گزارش میدانی «تعادل» از این بیمارستان در یکی از روزهای آغازین پاییز نیز نشان میدهد که خدمات این بیمارستان تفاوتی با سایر بیمارستانهای خصوصی ندارد، همانطور که تعرفههای آن تفاوتی ندارد؛ اتاق خصوصی و یک تخته شبی حدود 600هزار تومان و اتاقهای دو تخته شبی 400هزار تومان است؛ چه برای بیماران ایرانی و چه برای معدود بیماران خارجی، عمدتا عرب
رسم کسب درآمد از جیب نخبگان جامعه از کشورهای توسعهیافته آغاز شد و بهتازگی به چرخه اقتصادی کسب و کارهای مختلف در ایران هم وارد شده است. یکی از جدیدترین کسبوکارهای ایران که این رسم را بهکار بسته تا رونقی به بازار راکد خود دهد، بیمارستانهای خصوصی است؛ هرچند رقابت برای جذب ثروتمندانی که بیماری به سراغشان میآید یا گردشگرانی که برای درمان سفر میکنند، هنوز شدت نگرفته است.
از ورودی تنها هتل بیمارستان ایران که وارد میشوید، در حین پایین رفتن ازچند پله ورودی، محوطه بیرونی ساختمانی که قرار است تجربهیی متفاوت از بستری شدن در بیمارستان بدهد، به اندازهیی زیبایی طبیعی و معماری دارد که توجه شما را از برج سیاهرنگ کناری میدزد؛ محوطهیی با سنگهایی شبیه مرمر و گلکاری شده. از درهای چرخان لابی هم که وارد میشوید، نیمکتهای چوب گردویی و ستونهای سنگی بیشتر به تغییرحال و هوا از بیمار به مسافر کمک میکند. اما هتل همین جا تمام میشود؛ وقتی وارد برج اصلی بیمارستان میشوید، اتاقهای30 - 20متری با دیوارهایی تیره، جایی است که بیمار مقیم میشود؛ این اتاقها تفاوت زیادی با اتاق خصوصی یک بیمارستان- چه برسد به هتل بیمارستان- با هزینه شبی 600هزار تومان را نشان میدهد.
هتل بیمارستان گاندی که با سرمایهگذاری جمعی از پزشکان ایرانی ساخته شد، در هفتههای پایانی سال گذشته افتتاح شد تا در فضایی بزرگتر از 32هزار مترمربع شامل مجموعه بیمارستانی در 17طبقه و 21طبقه هتل تجربه متفاوتی از بستری شدن به بیماران بدهد. از دیگر اهداف این مجموعه 200میلیارد تومانی که با نام گاندی و معماریهای شبیه تاج محل و حتی لهجه بریتانیایی زبان انگلیسی به کار رفته در این بیمارستان- یکی از مصادیق مورد آخر، استفاده از واژه Liftبه جای Elevatorبرای آسانسورهای این مجموعه است- سرزمین 72 ملت را بیشتر تداعی میکند، جذب گردشگران خارجی بود که با هدف معالجه و درمان به ایران سفر میکنند اما در نبود خدمات رفاهی و هتلینگی که بنا بود با دریافت هزینه بیشتر منبع درآمدی باشد، نتوانسته به آنچه درنظر گرفته بود، دست یابد. به همین دلیل هم بیشتر بیمارانی که در این بیمارستان پذیرش میشوند، ایرانیهایی هستند که ترجیح میدهند در اتاقهای خصوصی و نیمه خصوصی با کمک و خدماتدهی پرسنلی مهربانتر بستری شوند. گزارش میدانی «تعادل» از این بیمارستان نشان میدهد که خدمات این بیمارستان تفاوتی با سایر بیمارستانهای خصوصی ندارد، همانطور که
تعرفههای آن تفاوتی ندارد؛ اتاق خصوصی و یک تخته شبی حدود 600هزار تومان و اتاقهای دو تخته شبی 400هزار تومان است؛ چه برای بیماران ایرانی و چه برای معدود بیماران خارجی، عمدتا عرب.
با اینکه «هتل بیمارستان» تنها، پیشوند مجموعه درمانی گاندی در ایران است اما خدمات پزشکی همراه با خدمات رفاهی و هتلینگ در سایر بیمارستانهای خصوصی که نام هتل را یدک نمیکشند، هم دیده میشود. بیمارستان آتیه یکی از این بیمارستانهاست که «اتاق دیپلمات» را به بیماران ویژه خود پیشنهاد میکند؛ بیمار و همراه با پرداخت یک میلیون و450هزارتومان میتوانند در «سوییت» این بیمارستان که هویتبخش به شهرک غرب تهران است «بستری» شوند. یخچال، چایساز، ماکروویو و سرویس بهداشتی جداگانه با مبلمان و پرده قهوهیی فضایی از اتاق هتلی کلاسیک را ساخته است که تنها یک تخت بیمارستانی در این فضا یادآوری میکند که اینجا کجاست. پرسنل تهیه غذا هم که انگار بیشتر از بقیه مشتاق آمدن بیمار به اتاق دیپلمات هستند حسابی حواسشان به کسی که از این اتاقهای خاص بازدید میکند هست؛ دایم میپرسند کی قرار است بیمارتان بستری شود؟ هرچه خواستید به من بگویید! کسی که شبی نزدیک به یکونیم میلیون تومان تنها هزینه ماندن در بیمارستان میکند، قطعا دست به انعام دادنش هم خوب است.
اما در بساط گردشگری پزشکی این بیمارستان خصوصی هم رونق چندانی دیده نمیشود؛ از مجموع چهار اتاق دیپلمات این بیمارستان در دو بخش افق و هما تنها یکی از آنها زمانی که از آن بازدید میکردم، پر بود. به استناد آماری که مدیر طرح و برنامه خدمات درمانی- تشخیصی بیمارستان آتیه به «تعادل» میدهد در سال 92 تنها 70 بیمار خارجی در بیمارستان پذیرش شدند که عمدتا از کشورهای عربی مانند عراق و سوریه و امارات متحده عربی و آذربایجان بودهاند. البته از کشورهایی مانند آفریقا و چین هم بیمارانی داشتند که البته تاجرانی بودهاند که در دیار غربت راهشان به شفاخانه افتاده است. به گفته نغمه جباری مردم کشورهای همسایه ایران به پزشکان ایرانی اعتماد زیادی دارند؛ «بخشی از این ماجرا به پیشینه فعالیت پزشکان ایرانی در این کشورها بازمیگردد. برای مثال حتی پزشکان ایرانی هم در آذربایجان درمانگاه و مطب دارند.»
از دیگر بیمارستانهای خصوصی تهران که فرصتهایی را برای پذیرش بیماران خارجی فراهم کرده، بیمارستانی در نزدیکی آتیه است؛ بیمارستان لاله هم سوییت دارد و هم اتاق خصوصی. در اولی با شبی 2میلیون و200 میتوانید مقیم شوید و در دومی، با شبی 700هزارتومان. صدرالله معظمی مدیر اجرایی بیمارستان لاله نیز میگوید: در هشت ماه گذشته حدود 60بیمار خارجی در این بیمارستان پذیرش شده که رقم قابل قبولی نیست. معظمی دلیل عدم رشد کشور در گردشگری پزشکی را نیز به پیشرفت سایر کشورهای همسایه در این بخش نسبت میدهد.
اما پیشرفت همسایگان تنها دلیل بیرونقی بیمارستانهای ایران نیست؛ برای این مساله 22 دلیل از طرف سازمان گردشگری ایران شناسایی شده که نبود نظام پذیرش بیمار و تجهیزات مناسب بخشی از آن است. یکی بودن تعرفه بیماران ایرانی و غیرایرانی نیز یکی از مشکلات فعلی است که درحال حاضر بیشتر از بقیه به چشم میآید؛ درحالی که تعرفه خدمات درمانی یکی از مهمترین مشکلات اقتصادی خانوادههای ایرانی است، بهنظر منطقی نمیرسد که بیماران خارجی نیز با همان تعرفه درمان شوند. هرچند که به گفته جباری از طرف وزارت بهداشت بهصورت غیررسمی اعلام شده که از گردشگران سه تا چهار برابر تعرفه هزینه درمان دریافت شود.
دکتر جلال نائلی که رییس اداره گردشگری سلامت معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است در گفتوگو با «تعادل» برای این مشکلات دلیلی اساسیتر از این حرفها بیان میکند: درحالی که 90درصد بیماران خارجی ما از طریق دلالان و از راههای غیررسمی وارد کشور میشوند، چطور میتوانیم ادعا کنیم که به این بیماران خدمات مناسب با دریافت پول مناسب ارایه کنیم.
به گفته نائلی، نه تجهیزات پزشکی و نه نیروی ماهر، هیچکدام مانع توسعه گردشگری پزشکی و هتل بیمارستانها نیست؛ مشکل اصلی ما استانداردهای مناسب است که نداریم. رییس اداره همکاری اقتصادی و امور بینالملل وزارت بهداشت ارزآوری بیماران خارجی را نیز نامشخص میداند ولی اینطور تخمین میزند: میتوان گفت حدود دو سوم تا سه چهارم سه تا پنج هزاردلاری که هر گردشگر سلامت به ایران میآورد صرف خدمات سلامت میشود و باقیمانده برای گردشگری هزینه میشود.
گرچه ناآرامیهای عراق و سوریه و آوازه مهارت پزشکان ایرانی فرصتهای گردشگری پزشکی ایران محسوب میشود اما استفاده از این فرصتها درکنار رقیبان قدری مانند ترکیه و هند در منطقه، برنامهریزی هزاران بار دقیقتر از آنچه تاکنون بوده را نیاز دارد.