بی‌توجهی دولت‌ها به سهم شهرداری تهران از مبالغ جرایم‌راهنمایی و رانندگی، نوسازی بافت‌های فرسوده، ارزش‌افزوده و حمل و نقل عمومی باعث شد بدهی دولت یازدهم به شهرداری به 7200میلیارد تومان برسد. این در حالی است که تنها 10درصد این بدهی به دولت یازدهم تعلق دارد و مابقی آن از دولت‌های قبل به‌جا مانده است. با این‌حال، در حال حاضر معاون شهردار تهران دولت فعلی را موظف به پرداخت این بدهی می‌داند. به گفته معاون شهرسازی و معماری وزیر راه، در مقطعی رابطه دولت و شهرداری با مشکل مواجه شد که در این مقطع تامین اعتبار صورت نمی‌گرفت. بنابراین شهرداری در بودجه‌ریزی با مشکل تامین اعتبارات مواجه شد. با این حال، بررسی بودجه شهرداری در سال‌های اخیر حاکی از آن است که این بودجه رشد بلندپروازانه در پیش گرفته است. به طوری که با توجه به آمار نقل شده از پیروز حناچی، بودجه شهرداری در کمتر از دو دهه از 200 میلیارد تومان به 550 میلیارد تومان و از آن به 1200 میلیارد رسیده است. این در حالی است که ادامه این رشد جهشی بودجه برای رسیدن رقم آن به 2300 میلیارد تومان ادامه داشته و در مقطعی از 8000 میلیارد تومان گذشت. این روند همچنان ادامه داشته تا
اینکه بودجه سال آینده شهرداری با مبلغی بیش از 17 هزار میلیارد تومان بسته شد. چشم‌پوشی دولت برای تخصیص بخشی از مالیات‌های محلی به نظام مدیریت شهری، شهرداری را تامین مالی می‌کند. چراکه برخلاف ادعای شهرداری مبنی‌بر اداره شهر بدون درآمد ساخت و ساز و کمک دولتی، معاون وزیر راه و شهرسازی معتقد است، شهرداری تهران از محل فروش ظرفیت‌های شهر به دنبال کسب درآمد است که اساسا ادامه این روندها شیرازه شهرها را از بین برده و مانع از شکل‌گیری بدنه تخصصی در شهرها می‌شود. البته الگوبرداری مدیران سایر شهرها از مدیریت پایتخت باعث شده فروش شهرسازی به محل امنی برای کسب درآمد شهرداری‌ها بدل شود.
دلایل ضعف مدیریت شهری
معاون شهرسازی و معماری وزیر راه و شهرسازی درباره وضعیت مدیریت شهری به ویژه در کلان‌شهر تهران اظهار کرد: وضعیت فعلی که در شهر تهران شاهد آن هستیم از علل و عوامل مختلفی سرچشمه می‌گیرد.
حناچی در گفت‌وگو با ایسنا افزود: اول اینکه دولت وظایف حاکمیتی خود را تعقیب نکرده است. دوم اینکه دستگاه‌هایی مانند شورای شهر، شورای عالی شهرسازی و معماری و خود معاونت شهرسازی شهرداری تهران که باید به موقع نظارت خود را انجام می‌دادند به وظیفه خود عمل نکرده‌اند. وی با بیان اینکه شهرداری با علاقه عجیبی به دنبال کسب منابع مالی بیشتر از محل فروش ظرفیت‌های شهر است، تصریح کرد: متاسفانه این موضوع مانند ویروسی در بقیه شهرها نیز پخش شده است.
حناچی با بیان اینکه در حوزه‌های تخصصی آدم‌های غیرمتخصص حضور داشته‌اند، تصریح کرد: اساسا این افراد یا متوجه نبوده‌اند یا دانش کافی نداشته‌اند که بدانند مدیریت شهر به این صورت مصلحت نبوده و قابل ادامه دادن هم نیست. وی خاطرنشان کرد: این گوشه‌هایی از مواردی بوده که در هشت جلسه در شورای عالی شهرسازی و معماری بررسی شده است. معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه شورای عالی شهرسازی و معماری، تمام مواردی از گذشته که امکان تفسیر غلط را فراهم می‌کرد، ابطال کرده است، گفت: بحث ناپایداری یا اینکه گفته بودند اگر در یک کوچه 50درصد به شیوه قبل ساخته بودند، مابقی هم می‌توانند به شیوه قبل بسازند یا اینکه چه سیستمی این 50درصد را معین و قبل و بعدش را مشخص کند؛ اینها همه امکان تفسیر غلط ایجاد می‌کند.
حناچی با بیان اینکه چرا نظام مدیریت شهری ما که باید تامین‌کننده منافع بلندمدت شهروندان باشد به چنین عارضه‌ای دچار شده است؟ افزود: این البته مختص شهر تهران نیست، بلکه از تهران شروع شده و به کل کلان‌شهرهای کشور و حتی شهرهای کوچک سرایت کرده است.
فروش شهرسازی
معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه نظام مدیریت شهرداری به سمت شهرداری رانتی حرکت می‌کند و آنکه رابطه و پول بیشتری دارد حرف اول را می‌زند، تصریح کرد: اساسا کمیسیون کلان‌شهرها که در دولت تشکیل شده با این علامت سوال شکل گرفته که چرا بین دولت و مدیریت شهری شکاف عمیقی به‌خصوص در کلان‌شهرها به وجود آمده است؟
وی در ادامه اظهار کرد: کلان‌شهرها در حال حاضر عمدتا از محل فروش ارزش‌ها و ظرفیت‌های زیست‌محیطی و ظرفیت‌هایی که باید حفاظت شوند اداره می‌شوند و این وضعیت قابل ادامه نیست و دولت باید قبول کند که بخشی از مالیات‌های محلی را به نظام مدیریت شهری اختصاص دهد.
حناچی با اشاره به اینکه نظام مدیریت شهری باید هزینه‌های جاری‌اش را به حداقل برساند، تصریح کرد: نباید حاتم‌خرجی صورت گیرد و باید شهر به لحاظ هزینه‌ها بهینه اداره شود.
وی افزود: اگر بودجه عمرانی همه کلان‌شهرها را در مقابل بودجه جاری‌شان در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم همه‌شان رشد بودجه عمومی هم داشته‌اند اما رشد بودجه جاری با شیب تندی نسبت به بودجه عمرانی افزایش داشته است.
حناچی تاکید کرد: معنی دیگر آن است که شهر در حال فروش است تا هزینه‌های جاری برای اداره امور شهر تامین شود و این روش قابل ادامه نیست و هرچه زودتر باید متوقف شود.
معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه نظام مدیریت شهری که وظیفه حفاظت از منافع شهروندان را دارد باید جلوتر از سرمایه‌گذاران حرکت کند، گفت: در طرح‌های جامع اگر سرانه فضای خدماتی را برای هر نفر در مقیاس محلی 24مترمربع در نظر بگیریم و با فرض اینکه تعداد افراد خانوار نزدیک به چهار باشد، بدین معنی است که اگر 100مترمربع فضای مسکونی برای استقرار یک خانواده تراکم فروخته شود باید 100مترمربع زمین آزاد شود. یعنی ارزش واقعی فروش تراکم در سطوح مسکونی شهرها معادل ارزش یک متر مربع زمین در همان منطقه است.
حناچی تاکید کرد: وقتی کسی دید اقتصاد شهری نداشته باشد ممکن است این میزان را به یک‌صدم اختصاص دهد و بی‌دلیل نیست که در هیچ کجای دنیا شهرها به این صورت با فروش مستقیم و غیرمستقیم تراکم در سطوح مسکونی و تجاری اداره نمی‌شوند.
گردونه باطل اداره شهر
معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه اداره‌کردن شهر به روال فعلی یک گردونه باطل است، تصریح کرد: به این شکل مشکلات به صورت مداوم افزایش می‌یابد و هیچ مزیتی به شهرها اضافه نمی‌شود، در حالی که امروز تعریف سرمایه در شهر میزان جاذبه‌هایی است که مردم را از اقصی نقاط کشور به یک نقطه می‌کشانند.
وی با بیان اینکه شورای عالی شهرسازی و معماری همه تلاش خود را کرده و از ابزارهای قانونی هم استفاده می‌کند، تصریح کرد: اگر لازم باشد موارد را حقوقی می‌کنیم اما مساله‌ای که بازدارنده و تعیین‌کننده است مردم شهرها هستند.
حناچی تاکید کرد: اگر مردم به وضعیت فعلی راضی هستند پس این وضعیت ادامه پیدا خواهد کرد ولی اگر ناراضی باشند این موضوع باید از طریق شوراهای شهر و مدیران ارشد پیگیری شود.
وی با بیان اینکه بودجه صرفا از محل تخلفات تامین می‌شود، گفت: این مبالغ به ازای تعریف پروژه‌هایی است که لزوما اولویت یا توجیه کافی ندارند و وقتی نظام مدیریت شهری به شکل فعلی ارائه می‌شود کمتر فرصت پیدا می‌کند که به دنبال کیفیت به شکل گسترده حرکت کند.
حناچی با اشاره به اینکه تمام مطالعات درباره کلان‌شهرها نشان می‌دهد راه توسعه کلان‌شهرها توسعه معابر نیست، گفت: هر چقدر جاده‌ها و معابر را افزایش دهیم در حقیقت نفوذ ترافیک را در کلان‌شهرها افزایش داده‌ایم.
معاون وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: راه‌حل ترافیک و الودگی هوا در تهران و کلان‌شهرها، توسعه حمل و نقل عمومی است. در حال حاضر می‌توان گفت به درستی شهرداری تهران در این زمینه سرمایه‌گذاری‌هایی کرده است و این بخش به عنوان اولویت باید مورد حمایت قرار گرفته شود و در این رابطه اتصال قطار شهری به قطار حومه کلان‌شهرها در دستورکار وزارت راه و شهرسازی است.
