هر روز کمتر از دیروز. این تمام چیزی است که درباره بازار نفت در هفته‌های اخیر می‌توان گفت و اینکه اخبار مربوط به کدام نفت است تغییر اساسی در نتیجه ماجرا ایجاد نمی‌کند. این روزها قیمت نفت به زیر50دلار سقوط کرده، قیمتی که شاید به جرات بتوان گفت بدبین‌ترین کارشناسان نیز طی یک‌سال گذشته آن را دور از تصور می‌دانستند. همه‌چیز به ماه اکتبر 2014 و تصمیم غافلگیر‌کننده عربستان‌سعودی باز می‌گردد. در سمیناری در نیویورک در ماه اکتبر بود که نماینده عربستان سعودی در اوپک با جملات خود شرکت‌کنندگان و همتایان خود از سایر کشورهای عضو را شوکه کرد. وی به صراحت اعلام کرد که کشورش به‌دنبال حمایت از رویه کاهش بهای نفت است. این سیاست درحالی از سوی آل‌سعود علنی شد که عربستان سعودی در چند دهه گذشته همواره طرفدار پروپا قرص افزایش بهای نفت و کاهش تولید جهانی بوده است. پیام شفاهی نماینده عربستان‌سعودی در این سمینار یک‌ماه بعد تاریخ 27 نوامبر در نشست رسمی اوپک در وین جامه عمل پوشید. عربستان در نشست اخیر اوپک با راضی کردن سایر اعضا به ثابت نگهداشتن میزان تولید، بهای نفت را به سراشیبی افت سوق داد. هرچند که وزیر نفت ایران به صراحت اعلام
کرد؛ تصمیم اخیر اوپک چیزی نبود که رضایت ایران را به همراه داشته باشد اما نوک پیکان حرکت عربستان سعودی بدون هیچگونه تردیدی به سمت دو کشور ایران و روسیه گرفته شده است. با وجود آشفتگی در بازار نفت، همه دولت‌های نفتی در آشفتگی به‌سر نمی‌برند. اگرچه تولیدکنندگان بزرگ از عربستان سعودی تا روسیه برای موازنه بودجه به قیمت‌های بالای نفت متکی هستند، اما قیمت‌ها به لحاظ زمانی یا مقداری هنوز آنقدر افت نکرده‌اند که این کشورها را به لحاظ مالی تحت فشار قرار دهند.
نکته مهم این است که نفت ارزان به همه تولیدکنندگان به یک میزان آسیب نمی‌رساند؛ برخی مثل عربستان سعودی و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس برای قیمت‌های کمتر نفت در کوتاه‌مدت به‌خوبی مهیا شده‌اند. این درحالی است که روسیه، ایران و عراق و کشورهای مشابه بیشتر نگران هستند و البته این نگرانی تنها ناشی از سقوط قیمت نفت نیست. ریاض سال‌هاست با مازاد بودجه روبه‌روست، ذخایر ارزی هنگفتی دارد و تقریبا هیچ بدهی ندارد. بشکه‌های نفت 60دلاری قطعا به اندازه 115دلاری سودآور نیستند اما موجب تغییر جدی در سیاست عربستان سعودی نخواهند شد.
دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مثل کویت و امارات متحده عربی نیز برای عبور از توفان قیمت نفت می‌توانند به کنترل هزینه یا کسری متوسل شوند. این توضیحات می‌تواند تا حدودی برای گوش‌های ناشنوایی که توسط عربستان سعودی و دیگر کشورهای بزرگ عضو اوپک متوجه خواهش ایران شده‌اند، ماجرا را شرح دهد. از این تولیدکنندگان بزرگ، تاکنون ایران و روسیه نیازمند بیشترین قیمت نفت بوده‌اند.
علاوه بر این تحریم‌های غربی صادرات و درآمدهای نفت ایران را به حدود نصف کاهش داده است. نقش نفت در مجموع صادرات انرژی روسیه بیش از گاز است؛ اما بودجه مسکو براساس قیمت نفت بیش از 100دلار پیش‌بینی شده است. دیگر اینکه اقتصاد روسیه تحت تاثیر تحریم‌های غربی طی بحران اوکراین قرار گرفته و این امر منجر به کاهش ارزش روبل، سقوط بازارها، افزایش نرخ بهره و پیش‌بینی تضعیف نرخ رشد اقتصادی شده است. اکنون کاهش قیمت نفت موجب نگرانی سیاست‌گذاران روسی شده است. تردیدی نیست که تداوم سقوط‌های فعلی قیمت نفت در درازمدت می‌تواند به تیر به خودی برای سعودی‌ها نیز تبدیل شود. وابستگی 90درصدی بودجه عربستان به نفت می‌تواند در درازمدت برای این کشور با بهای فعلی نفت دردسرساز شود. کاهش 50درصدی قیمت نفت ضرری 350میلیارد‌دلاری را به کشورهای عربی تحمیل کرده و بورس آنها با ضرر 50میلیارد‌دلاری مواجه شده است. ایران با مقدار تولیدی که هم اینک دارد در بازار نفت تاثیرگذار نیست، روسیه نیز با توجه به تحریم‌هایش، آمادگی کاهش عرضه را ندارد بنابراین پیش‌بینی در کوتاه‌مدت این است که شاهد رشد قیمت‌ها نخواهیم بود.
