گروه صنعت و معدن سمیه سایش
موانع رشد و جهش تولید در کشور چیست؟ بیگمان پاسخ به این سوال چندان آسان نیست و مستلزم بررسی علمی عوامل متعدد است. با وجود این در محافل مختلف بر لزوم تقویت واحدهای تولیدی از طریق اعطای تسهیلات تاکید میشود. در عین حال برخی کارشناسان اقتصادی و صنعتی معتقدند، تسهیلات بانکی شاید یکی از راههای تامین مالی صنایع باشد اما نباید تبدیل به تنها راهحل اصلی کمک به صنعت شود. علاوه بر این، رویکرد بانکها بسیار مهم است چراکه با وجود رویکرد سودآفرینی بانکها از طریق اعطای تسهیلات؛ جز آنکه صنایع در مشکلات خود بیشتر غرق شوند، مشکل دیگری حل نخواهد شد.
در همین حال خسرو فروغان، رییس کمیسیون بازرگانی داخلی اتاق بازرگانی ایران معتقد است: «زمانی که بخواهیم تولید حرکت کند و از ورشکستگی واحدهای تولیدی جلوگیری کنیم باید به موانع دیگر نیز نگاه کنیم و آنها را برطرف کنیم که این موانع تنها مربوط به مشکلات بانکی نیست و به قوانین کاری نیز مربوط میشود.»
فروغان درباره عدم رونق تولید میگوید: وابستگی صنایع به تسهیلات بانکی بهعنوان یکی از عوامل رونق نیافتن تولید محسوب میشود.
به گفته وی ۹۰درصد از واحدهای تولیدی وابسته به منابع بانکها هستند؛ بانکهایی که حداقل ۲۵ تا ۳۰درصد سود دریافت میکنند بنابراین برای خروج از رکود باید بخش تولید را تقویت کنیم.
فروغان میافزاید: درحال حاضر تولیدکنندگان با مشکلات زیادی مواجهاند و بخش زیادی از واحدهای تولیدی - حدود ۵۰ درصد- تعطیل شدهاند و تعداد دیگر با حداقل امکانات مشغول فعالیت هستند.
رییس کمیسیون بازرگانی داخلی اتاق بازرگانی ایران درباره چرایی عدم رقابت تولیدکننده داخلی با کالاهای خارجی میگوید: واحدهای تولیدی بهدلیل هزینه و مخارج بالا امکان رقابت ندارند.
وی در پاسخ به اینکه آیا بانکها با پرداخت تسهیلات توانستهاند گرهیی از مشکلات تولیدکننده باز کنند؟ اظهار میکند: متاسفانه بانکها با سودهای کلانی که در بخش تولید در نظر گرفتهاند تا امروز نتوانستهاند کمکی به تولید کنند و در نهایت با چنین شرایطی تولیدکنندگان نمیتوانند سود بانکها را پرداخت کنند و دچار ورشکستگی میشوند. فروغان با اشاره به یارانه بخش تولید تصریح میکند: وعده پرداخت یارانه ماههاست که به تولیدکنندگان داده شده اما عملا شاهد هیچگونه اقداماتی از سوی دولتیها نیستیم. البته مساله این است که این کار با چه سودی قرار است، انجام شود. آیا دولت قرار است به بخش تولید یارانه دهد یا میخواهد وجهی را دراختیار بانکها قرار دهد تا درصدی از آن در اختیار بخش تولید قرار گیرد. وی با اشاره به اینکه تنها بانکها مانع تولید نیستند، میگوید: زمانی که بخواهیم تولید حرکت کند و از ورشکستگی واحدهای تولیدی جلوگیری کنیم باید به موانع دیگر نیز نگاه کنیم و آنها را برطرف کنیم که این موانع تنها مربوط به مشکلات بانکی نیست و به قوانین کاری نیز مربوط میشود.
لزوم حمایت از بنگاههای کوچک
در این میان محمدمهدی رییـسزاده، رییس کمیسیون سرمایهگذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی تهران میگوید: «وزارت صنعت باید به صنایع کوچک و متوسط نیز توجه ویژهیی داشته باشد چراکه با تقویت این صنایع بسیاری از مشکلات ازجمله اشتغال و به تبع آن مساله خروج از رکود اتفاق خواهد افتاد.»
رییسزاده در گفتوگو با «تعادل» درباره وضعیت تسهیلات بانکی در بخش صنعت میافزاید: در چند سال اخیر ظرفیت اقتصاد با توجه به کاهش نرخ پول ملی و افزایش نرخ ارز تولید، رشد نکرده و اعطای ۳۰درصد تسهیلات اعتباری به بخش صنعت در واقع رقم کمتری است.
وی با بیان اینکه براساس استاندارد جهانی معوقات بانکها باید زیر ۵ درصد باشد، ادامه میدهد: این درحالی است که معوقات بانکهای ایران ۱۵درصد است که این ناشی از نبود بررسیهای کارشناسی طرحها و اعتبارسنجی نادرست است و این امر باعث شده درحال حاضر ۸۵ هزارمیلیارد تومان معوقات بانکی وجود داشته باشد که خود عامل محدود کردن منابع بانکی است.
رییس کمیسیون سرمایهگذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی تهران با اشاره به نرخ بالای سپردههای بانکی تصریح میکند: اکنون بهدلیل رکود، نرخ فعلی به هیچوجه پاسخگو نیست، وقتی با سپردهگذاری منابع مازاد میتوان۲۰ تا ۲۲درصد سود معاف از مالیات دریافت کرد هیچ فعال اقتصادی به سمت سرمایهگذاری در صنعت نخواهد رفت زیرا حاشیه سود صنایع بهگونهیی نیست که توان بازپرداخت تسهیلات با نرخهای ۲۷ الی ۳۰درصد را داشته باشد بنابراین دولت باید با کاهش تورم، نرخ سود بانکی را نیز کاهش دهد.
رییسزاده با اشاره به اجرایی شدن درست لایحه رفع موانع تولید میگوید: در لایحه رفع موانع تولید به افزایش سرمایه بانکها، تکالیف بانک مرکزی، اصلاح قانون مالیاتها و بدهکاران حساب ذخیره ارزی و... توجه ویژهیی شده و با پیشبینی موارد تشویقی در جهت ارتقای تولید بهطور قطع بسیاری از این مشکلات رفع خواهد شد. وی میافزاید: وزارت صنعت باید به صنایع کوچک و متوسط نیز توجه ویژهیی داشته باشد چراکه با تقویت این صنایع بسیاری از مشکلات اشتغال و به تبع آن مساله خروج از رکود اتفاق خواهد افتاد و با تشویق سرمایهگذاران در صنایع کوچک و متوسط چندین برابر میتوان اشتغالزایی ایجاد کرد بنابراین بهجای تمرکز بر اعطای تسهیلات به واحدهای صنعتی با جذب سرمایه فعالان اقتصادی میتوان بازدهی بیشتری کسب کرد.
افزایش مالیات، ریسک تولید را بالا میبرد
در همین حال ابراهیم نکو، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس معتقد است که اخذ افزایش مالیاتی تولید را در معرض خطر قرار میدهد بنابراین برای کاهش آسیبپذیری باید حمایت از تولید و بخش خصوصی را مد نظر قرار داد.
وی میافزاید: تعیین نرخ مالیات براساس قانون بوده و ممکن است که در نگاه سطحی، افزایش آن تا حدی به تولید ضربه وارد کند اما باید توجه داشت که اکنون، کشور با دو بحث مهم اقتصاد مقاومتی و ضرورت کاهش اتکای بودجه به نفت روبهرو است.
نماینده رباطکریم میگوید: به هرحال باید منتظر ماند و دید که دولت چه برنامهیی برای حمایت از تولید دارد چراکه رای تحقق اقتصاد مقاومتی باید بیش از گذشته، حمایت از تولید و بخش خصوصی را مد نظر قرار داد که آسیبی به آنها وارد نشود.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در رابطه با نقش مالیات درحمایت از تولید نیز تصریح میکند: به ازای مالیات پرداختی، خدماتی در اختیار تولیدکننده قرار میگیرد که میتواند زمینههای رشد اقتصادی و رونق تولید را فراهم کند، البته به شرطی که مالیات درست اخذ شده و مناسب هزینه شود در این صورت پرداختکننده هم اطمینان دارد که در مقابل مالیات پرداختی مورد حمایت قرار میگیرد.
وی با اشاره به اثرات مخرب اجرای ناصحیح یک طرح عنوان میکند: اجرای قانون طبق روال تعریف شده، ضربهیی را به بخشهای اقتصادی وارد نخواهد کرد، بلکه اجرای ناصحیح آسیبزاست و در هر صورت نمیتوان قانون را بهدلیل ضربه وارد به بخشی متوقف کرد.
وی میافزاید: برنامه دولت و مجلس گسترش پایه بهجای نرخ مالیاتی است و این موضوع علاوه بر افزایش درآمدهای کشور به عدالت اجتماعی نیز منتهی خواهد بود چراکه تا حد زیادی از فرارها جلوگیری کرده و آسیبی را نیز به تولید وارد نمیکند. این عضو کمیسیون اقتصادی اظهار میکند: افزایش سود بانکها میتواند موجب رکود در حوزه تولید و نگرانی برای صاحبان صنعت شود؛ در واقع افزایش سود بانکی بیش از ۲۰درصد اشتباه محض و خطرناک برای تولید بهشمار میرود.