با راه‌اندازی نخستین صندوق تامین مالی زمین و ساختمان، آرزوی دیرینه وزیر مسکن محقق شد، هرچند وی به عملکرد بازار سرمایه در بخش مسکن منتقد است اما به‌زعم رییس سازمان بورس با تاسیس صندوق زمین و ساختمان، پیوند صنعت مسکن و بازار سرمایه استحکام می‌گیرد و به‌قول وزیر اقتصاد نقش بازار سرمایه همان‌طور که در بسته ضدرکود تدارک دیده‌شده، پررنگ‌تر می‌شود. روز گذشته با حضور وزرای اقتصادی، مسکن و رییس سازمان بورس اوراق بهادار، معاونان وزرا ومدیران ارشد بورسی و سایر صاحب‌نظران حوزه بازار سرمایه، نخستین تابلوی صندوق‌های زمین و ساختمان افتتاح شد.
در این مراسم علی صالح آبادی با تشریح ویژگی‌های این صندوق، شفافیت و قابلیت نقدشوندگی بالای صندوق‌های زمین و ساختمان و امکان تامین منابع برای مالکان زمین را از‌جمله مختصات این صندوق‌ها عنوان کرد. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با اعلام اینکه بحث راه‌اندازی تامین سرمایه‌های تخصصی مسکن در شورای عالی بورس مطرح شده، از آمادگی این شورای و سازمان برای توسعه سهم مسکن در بازار سرمایه خبر داد و گفت: راه‌اندازی شرکت‌های تامین سرمایه تخصصی در حوزه مسکن در دست بررسی است و یک شرکت نیز درخواست خود را در این خصوص به سازمان بورس ارایه کرده و این سازمان در حال بررسی مدارک این شرکت است.
وی افتتاح تابلوی معاملات صندوق‌های زمین و ساختمان در فرابورس ایران را ابزاری برای پیوند صنعت مسکن و بازار سرمایه خواند و گفت: در حوزه صندوق زمین و مسکن تلاش‌های زیادی صورت گرفته و کارگروه‌های ویژه‌یی برای بررسی آن تشکیل شده است و وجود ارکانی مثل بازارگردان برای نقدشوندگی آن، یکی از مزیت‌های اصلی این صندوق‌هاست. وی افزود: وزارت راه و شهرسازی و بدنه مجلس و دولت در شکل‌گیری این ابزار مالی همراه سازمان بورس و اوراق بهادار بودند.
صالح آبادی به اهمیت بازار رهن نیز اشاره کرد و گفت: تقویت و توسعه بازار رهن ثانویه، یکی دیگر از اهدافی است که این صندوق‌ها می‌تواند به‌راحتی به آن دست یابد. سخنگوی سازمان بورس خاطرنشان کرد: اوراق MBS یکی دیگر از ابزارهایی است که در بازار سرمایه وجود دارد تا با کمک آن در صنعت مسکن، رونق نسبی ایجاد شود. صالح آبادی یادآور شد: در دنیا در حدود 100درصد از قیمت یک مسکن را به‌صورت وام، به متقاضی ارایه می‌کنند در‌حالی‌که در ایران، مطالبات بانک مسکن بخش کوچکی از قیمت ملک را شامل می‌شود، لذا توسعه بازار رهن ثانویه می‌تواند نگرانی‌ها را در این خصوص از بین ببرد.
بدون سود علی‌الحساب!
سخنگوی سازمان بورس درباره مشارکت سرمایه‌گذاران در این صندوق‌ها بیان داشت: مشارکت مردم در این صندوق‌ها کاملا واقعی خواهد بود چرا که این صندوق‌ها سود علی‌الحساب نداشته و مشخصات پروژه در اطلاعات شرکت مشخص است. صالح آبادی درمورد مزیت دیگر صندوق‌های زمین و ساختمان گفت: سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها از معافیت مالیاتی برخوردار است و سرمایه‌گذاران می‌توانند در هر مرحله‌یی متناسب با پیشرفت پروژه از مزایای آن بهره‌مند شوند.
نقش بازار سرمایه پررنگ‌تر می‌شود
در این مراسم دکتر طیب‌نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی حضور داشت، از مذاکره وزارتخانه متبوعش با وزارتخانه‌های نفت و صنعت، معدن و تجارت برای راه‌اندازی صندوق‌های پروژه در بخش‌های معدن و انرژی خبر داد و با بیان اینکه نقش بازار سرمایه در تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی پررنگ می‌شود، افزود: در بسته سیاستی خروج از رکود، اصل بر این است که تامین مالی کوتاه و میان‌مدت بر دوش نظام بانکی باشد و بازار سرمایه در تامین مالی بلندمدت بنگاه‌های بزرگ کشور نقش‌آفرینی کند. طیب‌نیا تامین مالی بازار سرمایه در سال گذشته را بالغ بر 26هزار‌میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: تامین نقدینگی از طریق بانک‌ها و اعطای تسهیلات توسط آنها در سال92 در حدود 230هزار‌میلیارد تومان بود که نشان از نقش بیشتر بانک‌ها در تامین مالی دارد. وی درخصوص صندوق‌های پروژه گفت: این صندوق‌ها، از ابزارهای جدیدی هستند که سابقه قانون‌گذاری آن متعلق به 6 تا 7 سال گذشته است اما اجرایی‌شدن آن، در هفته دولت صورت گرفت. طیب‌نیا با اشاره به صندوق‌های پروژه و ویژگی مبتنی بر شریعت آنها اظهار داشت: دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری می‌توانند از سود واقعی این صندوق‌ها که بسیار
کم‌ریسک است، استفاده کنند در‌حالی‌که این صندوق‌ها، کاملا مبتنی بر قوانین شریعت بوده و احتمال هرگونه ربا را از بین می‌برد لذا دارندگان واحدهای آن با خیال آسوده از مسایل شرعی، می‌توانند به خرید‌وفروش آن بپردازند.
صندوقی برای همه اقشار جامعه
وزیر راه و شهرسازی نیز که در مراسم افتتاح تابلوی معاملات صندوق‌های زمین و ساختمان به‌عنوان یکی از سخنرانان مراسم صحبت می‌کرد ضمن انتقاد از عملکرد ضعیف بازار سرمایه در دو حوزه مسکن و راهسازی، گفت: صندوق‌های زمین و ساختمان امکان ورود شرکت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه مسکن را فراهم می‌کند. درعین‌حال، با ایجاد شرایطی که واحدهای بزرگی مانند مسکن را به واحدهای کوچکی مانند یونیت (واحدهای سرمایه‌گذاری) یا سهم تبدیل می‌کند، امکان حضور اقشار مختلف، در این سرمایه‌گذاری را فراهم می‌کند. عباس آخوندی ادامه داد: علاوه بر این، صندوق‌ها امکان خروج از بازار را به‌راحتی فراهم کرده و سرمایه‌گذاران می‌توانند هر زمان که مایل هستند، نقدینگی مورد نیاز خود را با فروش واحدهای خود در بازار سرمایه، تامین کنند. وی تصریح کرد: تامین مالی پروژه‌های مسکن، گاهی به‌خوبی صورت نمی‌گرفت و همین امر منجر به نزول کیفیت معماری و استحکام بنا می‌شد و حتی گاهی سازندگان در راهکارهای کاهش مصرف انرژی اقدامی نمی‌کردند. اما با راه‌اندازی این صندوق‌ها و تامین مالی با برنامه و درست، به‌طور قطع شاهد اثرات خوب در کیفیت معماری و استحکام سازه‌ها خواهیم بود.
تحقق آرزوی دیرینه!
وزیر راه و شهرسازی خاطرنشان کرد: امروز روز خوبی برای من است. یکی از آرزوهای دیرینه‌ام در حال تحقق است. خاطرم هست که سال82 طی جلساتی با دکتر عبده‌تبریزی که آن زمان در سازمان کارگزاران بورس بود، در ارتباط با همین صندوق‌های زمین و ساختمان و همچنین صندوق‌های مستغلات گفت‌وگو می‌کردیم. وی ادامه داد: آن جلسات منجر به این شد که در قانون مصوب 84، مقدمات این صندوق‌ها پیش‌بینی شود. این مقام مسوول با گلایه از اینکه تشکیل نهادهای جدید در ایران زمان طولانی نیاز دارد، ابراز داشت: 11سال از زمانی که برای تشکیل نهادهای جدیدی، مانند صندوق زمین و ساختمان صحبت شد، می‌گذرد تا اینکه این نهادها ایجاد شد. البته نباید ناامید و خسته شد، زیرا با ممارست و پشتکار، کارها با همه سختی‌ها به نتیجه می‌رسد. آخوندی با بیان اینکه بازار سرمایه ایران، نسبت به اندازه اقتصاد کشور کوچک است، تصریح کرد: با وجود تلاش‌های زیاد طی سال‌های گذشته برای رشد بازار سرمایه، این واقعیت وجود دارد که بازار سرمایه ایران جای توسعه بسیار دارد.
وی با اشاره به برخی انتقادها که طی روزهای گذشته درخصوص سیاست‌های این وزارتخانه صورت گرفته بود، گفت: عده‌یی با بیان اینکه وزارت راه و شهرسازی به‌دنبال تحریک تقاضا در بازار مسکن است، شایبه افزایش قیمت را مطرح کرده بودند، در‌حالی‌که راه‌اندازی همین صندوق زمین و ساختمان، حاکی از این است که ما قبل از تحریک تقاضا، زمینه فراهم‌شدن بازار عرضه را فراهم کرده‌ایم و کارهای مناسبی در ارتباط با توسعه عرضه در بخش مسکن انجام گرفته است. آخوندی ادامه داد: بحث بازار رهن، از طریق واگذاری ساختمان و فروش اقساطی واحدهای مسکونی گردش مالی در این حوزه را زیاد کنند. وی افزود: کنترل جریان مالی ازطریق سیستم‌هایی مانند صندوق زمین و ساختمان و اوراق مبتنی بر دارایی می‌تواند گردش مالی کشور را افزایش دهد، بدون اینکه پایه پولی کشور تغییر داده شود و این یک راهکار موثر و مناسب برای خروج از رکود غیرتورمی است. آخوندی گفت: بازار رهن ایران باتوجه به ساختار جمعیتی ایران، اندازه بسیار کوچکی دارد، به‌عنوان یک همکاری تنگاتنگ و یک هدف‌گذاری درست بین بورس، بانک، وزارت اقتصاد و وزارت مسکن و راهسازی می‌توانیم یک اندازه درست از بازار رهن داشته باشیم.
برنامه‌ریزی برای تامین مالی حوزه حمل‌و‌نقل
مدیرعامل فرابورس با بیان اینکه صندوق‌های زمین و ساختمان مفهوم جدیدی از مشارکت میان بازار سرمایه و بازار مسکن است، گفت: نخستین گام برای ارتباط میان بازار سرمایه و راه‌اندازی صندوق زمین و ساختمان است. امیر هامونی مدیرعامل فرابورس در جریان این مراسم با اشاره به اینکه بازار سرمایه قدم‌های مثبتی در رشد اقتصادی و به‌ویژه صنعت ساختمان برداشته است، گفت: نخستین گام برای ارتباط میان بازار سرمایه و وزارت راه و شهرسازی راه‌اندازی صندوق زمین و ساختمان است که در آینده برای تامین مالی صنعت حمل‌و‌نقل در حوزه حمل‌و‌نقل دریایی، زمینی و هوایی اقدامات موثری صورت خواهد پذیرفت. هامونی گفت: اسناد خزانه اسلامی نیز در حوزه تامین مالی پیمانکاران طلبکار موثر خواهد بود و در کنار آن اوراق به پشتوانه رهن از دیگر ابزارهایی است که در فرابورس ایران پشتیبانی و در راستای تامین مالی راه‌اندازی خواهد شد.
