مدیر اداره صادرات بانک مرکزی: معاملات فردایی و سلف و تعیین نرخ برابری ارز در برابر ریال با هدف معامله ارز در روزهای آینده سودی برای کشور ندارد و عده‌ای از این نوع معاملات سودجویی می‌کنند و بانک مرکزی از این سودجویی‌ها جلوگیری خواهد کرد
مدیر اداره صادرات بانک مرکزی، بااشاره به مقررات جدید بانک مرکزی، ناظر بر عملیات ارزی صرافی‌ها و ثبت کلیه مبادلات به‌صورت روزانه در سامانه سنا، نکاتی را درمورد معاملات فردایی و سلف ارزی اعلام کرده و بااشاره به اینکه این نوع معاملات سودی برای کشور ندارد و عده‌یی از این نوع معاملات سودجویی می‌کنند، تاکید کرده که مبادله سلف و تعیین نرخ برابری ارز در برابر ریال امروز برای دریافت یا پرداخت ارز در روزهای آینده باعث سودجویی عده‌یی شده و بانک مرکزی از این سودجویی‌ها جلوگیری خواهد کرد.
این موضوع نشان می‌دهد که بانک مرکزی برای جلوگیری از نوسان نرخ ارز و احتمال افزایش آن در روزهای آینده، به‌دنبال افزایش مبادلات ارزی روزانه و جلوگیری از معاملات سلف و افزایش نرخ ارز در آینده است تا از این طریق، از عوامل افزایش نرخ ارز ازجمله سودی که در معاملات سلف وجود دارد جلوگیری کند. اما برخی کارشناسان در این زمینه معتقدند که تولید‌کنندگان و بازرگانان، برای آنکه از تامین ارز موردنیاز خود مطمئن باشند، از قبل به‌دنبال معامله ارزی هستند تا ریسک خود را کاهش دهند لذا با صرافان و بانک‌ها قرارداد سلف یا فیوچر تنظیم و معامله انجام می‌دهند تا در روزهای آینده از تامین ارز موردنیاز خود مطمئن باشند.
این کار از دو طریق انجام می‌شود؛ یا نرخ ارز برای روزهای آینده تعیین می‌شود و خریدار پول را به فروشنده می‌پردازد تا در روز مقرر با نرخ تعیین شده ارز موردنیاز خود را تهیه کند.
راهکار دوم روش فیوچر است و خریدار 10درصد مبلغ تعیین شده به قیمت مثلا یک ماه دیگر یا نرخی که امروز توافق می‌کنند تا در یک ماه دیگر معامله انجام شود را پرداخت می‌کند و در روز مقرر 90درصد مابقی را پرداخت می‌کند. مثلا اگر امروز نرخ ارز 3400تومان است و ماه آینده به 3500تومان می‌رسد خریدار امروز معادل 340تومان به‌ازای هر دلار را پرداخت و در روز تحویل در ماه آینده، مابقی نرخ یعنی حدود 3060تومان را پرداخت و ارز موردنیاز خود را تحویل می‌گیرد یا به نرخی که امروز به توافق می‌رسند مثلا 3450تومان را مبنا قرار می‌دهند و در یک ماه آینده معامله انجام می‌شود و ممکن است این نرخ توافق شده با بازار فاصله داشته باشد و نرخ بازار 3500 و نرخ توافق شده 3450 باشد اما فروشنده متعهد است که ارز را در برابر نرخ موردنظر توافق شده پرداخت کند که 50تومان با نرخ بازار فاصله دارد. بر این اساس، کارشناسان معتقدند که حذف معامله سلف یا فردایی غیرممکن است و تاجران و عرضه‌کنندگان ارز و خریداران به معامله ارزی سلف برای کاهش ریسک خود نیازمند هستند و نمی‌توان این معاملات را نادیده گرفت، هرچند که ممکن است عده‌یی سودجویی کنند یا نرخ را بالا ببرند اما
واقعیت این است که تامین ارز برای خریدار در این بازار بسیار مهم‌تر از افزایش یا کاهش و نوسان نرخ ارز است.
عده‌یی از صاحب‌نظران نیز معتقدند که بانک مرکزی از واقعیت‌های بازار آگاه است اما به‌خاطر احتمال اثرگذاری اخبار مذاکرات هسته‌یی و تقویت اقتصاد امریکا بر بازار ارز، از حالا به‌دنبال کنترل و نظارت بر بازار است تا از عوامل و ریشه‌های نوسان نرخ ارز جلوگیری کند و اجازه نوسان‌های شدید و تعیین نرخ‌های بالا در معاملات سلف را ندهد.
علی کیوان‌پناه کارشناس بازار ارز و طلا در این زمینه به «تعادل» گفت: معاملات فردایی یا سلف معمولا بین بانک‌ها و صرافی‌ها صورت می‌گیرد و برای مشتریان و اشخاصی که می‌شناسند و اعتبار لازم را دارند، این معاملات را تنظیم می‌کنند.
وی افزود: در 70درصد موارد بین خود بانک‌ها و صرافی‌ها معاملات سلف وجود دارد و برای مشتریان عادی به‌صورت نقدی معامله می‌کنند و معاملات سلف برای فعالان شناخته شده بازار مانند صرافی‌ها و بانک‌هاست لذا امکان حذف این نوع معاملات وجود ندارد زیرا همواره بین صرافی‌ها و بانک‌ها، معاملاتی برای پرداخت و دریافت ارز در آینده صورت می‌گیرد تا ارز موردنیاز خود را تامین کنند.
وی ادامه داد: جلوگیری از معاملات فردایی یا سلف شدنی نیست و بانک مرکزی در کنترل بازار از این طریق ناتوان خواهد بود زیرا واقعیت بازار قابل حذف نیست و با چنین سازوکارهایی نمی‌تواند بر نرخ‌ها اثرگذار باشد و بعید است که این روش نتیجه‌بخش باشد. وی در تحلیل شرایط فعلی بازار ارز گفت: بازار ارز در دو هفته گذشته راکد بوده و مشخص نیست که بانک مرکزی به‌دنبال چه اهدافی است و این سازوکار جدید را چگونه می‌خواهد حاکم کند تا از نوسان نرخ ارز جلوگیری کند، زیرا بازار ارز به اندازه‌یی راکد است که نیازی به کنترل و نظارت ندارد. وی گفت: به‌عنوان مثال، نرخ دلار در سه هفته گذشته ثابت و حول و حوش 3435 تا 3440 تومان بوده است و این پرسش مطرح است که چرا می‌خواهند بازاری به این آرامی را کنترل کنند؟!
کیوان‌پناه تصریح کرد: احتمال دارد بانک مرکزی خود را برای شرایط ماه‌های آینده و اثر اخبار مذاکرات هسته‌یی ایران و 1+5 آماده می‌کند تا درصورت اخبار منفی و اثر روانی و غیرواقعی بر بازار، بتواند نرخ و بازار و نوسان‌ها را کنترل کند. اما واقعیت این است که نرخ‌ها و شرایط کنونی در رکود و آرامش کامل است.
ثبت معاملات در سامانه سنا
صمد کریمی مدیر اداره صادرات بانک مرکزی، بااشاره به ثبت کلیه مبادلات ارزی به‌صورت روزانه در سامانه سنا، گفت: مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافی‌ها برای نخستین‌بار تهیه و ابلاغ شده است، سیاست‌های بانک مرکزی درراستای متشکل کردن بازار ارز کشور و ساماندهی معاملات ارز در شبکه صرافی‌های مجاز تدوین شده است. کریمی با بیان اینکه از این پس یک مبنا را برای اعلام قیمت بازار ارز آزاد کشور خواهیم داشت، اظهار داشت: معاملات «فردایی» کاملا کالبدشکافی و آسیب‌شناسی شده و این معاملات سودی برای کشور نداشته و از این کار جلوگیری به‌عمل خواهد آمد. وی با بیان اینکه مقررات معاملات سلف به‌روز خواهد شد، افزود: معاملات سلف یا معاملات آتی جهت پوشش ریسک بانک‌های تجاری و بانک‌های تخصصی، صادرکنندگان و واردکنندگان، هدف ما خواهد بود نه انتفاع عده‌یی سودجو. کریمی در تشریح معاملات آتی و سلف گفت: معاملاتی هستند که مبادله ارز و ریال به‌روز یا به روزهای آینده محول می‌شود. وی با بیان اینکه، جلسات مستمری با کانون صرافان داشتیم، گفت: یکی از بندهای حایزاهمیت در این مقررات حاصل میانگین وزنی خریدوفروش ارزها براساس اطلاعات ارسالی ازسوی صرافان در سیستم سنا بوده که به‌صورت پایلوت انجام گرفته و در اسرع وقت در سایت کانون قرار خواهد گرفت و این تحول بزرگی در بازار ارز کشور به‌شمار می‌رود. مدیر اداره صادرات بانک مرکزی با بیان اینکه صرافان موظفند کماکان اطلاعات تمامی مبادلات خود را در سامانه سنا وارد کنند، افزود: بازرسان این بانک موضوع ثبت مبادلات در سامانه سنا را به‌طور جدی پیگیری می‌کنند و درصورت عدم ثبت برخورد لازم صورت خواهد گرفت. وی با بیان اینکه شرکت‌های صرافی ملزم به ثبت کلیه مبادلات خود به‌صورت روزانه هستند، تاکید کرد: سامانه سنا در چارچوب وظایف قانونی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایجاد شده و اطلاعات آن صرفا جهت اهداف نظارتی کاربرد دارد. لذا در حال حاضر باتوجه به بررسی‌های جامع به‌عمل آمده، برای تسهیل در ورود اطلاعات و ثبت کلیه مبادلات مربوط به خرید یا فروش ارزها، استفاده از ماژول حسابداری سامانه سنا به‌صورت اختیاری بوده و براساس صلاحدید شرکت صرافی است. همچنین وی درمورد معاملات جزیی و عمده گفت: معاملات جزیی به معاملاتی گفته می‌شود که مبلغ ارزی آن حداکثر معادل 10هزار دلار و معاملات عمده به معاملاتی گفته می‌شود که مبلغ ارزی آن از معادل 10هزار دلار بیشتر باشد. شایان ذکر است سامانه سنا، درگاهی است که صرافی‌ها باید معاملات روزانه ارزی‌شان را در آن ثبت کنند.
