بستر مناسبی برای گسترش مناسبات و ارتقای سطح همکاری‌های تهران- بغداد فراهم شود.
جای خالی خانم ابتکار در هیات ایرانی
اما باید گفت مهم‌ترین محورهای مذاکرات طرفین در سفر معاون اول رییس‌جمهوری به عراق به شرح زیر خواهد بود:
مبارزه با تروریسم: داعش هنوز بخش عمده‌یی از خاک عراق را تحت کنترل خود دارد. این گروه تروریستی رعب‌افکن هرچند که طی هفته‌های اخیر روندی نزولی را داشته و با شکست‌هایی ازسوی نیروهای پیشمرگه کرد و ارتش عراق مواجه شده است اما همچنان تهدید امنیتی شماره یک عراق محسوب می‌شود که درنتیجه تداوم حمایت ایران از عراق یک فاکتور حیاتی و موثر محسوب می‌شود.
حمایت از دولت جدید: دولت حیدر العبادی در عراق همچنان دولتی نوپا به‌شمار می‌رود که راه طولانی و پرپیچ و خمی برای عبور از مشکلات متعدد و عمیق کنونی در پیش دارد. مطمئنا همان میزان که حمایت ایران در تشکیل این دولت موثر بود، ادامه چنین حمایتی در ایجاد ثبات و نیز گشایش سیاسی در این کشور می‌تواند نقش مثبت ایفا کند.
مباحث داخلی عراق: مشکلات دولت مرکزی با حکومت اقلیم کردستان عراق بر سر مباحث مختلفی همچون میزان قدرت، بودجه، پیشمرگان کرد، همچنین مشکلات دولت مرکزی در قبال اعراب سنی این کشور و تلاش برای کاستن از اختلافات و ایجاد یک فضای عملی آشتی ملی در عراق امر دیگری است که نیازمند همراهی قدرت‌های مختلف منطقه‌یی و بین‌المللی از دولت بغداد است.
توسعه تجارت و کمک به بازسازی عراق: مساله مهم دیگر در روابط دو طرف تلاش برای گسترش روابط تجاری و مبادلات بازرگانی از سقف کنونی آن است. همان‌طور که آقای جهانگیری اشاره کرده اینک سقف تجارت بین طرفین بیش از 12میلیارد دلار است که این امر باتوجه به نیازمندی‌های عراق در امر بازسازی و نیز توان و تجارب ایران در این حوزه می‌تواند بسیار بیشتر از مقدار کنونی شود. به‌نظر می‌رسد باید ارتباطات خوب سیاسی طرفین باعث هموارتر شدن روابط اقتصادی و تجاری و صنعتی شود؛ امری که در سال‌های گذشته توجه کمتری به آن شده درحالی که کشورهای دیگری نظیر ترکیه سعی کرده‌اند از این فضای موجود نهایت بهره‌برداری را کنند.
مساله نفت: اما شاید مساله نفت و صادرات بی‌رویه و گسترده دولت عراق بدون هماهنگی با اوپک و رعایت سهمیه اختصاصی این کشور یکی از معدود مسایل اختلافی و مهم بین طرفین است. دولت عراق طی سال‌های اخیر که صنعت نفت ایران دچار مشکلاتی در صادرات بوده، سعی کرده از فضا و فرصت موجود بدون جلب رضایت تهران استفاده کرده و بر دامنه تولید خود بیفزاید؛ امری که درمورد جایگزینی نفت عراق به‌جای ایران در پالایشگاه‌های هندوستان خود را به‌خوبی نشان داده است.
مساله ریزگردها: اما نکته مهمی که تقریبا به‌نوعی انتظار همگانی به‌خصوص ازسوی شهروندان کشورمان در استان‌های مرزی خوزستان، ایلام و تاحدی کرمانشاه و لرستان است به مساله ریزگردها و گرد و غبارها باز می‌گردد به‌همین دلیل انتظار می‌رفت در سفر هیات عالی‌رتبه ایرانی، مسوولان محیط‌زیست نیز حضور می‌داشتند تا شاید بتوانند با همفکری و همکاری با همتایان عراقی خود چاره‌یی عملی برای این موضوع مهم بیندیشند، اما همان‌طور که در لیست مقامات پیداست خانم ابتکار در این سفر حضور ندارد و حال باید دید امضای تفاهمنامه مبارزه با ریزگردها می‌تواند در عمل در کنترل این مساله و کسب رضایت شهروندان کشورمان موثر باشد یا خیر؟
