کاهش 50درصدی قیمت فرآورده‌های نفتی تحت تاثیر کاهش قیمت نفت
روز یک‌شنبه خبرنگار اعزامی «تعادل» به گمرک بیرجند در تماسی تلفنی خبری کوتاه را به اطلاع ما رساند. خبر از این قرار بود: «افغانستان از اول دی مانع وارد شدن محموله‌های مشتقات نفتی از ایران از طریق این گمرک شده و استانداردهای جدیدی در این زمینه وضع کرده است.
تاکنون روزانه 150کامیون مشتقات نفتی از این گمرک که مختص صادرات فرآورده‌های نفتی است، تردد داشته‌اند.» برای روشن شدن بیشتر مساله به سراغ سرپرست امور بین‌الملل شرکت ملی پخش رفتیم.
اسماعیل حشم‌فیروز برخلاف بسیاری از مدیران در کمال صبر و حوصله کافی سوالات ما را پاسخ گفت. این مکالمه در کنار واکاوی مساله صادرات بنزین به افغانستان حاوی خبرهای خوشی نیز بود. سرپرست امور بین‌الملل شرکت ملی پخش می‌گوید: «با افزایش تولید گاز و کاهش مصرف نیروگاه‌ها از فرآورده‌های مایع برنامه‌های خوبی برای افزایش صادرات این فرآورده‌ها به کشورهای همسایه و همچنین کشورهای دورتر در دست بررسی است.»
او همچنین درباره تاثیر کاهش قیمت نفت بر کاهش قیمت فرآورده‌های نفتی می‌گوید: «به‌طور قطع به همان نسبت کاهش قیمت نفت فرآورده‌ها نیز با کاهش قیمت مواجه شده‌اند.»
وی همچنین از برنامه‌های صادراتی مازاد فرآورده‌های مایع با وارد مدار شدن پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس سخن می‌گوید.
پیگیری «تعادل» از اعضای کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی پیرامون مساله ممنوعیت واردات بنزین نیز نتایج جالب توجهی داشت. از 22نفر اعضای این کمیسیون 7نفر ازجمله رییس کمیسیون انرژی از این مساله به‌طور کلی بی‌اطلاع بودند و بقیه نیز پاسخگوی تلفن‌های خود نبودند.
این درحالی است که تعدادی از این اعضا در روزهای اخیر در زمینه حوزه‌هایی غیر از حوزه کاری تخصصی خود در کمیسیون انرژی فعالیت زیادی داشتند. فعالیتی که انتظار می‌رود اندکی هرچند کمرنگ در کمیسیون‌های تخصصی نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی نیز دیده شود.
آیا صادرات بنزین به افغانستان توسط شرکت ملی پخش صورت می‌گیرد؟
خیر، ما تاکنون صادرات بنزین نداشته‌ایم بخش خصوصی شاید تاکنون بنزین پیرولیز پتروشیمی‌ها را صادر کرده است، اما شرکت پخش صادرات نداشته است.
بخش خصوصی، صادرکننده بنزین است؟
بله. بنزین تولید شده در برخی واحدهای پتروشیمی که در داخل قابل مصرف نیست و نیز بنزینی که به شکل ترانزیت از ترکمنستان وارد کشور شده است، توسط بخش خصوصی صادر می‌شود. این صادرات به‌نام بنزین صورت نمی‌گیرد و به‌نام پیرولیز صادر می‌شود. همچنین گازوییل نیز به‌نام هیدروکربور صادر می‌شود.
خبری که در این زمینه عنوان شده این است که افغانستان استاندارد بنزین ایران را قبول ندارد، در این مورد اطلاعی دارید؟
ما اصلا بنزینی برای صادرات نداریم که افغانستان استاندارد آن را قبول نداشته باشد. در بنزین تولید شده در 9 پالایشگاه کشور (که هفت پالایشگاه به بخش خصوصی واگذار شده است) جذب داخل شده و در نتیجه مازادی برای صادرات وجود ندارد. ما خودمان با کسری مواجه هستیم و بنزین وارد می‌کنیم. تنها بخش کمی گازوییل به افغانستان صادر می‌کنیم.
در مورد گازوییل نیز درخبر اعلام شده توسط گمرک بیرجند آمده بود که افغانستان مانع واردات شده است. در این مورد چطور؟
ما تاکنون به موردی از صادرات خودمان در شرکت پخش برنخورده‌ایم که برگشت داده شده باشد. این مشکل ممکن است در مورد صادرات بخش خصوصی صدق کند اما به محصولات تولید پالایشگاه‌های ما صدق نمی‌کند و تا این لحظه برگشتی نداشته‌ایم. البته ما صادرات چندانی نداریم، چراکه این فصل حداکثر مصرف ما است و مازادی وجود ندارد اما به لحاظ مشتری‌مداری و حفظ بازار به‌صورت جزیی صادر می‌کنیم که در این مقدار با مشکلی مواجه نشده‌ایم.
در مورد نفتا گفته می‌شود که سودبالایی در صادرات آن وجود دارد. اکنون وضعیت صادراتی نفتا چگونه است؟
ما 2 نوع نفتا داریم که سبک و سنگین است. در نفتای سنگین بعضا مازاد می‌آوریم اما نفتای سبک را جذب می‌کنیم البته صادرات نفتای سنگین برعهده امور بین‌الملل نفت است.
برنامه‌های صادرات سوآپ و بانکرینگ فرآورده‌های نفتی درچه وضعیتی است؟ آیا با وارد شدن ستاره خلیج‌فارس به مدار در آینده اتفاق‌های خوبی در این زمینه خواهد افتاد؟
خوشبختانه با افزایش تولید گاز از اواخر فصل وضعیت نفت گاز (گازوییل) و نفت کوره بهتر می‌شود چراکه نیروگاه‌هایی که مصرف‌کننده عمده هستند به سمت استفاده از گاز می‌روند و در نتیجه فرآورده‌های مایع که بیشتر نفت کوره و نفت گاز مازاد می‌آید و ما برنامه‌هایی برای صادرات این مازاد هم به همسایه‌ها هم به جاهای دورتر داریم. در مورد بخش سوآپ و بانکرینگ نیز اکنون قراردادهای سواپ نفت گاز و نفت کوره از شمال کشور منعقد شده و درحال اجراست و همچنین شرکت‌های دارای مجوز بانکرینگ در این زمینه فعالیت می‌کنند. در مورد پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس باید گفت با وارد شدن این پالایشگاه به مدار ما در بخش نفت گاز و نفت کوره با مازاد مواجه خواهیم شد که برای این مازاد برنامه‌های صادراتی خواهیم داشت.
مشتریان ما چه کسانی هستند؟
ما مشتریانی در کشورهای همسایه مثل افغانستان، عراق، ارمنستان و ترکیه داریم اما جدای از این ما از طریق دریا نیز می‌توانیم صادر کنیم چراکه نفت کوره را تاکنون به‌صورت بنکر و صادرات رسمی صادر شده است.
اکنون کاهش قیمت نفت تا این مرز روی قیمت فرآورده‌ها چه تاثیری داشته است؟
اگر بخواهیم بگوییم به نسبت کاهش قیمت نفت‌خام در تمام فرآورده‌های پایین‌دستی نفت‌خام تاثیر را به همان اندازه گذاشته است. قیمت فرآورده‌ها نیز به نسبت نفت پایین آمده است.
به‌نظر شما چه ارتباطی میان عرضه رسمی از طریق شرکت ملی پخش و قاچاق سوخت در مرزها وجود دارد؟
قطعا این دو به‌شدت روی همدیگر تاثیرگذار هستند ما هرچقدر بتوانیم عرضه رسمی را افزایش دهیم و نیاز هرکشور را به‌صورت رسمی تامین کنیم، قاچاق کمتر می‌شود. هرچقدر هم در این زمینه ما با محدودیت مواجه باشیم، خروج سوخت از مبادی قاچاق افزایش پیدا می‌کند.
به نظر شما راهکار اصلی چیست؟
به‌نظر من همان واقعی شدن قیمت سوخت تنها راه است. اگر قیمت سوخت واقعی شود قطعا قاچاق به صرف و صلاح نیست.
اما چیزی که مطرح می‌شود این است که در بسیاری از مناطق که قاچاق صورت می‌گیرد، این مساله دیگر قبح چندانی برای آن منطقه ندارد و به محلی برای کسب درآمد تبدیل شده است. آیا با واقعی شدن قیمت این مساله حل می‌شود؟
طبیعی است که وقتی تفاوت قیمت این سوی مرز و آن سوی مرز کم باشد، نمی‌ارزد که هزینه و مشکلات برای قاچاق را بپذیرند اما فاصله قیمت جاذبه دارد که خود را به خطر بیندازد.
سوال آخر من، درباره استاندارد بودن بنزین وارداتی است.
واردات این بنزین برعهده امور بین‌الملل نفت است و این بنزین استاندارد است.
