یکی از برنامههای دولت، تامین مسکن برای افراد بهاصطلاح خانهاولی است که از منابع مالی کافی برخوردار نیستند. این در شرایطی است که خود دولت با کمبود منابع مواجه است. در چنین شرایطی استفاده از اوراق رهنی از روشهای مرسوم در دنیاست. بهطوریکه دولت به متقاضیان وام میدهد، سپس ازطریق بانکها اوراقی تحت عنوان اوراق رهنی انتشار میکند که بهواسطه آن وامهای دریافتی در بازار سرمایه خریدوفروش میشود. ایجاد اوراق بهادار در بازار سرمایه، یکی از روشهای معمول برای تشکیل سرمایه است که معمولا مورد استقبال قرار میگیرد. در این عرصه کشور ما از بقیه کشورها بسیار عقب است و از نوآوریهای حوزه بانکی و ابزارهای مالی جدید فاصله دارد. اوراق رهنی موجود در بازارهای سرمایه در دو نوع اوراق رهنی مسکونی و اوراق رهنی تجاری است. تشکیل صندوق زمین و ساختمان نیز از این ابزارهای مالی است که برای تامین منابع مالی بانکها در بخش مسکن منتشر شده است. طرح صندوق زمین و ساختمان پیش از این در سال82 مطرح شد. اما در آن زمان، شرایط دولت مانع از انتشار این اوراق شد. چرا که مساله مهم در انتشار اوراق رهنی، نرخ سود وامهاست. تفاوت نرخ سود در آن سالها باعث شد، بانک مرکزی و بورس از شرایط مساعدی برای انتشار این اوراق برخوردار نبودند. به این ترتیب اجرای این طرح بهتعویق افتاد. این اوراق باید با شرایطی منتشر شود که سود بالاتری را بدهد تا از آن طریق جذب سرمایه کند. درحالحاضر سود وامها 14درصد است. درحالیکه در بازار اوراق مشارکتی است با سود 22درصد منتشر میشود. بنابراین باید سودی در نظر گرفته شود که این مابهالتفاوت سود را جبران کند. اگر سود این اوراق رهنی 23 یا 22درصد معادل نرخ سود اوراق مشارکت باشد، میتوان انتظار داشت اقبال خوبی در بازار داشته باشد. چرا که درغیراینصورت، بانکها نمیتوانند تسهیلاتی ارایه بدهند. این درحالی است که منابع مالی بانکها در پروژههای مسکنی دیگری مانند مسکن مهر بهکار میرود. درصورتیکه دولت برای این اوراق سود مناسبی را در نظر بگیرد و این دارایی بازدهی خوبی داشته باشد میتوان انتظار داشت که مشتریان از آن استقبال کنند و بهدنبال خریدوفروش آن باشند. به این ترتیب، دولت نیز میتواند از طریق آن 10هزارمیلیارد تومان منابع مالی موردنظر برای بانکها را تامین کند. در این رابطه میتوان به تجربه فروش اوراق سلف سنگآهن یا اوراق رایتل اشاره کرد که از اقبال خوبی در بازار سرمایه برخوردار بودند. انتشار اوراق رهنی در بازار سرمایه فرصت خیلیخوبی برای بانکهاست، چراکه بانکها وامهای با شرایط متفاوت ارایه میدهند، پس میتوانند متناسب با آنها اوراق رهنی با سود مناسب منتشر کنند و از عواید آن در بازار ثانویه منتفع شوند. همانطور که اشاره شد ایجاد اوراق بهادار، یکی از روشهای مالی تامین سرمایه است که منافع اصلی آن در بازار ثانویه است. چرا که تمرکز اصلی ناشران اوراق رهنی، رونق آن در بازار ثانویه است. بهاینترتیب، درصورت استقبال از این اوراق در بازار ثانویه، هدف دولت برای 12برابرکردن منافع ناشی از پذیرهنویسی اوراق رهنی محقق میشود. گرچه نقش دولت برای انتشار و معاملات اوراق رهنی در بازار سرمایه صرفا نقش نظارتی است و از حضور بخش خصوص در امر خریدوفروش این اوراق استقبال میکند. اما این امر مانع از حضور سازمانهایی مانند صندوق بازنشستگی در این حوزه نمیشود. این امر میتواند به رونقگرفتن اوراق در بازار کمک کند. این درحالی است که انتظار میرود، این اوراق مشتریان خاص خود را در بازار جذب کند. به این ترتیب، بانکها از طریق انتشار این اوراق درآمد ثابتی را بهدست میآورند. چرا که خریدوفروش اوراق رهنی نسبت به سرمایهگذاری مستقیم در بخش مسکن ریسک کمتری دارد. در شرایطی که بانکها بتوانند سود مناسبی برای این اوراق تعیین کنند، میتوانند شاهد استقبال مردم باشند و از این طریق از منافع آتی آن برخوردار شوند.