گروه ایران مهدی بیک
یکی از حساسترین ردیفهای مالی در بودجه سال94 کل کشور، بحث تعیینتکلیف یارانههای نقدی برای سال آینده است که در قالب تبصره21 بودجه تقدیمی دولت دراختیار مجلس قرار گرفته است. باتوجه به کاهش چشمگیر درآمدهای نفتی کشور، نحوه مواجهه مجلس با این طرح، تاثیرات مثبت یا منفی بر فعالیتهای اقتصادی سال آینده خواهد داشت. از سال۹۲ مجلس، دولت را مکلف کرد که در سال۹۳ فقط به اقشار نیازمند یارانه نقدی بپردازد، اما نمایندگان مشخص نکردند که فرآیند عملیاتی این حذف چگونه باید محقق شود. حالا وقت بررسی بودجه سال94 در مجلس است و نمایندگان مجلس قصد دارند، نقشه راه پرداختهای نقدی یارانه را مشخص کنند. البته هستند کارشناسانی که معتقدند برخی گروههای خاص در مجلس قصد دارند بحث یارانههای نقدی را به عاملی درجهت فشار بر دولت یازدهم تبدیل کنند.
سناریوهای مجلس
برای پرداخت نقدی یارانهها
دیدگاه دولت یازدهم درباره پرداخت نقدی یارانهها در سال94 همان اعداد و ارقامی است که در لایحه بودجه گنجانده شده است. بررسی این اعداد و ارقام نشان میدهد که دولت قصد دارد فرآیند پرداختهای نقدی را به همان روال سابق ادامه دهد. این موضوع بارها در اظهارات مرجع رسمی اخبار دولت هم انعکاس پیدا کرده است.
سخنگوی دولت در یکی از گفتوگوهای هفتگیاش با خبرنگاران اعلام کرد: «یارانه نقدی بدون تغییر (همان رقم ۴۵۵۰۰تومان ماهانه هر نفر) سال آینده نیز پرداخت میشود.»
اما پیگیری اظهارات نمایندگان مجلس نشان میدهد که بهارستانیها خواب دیگری را برای یارانههای نقدی میبینند. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نهم از دو سناریوی مهم مجلس برای یارانههای نقدی و تصمیم نهایی کمیته بررسی قیمت و هزینه نفت خبر میدهد.
محمدعلی عبداللهزاده درباره مفاد این سناریوها میگوید: «سناریوی اول این است که حداقل به ۱۰میلیون نفر و حداکثر به ۱۵میلیون نفر از اقشار ضعیف جامعه یارانه نقدی پرداخت شود و منابع حاصل از اجرای این قانون به رونق تولید و توسعه خدمات بهداشت و درمان اختصاص یابد.»
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نهم صحبتهایش را اینطور ادامه میدهد: «در سناریوی دوم که مخالفانی هم دارد پیشنهاد داده شده دولت فقط به ۱۰ تا ۱۵میلیون نفر یارانه ۴۵هزار تومانی پرداخت کند و به بقیه افراد یارانه ۲۰ تا ۲۵هزار تومانی بپردازد. هنوز مجلس در مورد این دو سناریو تصمیم نهایی اتخاذ نکرده است.»
دیدگاه نمایندگان مجلس برای درآمدهای نفتی نیز جالب توجه است. عبداللهزاده درباره پیشنهاد مجلس برای درآمدهای نفتی میگوید: «پیشنهاد این است که هر درآمدی که از محل فروش نفت بهدست آمد به پروژههای عمرانی اختصاص یابد. بودجه جاری نیز از محل درآمدهای مالیاتی و سایر درآمدهای دولت محقق شود. تقریبا همه نمایندگان مجلس با این پیشنهاد موافق هستند.»
نباید درمورد پرداختهای نقدی محافظهکاری شود
اغلب نمایندگانی که مخاطب پرسشهای «تعادل» قرار گرفتهاند، روی یک موضوع نظر مشترکی مطرح میکنند؛ اینکه امکان پرداخت یارانههای نقدی به شکل فعلی وجود ندارد.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نهم درباره رویکرد دولت نسبت به افزایش یا کاهش رقم یارانه نقدی در سال94 میگوید: «دولت تاکنون در اینکه اقدام به قطع یارانه نقدی این قشر از جامعه نکرده است محافظهکارانه عمل کرده و در این زمینه بر دولت انتقاد وارد است.»
محمد علیپور تصریح میکند: «از یک سو ادعا میکنیم که با کسری بودجه مواجه هستیم و ازسوی دیگر نیز مدعی کاهش درآمدهای نفتی هستیم و متاسفانه در حال حاضر برای اقشاری از جامعه یارانه نقدی پرداخت میشود که هیچگونه استحقاق دریافت آن را ندارند.»
از سوی دیگر عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس میگوید: «اگر از ۴۰هزار میلیارد تومان یارانهیی که سالانه بین مردم توزیع میشود برخی دهکهای برخوردار که 6دهک بالایی را شامل میشود، حذف شوند، این مبلغ میتواند در اشتغال هزینه شود.»
مصباحیمقدم با بیان اینکه در قانون هدفمندی یارانهها پرداخت 30درصد یارانه برای تولید و 20درصد به بخش عمرانی و 50درصد برای بهداشت و درمان تاکید شده بود، اظهار میکند: «پیشنهاد مجلس برای توزیع یارانه نقدی تنها به دو دهک بود که دولت موافقت نکرد. حالا باید مجلس درباره راهکارهای اجرایی این قانون تصمیمگیری کند که امیدواریم نمایندگان به این موضوع توجه داشته باشند.»
برنامه جدید یارانهای برای سال94
تعیینتکلیف ادامه پرداختهای یارانه نقدی یا همان اصلاح گروههای یارانه بگیر از مهمترین تکلیفهای دولت یازدهم برای اجرای فاز دوم هدفمندی یارانهها در قانون بودجه94 است چراکه مجلسیها در آشکار و نهان اعلام میکنند که دولت را برای حذف حداقل 10میلیون ایرانی از لیست یارانهبگیران راحت نخواهند گذاشت. بیش از 40هزار میلیارد تومان از درآمدهای دولت در بودجه سال94 صرف پرداخت نقدی یارانههایی میشود که آرامآرام به یک مشکل جدی در اقتصاد ایران بدل میشود. کارشناسان اقتصادی بارها تبعات این حجم عظیم نقدینگی را تشریح کردهاند.
تا اینجای کار مشکلی به چشم نمیخورد، اما مساله زمانی پیچیدهتر میشود که برخی زمزمهها از راهروهای بهارستان حکایت از تصمیمگیریهای جناحی و سیاسی در مورد بودجه سال94 میکنند. مطابق این روایت برخی گروهها در مجلس تلاش میکنند تا نمایندگان را برای اتخاذ تصمیمات سیاسی در جریان بررسی بودجه بهنفع جریانی خاص تحتتاثیر قرار دهند. شاید بد نباشد که کارشناسان اقتصادی دولت از فرصت کاهش درآمدهای نفتی استفاده و بیماری پرداختهای نقدی یارانه را برای همیشه حل کنند.