ادامه از صفحه اول: در این شرایط دولت در واقع به واردکننده سوبسید داده و از تولیدکننده و صادرکننده مالیات می‌گیرد. باتوجه به رابطه علمی بین نرخ تبدیل ارز موثر اسمی (NEER) و نرخ تبدیل ارز موثر حقیقی (REER) نسبت به سال 1378 نرخ تبدیل ارز موثر حقیقی دلار به کمتر از 4500ریال کاهش یافته درصورتی که باتوجه به نسبت تورم داخلی به جهانی و در جهت حفظ توان رقابتی کشور باید بیش از 60000 ریال باشد.
تثبیت نرخ ارز تاثیرات مهمی بر رقابت‌پذیری نیروی کار و اشتغال مولد کشور نیز داشته است. باتوجه به روند تثبیت نرخ ارز و افزایش سالانه دستمزدها در دوره اقتصاد نفتی (90-1378) هزینه دستمزد نیروی کار بر حسب دلار بیش از 6 برابر افزایش نشان می‌دهد. باتوجه به تغییرات برابری نرخ ارز و تورم جهانی تولیدات صنعتی نسبت افزایش هزینه نیروی کار کشور به افزایش بهای کالای وارداتی نسبت به سال مبدا 1368 (دوره 25ساله پس از پایان جنگ)، 6، 7 برابر و نسبت به سال مبدا 1378 (دوره 15ساله پس از شروع افزایش درآمدهای نفتی)، 3.3 برابر بالا رفته و به مفهوم این است که هرچه تولیدات داخلی بیشتر به نیروی کار داخلی (و نه منابع طبیعی ارزان داخلی، رانت یا مواد و قطعات وارداتی) متکی بوده، توان رقابتی خود را بیشتر از دست داده‌اند. لذا یکی از مهم‌ترین اثرات سیاست‌گذاری تثبیت نرخ ارز در کاهش نرخ اشتغال مولد کشور دیده می‌شود که به‌ویژه در آمار نیروی کار صنعتی و تولیدی کشور در دوره 90-1385 مشهود است. متاسفانه روند تثبیت نرخ ارز در دوره اقتصاد نفتی (90-1378) منجر به تحریف، تضعیف و تخریب روند توسعه صنعتی شد. در این دوره صنایعی رشد یافتند که بر پایه
فرآوری منابع طبیعی و انرژی ارزان، مونتاژ و بسته‌بندی مواد نیمه نهایی و نهایی و قطعات وارداتی و بازارهای داخلی حفاظت شده، فعالیت کرده و صنایع با عمق صنعتی بالا، اشتغا‌لزا و ارزش‌افزوده بالا دچار تحدید شدند. به‌طور کلی این شرایط به‌نفع صنایع بزرگ و دولتی و به زیان صنایع کوچک و متوسط بخش خصوصی تمام شد. در دو سال اخیر نیز کماکان دولت‌ها با تداوم سیاست تثبیت نرخ ارز (توام با افزایش بهای تولیدکننده داخلی 75درصدی) به واردکنندگان کالاهای خارجی سوبسید داده و ضمن کاهش قابل توجه قدرت رقابتی تولید داخلی از سوی دیگر مالیات تولیدکنندگان را افزایش داده‌اند. اقدامی که در هیچ جای جهان سابقه نداشته و در تضاد با الزامات اقتصاد مقاومتی و خروج از رکود اقتصادی بوده و نابودکننده نیروهای مولد ملی و مخرب هرگونه انگیزه کارآفرینی است. دو سال متوالی افزایش شدید هزینه‌های انرژی، مالیات، تسهیلات بانکی و نیروی کار شرایط بس دشوار و ناعادلانه‌یی بر بخش‌های مولد صنعتی و کشاورزی حاکم کرده و موجبات عمیق‌تر شدن رکود در صنایع کوچک و متوسط و تضعیف آنها را فراهم آورده است.
در هیچ اقتصاد جهانی دلار و نرخ برابری آن در اذهان عمومی به این شدت که در ایران اهمیت یافته مورد توجه قرار ندارد. همه اقتصادهای جهان هنگام کمبود منابع ارزی اقدام به کاهش برابری ارز داخلی در برابر ارزهای خارجی می‌کنند. نظر به اتکای بسیار زیاد اقتصاد کشور به واردات که البته بخش مهمی از آن جنبه روانی پیدا کرده و سطح تاسف‌بار وابستگی فیزیکی و روانی به نرخ ارز خارجی و واردات، وظیفه دولتمردان است با سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی شجاعانه و مدبرانه نسبت به تخلیه بار آن از اقتصاد کشور و تنویر افکارعمومی اقدام کنند. در این راستا قابل تعمق است که باوجود اثرات تورمی نسبت به واقعی‌سازی بهای نهاده‌های انرژی اقدام می‌شود اما نسبت به واقعی‌سازی نرخ ارز هیچگونه قدمی برداشته نمی‌شود؟ عرضه ارز ارزان نسبت به عرضه انرژی ارزان که هر دو حاصل تزریق نادرست منافع منابع طبیعی به اقتصاد است، اقدامی بس ناصواب‌تر محسوب می‌شود. تجربه تلخ دهه 80 که باوجود صرف بیش از 800 میلیارد دلار ارز نفتی در نهایت منجر به فقیرتر شدن عامه مردم و تضعیف بخش‌های مولد کشور و بحران اقتصادی شد، چه منافعی برای کشور در برداشت که هنوز از آن درس گرفته نمی‌شود. تثبیت
نرخ ارز آن هم به مدد دلارهای نفتی و بدون افزایش توان اقتصادی کشور برای هیچ دولتی مایه مباهات نبوده و نخواهد بود. هم‌اکنون نیز در واقع گروه‌های رانتی از قبیل مصرف‌کنندگان کالاهای لوکس وارداتی، تولیدکنندگان متکی به مواد و قطعات نیمه‌نهایی وارداتی (مونتاژ و بسته‌بندی)، خارج‌کنندگان سرمایه از کشور و واردکنندگان (شامل قاچاقچیان) هستند که از پایین بودن دستوری و تصنعی نرخ ارز سود می‌برند. درصورت واقعی‌سازی نرخ ارز، مصارف سرمایه‌گذاری در زیرساختارهای ملی و تولیدی و ارزاق و مایحتاج عمومی (که بهای آنها نیز باید واقعی‌سازی شود) را به ناچار می‌توان با سیستم دونرخی ارز در دوره انتقالی مدیریت کرد که البته درآمدهای ارزی کشور نیز کفاف بیش از آنها را نمی‌دهد. دولت و مردم باید توجه داشته باشند که بحران و رکود اقتصادی کشور نه معلول تحریم‌ها که برآیند طبیعی اتکا به درآمدهای نفتی و تضعیف و تحدید نیروهای مولد و کارآفرین است. در این شرایط سخت و دشوار و با میراث خرابی‌ها و مشکلات به‌جا مانده از قبل، دولت و مردم باید به یکدیگر یاری کنند. اما شرط اولیه آن شفافیت، صداقت و شجاعت در تنویر اذهان عمومی و ارایه آمار و اطلاعات درست از
وضعیت واقعی اقتصاد کشور است. مردم و بخش خصوصی واقعی همیشه پشتیبان کشور و نظام بوده و هستند اما انگیزه لازم برای تلاش و فداکاری آنان وقتی ایجاد می‌شود که احساس کنند دولت قصد ندارد تا بار همه مشکلات را به‌دوش آنها بیندازد. در این راستا مهم‌ترین اقدام دولت کاهش حجم بدنه فربه دولت و هزینه‌های جاری آن است. کارایی و کارآمدی بدنه دولت چنان کم و بدنه دولت چنان بزرگ شده که علاوه بر هزینه زیادی که بر اقتصاد تحمیل می‌کند، مانع از انجام فعالیت و کسب وکار عادی مردم نیز شده است. واقعی‌سازی نرخ تبدیل ارز مهم‌ترین راهکار جهت تقویت و رشد اقتصاد غیرنفتی و نیروهای مولد بدون ایجاد رانت خواهد بود و به‌گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت واقعی‌سازی نرخ ارز به‌نفع کشور بوده و یکی از راهکارهای ریشه‌کن کردن رانت‌هاست.
استقلال و شکوفایی اقتصادی حقیقی کشور هنگامی آغاز خواهد شد که بدنه اقتصاد از درآمدهای نفتی جدا شود و هم‌اکنون باژوجود همه دشواری‌ها و چالش‌های پیش رو به اجبار طلیعه این دوران طلایی پدیدار شده است. امید می‌رود که دولتمردان و مردم به اقتصاد آرمانی بدون نفت و همکاری و تلاش هماهنگ و همدلانه مجدانه برای برون‌رفت از بحران اقتصادی و سازندگی ایران بیندیشند. فردا خیلی دیر است.
