به‌طور میانگین در 13ماه اخیر هر ماه یک خبر ناخوشایند به گوش بازار سرمایه رسید و سهامداران را نگران کرد، به‌طوری‌که هم‌اکنون باوجود انتشار موجی از خبرهای خوب، بورس برای جان گرفتن نیاز به زمان و مهلت دارد.
مدیرعامل کارگزاری اقتصاد نوین در گفت‌وگو با سنا به آسیب‌شناسی عوامل افت بازار و راهکارهای خروج از شرایط فعلی پرداخت که در این بخش عوامل افت بازار مورد بررسی قرار گرفته است.
نصرالله برزنی نخستین عامل افت بازار طی 13ماه اخیر را شوک ناشی از افزایش قیمت خوراک گاز پتروشیمی‌ها خواند و گفت: افزایش بیش از چهار برابری قیمت خوراک گاز پتروشیمی‌ها و وضع عوارض 30درصدی برای برخی شرکت‌های معدنی را می‌توان دلیل دیگری برای ادامه کاهش قیمت‌ها به شمار آورد. با این قوانین سرمایه‌گذاران نه تنها نگران کاهش سودآوری شرکت‌های پتروشیمی و معدنی شدند بلکه احتمال تسری این‌گونه تصمیم‌گیری‌ها به سایر صنایع کشور، خروج بخشی از منابع سرمایه‌گذاران از بازار بورس را سرعت بخشید.
وی درباره دومین عامل اثرگذار بر افت بازار گفت: نگرش نادرست برخی تحلیلگران درخصوص روند رشد قیمت‌ها عامل دوم شروع افت قیمت‌ها در نیمه دوم دی92 است. شاخص از ابتدای سال92 تا نیمه دی حدود 137درصد رشد نشان داد، درحالی که رشد اقتصاد کشور منفی بود و همین امر نگرشی بین کارشناسان و تحلیلگرهای بازار ایجاد کرد که این قیمت‌ها غیرمنطقی است و حتی این نگرش را به معامله‌گران و سرمایه‌گذاران دیگر نیز انتقال دادند، درحالی که به این واقعیت چندان توجه نشد که پول ملی طی چهار سال گذشته حدود 5/3برابر ارزش خود را از دست داده بود.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه با اشاره به اینکه بررسی شاخص‌ها، درآمد شرکت‌ها به ارزش واقعی ریال در برابر ارزهای معتبر، از رقم ابتدای سال90 پایین‌تر است، خاطرنشان کرد: درحالی که متوسط نسبت قیمت به درآمد شرکت‌ها(P/E) در ابتدای سال90 با شاخص کل 23756واحدی 7.7مرتبه بود این نسبت در پایان آذر سال جاری با شاخص 69500واحد به 5.36بار کاهش یافت که نشان از منطقی بودن قیمت سهام در مقایسه با سال90 دارد.
از فاز دوم هدفمندی‌ها
تا مسابقه بر سر نرخ سود
برزنی اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها را عامل سوم رکود بازار سرمایه خواند و گفت: اخبار مربوط به قریب‌الوقوع بودن اجرای فاز دوم قانون هدفمندی یارانه‌ها در سال92 از یک طرف و اعمال سیاست‌های انقباضی در راستای مهار تورم کشور، بر بازار سرمایه تاثیرگذار بود.
مدیرعامل کارگزاری بانک اقتصاد نوین رقابت بازار پول با بازار سرمایه را چهارمین عامل اثرگذار بر بازار سرمایه دانست و گفت: در این موضوع شکی نیست که سطح ریسک‌پذیری همه سرمایه‌گذاران یکسان نیست و خیلی از مردم تمایل به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را ندارند. نظام مالی باید برای این دسته از سرمایه‌گذاران راهکار داشته باشد اما نرخ بهره‌یی که منجر به بی‌منطق جلوه کردن تولید شود، هیچ توجیه منطقی و اقتصادی برای هیچ نظامی ندارد.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه موسسات مالی و اعتباری و برخی بانک‌ها برای جذب نقدینگی آن هم بدون هیچ نظارتی به مسابقه با یکدیگر افتاده بودند، خاطرنشان کرد: رقابت فشرده نظام بانکی و موسسات مالی اعتباری از نیمه دوم سال92 برای جذب هرچه بیشتر نقدینگی با افزایش نرخ سود سپرده‌ها تا میزان سالانه 30درصد، در عین کاهش سودآوری بانک‌ها، خروج بخش دیگری از نقدینگی بازار سرمایه را رقم زد و با وجود کاهش نسبی نرخ سود سپرده‌ها در هفته‌های اخیر به‌طور متوسط همچنان بازدهی سپرده‌گذاری در بانک‌ها از بازدهی در بازار بورس اوراق بالاتر است.
نوسان‌گیری بلای جان بورس
برزنی پنجمین عامل رکود در بازار را عدم‌شفافیت اطلاعات مالی مجموعه شرکت‌های پذیرفته‌شده صنعت پالایشگاهی نفت خواند و گفت: شرکت‌های پالایشی که جزو صنایع بزرگ و اثرگذار بر بازار هستند مدت زیادی در پیچ‌وخم سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ها در زمینه کیفی‌سازی، تولید و قیمت‌گذاری مواد اولیه(نفت خام) و محصولات قرار گرفتند که همین امر، شفافیت در این صنعت را تحت‌تاثیر قرار داد.
مدیرعامل کارگزاری بانک اقتصاد نوین در ادامه گفت‌وگو به تاثیر عملکرد معامله‌گران نوسان‌گیر و رفتارهای هیجانی معامله‌گران تازه‌وارد در بازار اشاره کرد و گفت: حضور و نقش پررنگ معامله‌گران روزانه در چند سال اخیر نیز عامل دیگری در کوتاه کردن دوره‌های رونق و طولانی‌تر کردن رکود در بازار شده است. با این شرایط و به‌دلیل عدم شفافیت کافی اطلاعات در بازار آن گروه از سرمایه‌گذاران تازه‌وارد که به‌دلیل رشد سریع شاخص‌ها و بازدهی بالای بازار اقدام به سرمایه‌گذاری در بازار کردند در زمان ریزش بازار با تحمل زیان از بازار خارج می‌شوند یا افرادی که با سودهای حداقلی به معاملات روزانه می‌پردازند.
سایه افت قیمت نفت بر بازار سهام
برزنی هفتمین عامل اثرگذار در کاهش شاخص کل را افت شدید قیمت نفت دانست و گفت: کاهش قیمت نفت خام، مشتقات نفتی و گاز عامل دیگری است که بر تداوم شرایط کنونی بازار تاثیر بااهمیتی به جا گذاشته است اثرات منفی و مستقیم آن متوجه کلان اقتصاد و تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی و به‌طور غیرمستقیم بر بازار سرمایه کشور شده است.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به نقش کاهش قیمت نفت بر بودجه94 اظهار کرد: لایحه بودجه سال94 نیز به‌دلیل احتمال کسری درآمدها می‌تواند سبب کاهش متناسب در هزینه‌های دولت شود و انگیزه‌یی برای جبران کسری‌ها از منابع دیگر نظیر افزایش مالیات‌ها ایجاد کند همین گمانه‌زنی‌ها نیز دلیل دیگری برای تشدید نگرانی سرمایه‌گذاران از آینده بازار سرمایه شده است.
وی به مشخص نشدن نتیجه مذاکرات هسته‌یی به‌عنوان یک عامل اثرگذار در نوسانات اخیر اشاره کرد و گفت: در صحنه سیاسی گمانه‌زنی‌ها درزمینه احتمال یا عدم‌امکان دستیابی به توافق نهایی کشورهای 1+5 با ایران در زمینه گفت‌وگوهای هسته‌یی موجب نوسانات متعددی در بازار اوراق بهادار شده است که تا روشن شدن نتیجه قطعی آن هر بار مذاکره می‌تواند نوساناتی را در پی خوش‌بینی‌ها و بدبینی‌های سهامداران داشته باشد.
تاثیر رفتارهای سرمایه‌گذاران بر بازار
اما داستان خبرهای ناخوشایند بازار از نظر این کارشناس بازار سرمایه به اینجا ختم نمی‌شود، او به درگیری‌های عراق طی چند ماه اخیر اشاره کرد و بیان داشت: تاثیرات سوء بحران سیاسی عراق بر اقتصاد ایران به‌خصوص برای شرکت‌های صادر‌کننده می‌تواند اختلالات جدی بر سودآوری شرکت‌های بورسی وارد کند و همین امر به عامل دیگری بر ادامه شرایط موجود در بازار سرمایه کشور تبدیل شده است.
مدیرعامل کارگزاری بانک اقتصاد نوین در ادامه اظهار کرد: در بازارهای مالی، تعیین ارزش واقعی آنان تقریبا غیرممکن است به عبارتی علاوه‌بر عوامل ذاتی و بنیادی که بر قیمت‌های اوراق بهادار تاثیرگذار است، مسایل رفتاری نیز نقش تعیین‌کننده‌یی بر فرایند قیمت‌گذاری اوراق بهادار دارد درنتیجه تصمیمات سرمایه‌گذاران در بازار نیز ارتباط مستقیمی با میزان اعتماد آنان نسبت به کارکرد بازار خواهد داشت.
برزنی ابهام نسبت به وضعیت آینده بازار بر اثر عوامل ذکرشده را آخرین عامل اثرگذار بر وضعیت بورس ذکر کرد و خاطرنشان کرد این عامل، باعث شده است تا سرمایه‌گذاران نسبت به ورود و سرمایه‌گذاری در بازار، دچار تردید شوند.
