گمرک مرکزی ایران در آمار ماهانه و سالانه خود نامی از برخی کالاها نمی‌برد؛ هرچند که واردات همین کالاهای خاص و حساس از سال 88 تا نیمه اول سال جاری 17میلیارد و 598 میلیون دلار خرج برداشته باشد.
این آمار نشان می‌دهد در سال1389 واردات کالای خاص نسبت به سال پیش از آن 22برابر شده است. براساس آنچه موسسه عالی آموزش و پ‍ژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی در گزارش خود ادعا کرده در آمار ارایه شده توسط گمرک، آمار واردات کالاها همه کالاهای وارداتی کشور را نشان نمی‌دهد چراکه بخشی از کالاهای وارداتی به ایران دارای کدHS یا کد تعریف‌کننده گمرکی کالا نیستند و به‌عبارتی محرمانه محسوب می‌شوند و به‌عنوان واردات طبقه‌بندی نشده یا «سایر کالاها» گزارش می‌شوند. این گزارش با هدف بررسی دقیق روند واردات کالا به کشور تهیه شده اما آن طور که ادعا می‌کند در تحلیل دقیق تحول واردات کالاهای بی‌نام و نشان در گمرک با مشکلاتی روبه‌رو شده که ناشی از تغییر تعریف کالاهای محرمانه در سال‌های مختلف بوده است؛ برای مثال بنزین تا سال 88 در آمار گمرک با کد HS مشخص ارایه می‌شد و از آن به بعد با این کد گزارش می‌شده است.
به ادعای معاونت پ‍ژوهشی این موسسه در6 ماهه نخست سال جاری نزدیک به 925میلیون دلار کالا باعنوان کالاهای طبقه‌بندی نشده وارد کشور شده که تا نیمه اول سال 3درصد از سهم کل واردات کشور را تشکیل می‌داده است. اما این کالاهای بی‌نام و نشان در سال 89 بیشترین سهم از کل واردات را داشته است؛ 16درصد و بعد از آن سال 90 و 91 به ترتیب 7 و 4درصد از واردات کشور را شکل داده‌اند. به ادعای این گزارش این آمار از تفاضل کل واردات و جمع واردات به تفکیک تعرفه به‌دست آمده است.
صنعت؛ بیشترین سهم‌بر از واردات
این گزارش واردات کشور را براساس فعالیت‌های اقتصادی و گروه‌های کالایی نیز ارزیابی کرده است. بر این اساس تولید صنعتی بیشترین سهم را از واردات کشور داشته و سهم واردات فلزات در بخش تولید صنعتی از 18درصد در سال 88 به 8 درصد در 6 ماهه سال 93 رسیده است. از آنجایی که بخش قابل توجهی از این گروه در بخش ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد، کاهش سهم واردات این بخش را می‌توان نشانه‌یی از وجود رکود در آن محسوب کرد. رتبه دوم واردات صنعتی به گروه ماشین‌آلات و تجهیزات تعلق دارد که تغییر قابل توجهی نداشته. رتبه سوم نیز به تولیدات مواد غذایی اختصاص دارد که سهم آن از 8 درصد در سال 88 به 17درصد در سال 92 افزایش یافته است. گروه تولیدات زراعی و حیوانی، شکار و خدمات مرتبط به آن نیز از گروه‌های اصلی واردات است که در سال‌های اخیر رشد نشان داده است؛ سهم آن در سال 88 و 91 و نیمه اول سال 93 به ترتیب 8، 13 و 12درصد بوده و واردات انواع کامپیوتر و محصولات الکترونیکی نیز در سال‌های اخیر افزایش یافته است.
دسته‌بندی واردات کالاها به سرمایه‌ای، مصرفی و واسطه‌یی نیز در این گزراش بررسی و در نهایت مدعی شده که در سال 91 واردات کالاهای سرمایه‌یی مانند محصولات فلزی، ماشین‌ها و تجهیزات، خودرو و... کاهش 26درصدی را تجربه کرده است. واردات کالاهای واسطه‌یی مانند پارچه، مواد شیمیایی، محصولات آهنی و... نیز اگرچه به‌طور متوسط در سال 92 رشد منفی بزرگ‌تری را نسبت به سال 91 تجربه کرده اما نرخ رشد واردات واسطه‌یی از فصل چهار سال 92 از منفی به مثبت تغییر پیدا کرده است. به گزارش این موسسه، کالاهای مصرفی در سال 92 تنها گروه کالایی است که واردات آن رشد حدود 5 درصدی را نشان می‌دهد. این درحالی است که واردات گروه‌های مصرفی، واسطه‌یی و سرمایه‌یی در سال‌های 89 و 90 رشد کرده‌اند و تنها در سال 90 میزان رشد واردات کالاهای واسطه‌یی از دو دسته دیگر بسیار کمتر بوده است با این حال میزان رشد واردات هر سه گروه مثبت بوده است. اما در سال 91 این روند معکوس شد و در این سراشیبی، واردات کالاهای سرمایه‌یی با رشد منفی بیشتر از 25درصد، سقوط را تجربه کرد. کالاهای واسطه‌یی هم با رشد منفی 7درصد و کالاهای مصرفی با رشد منفی 3درصدی روبه‌رو شده‌اند. نکته جالب این است که روند رشد سالانه واردات به تفکیک این گروه‌ها با محاسبه کالاهای طبقه‌بندی نشده در آمار گمرک در سال 90 روند رشدی صعودی و در سال 91 روندی نزولی‌تر را در مقایسه با «واردات بدون کالاهای طبقه‌بندی نشده» نشان می‌دهد. به‌عبارت دیگر واردات کالاهای «خاص» در این دسته‌بندی‌ها نیز در سال‌های اخیر مانند کالاهای عمومی‌تر، روندی نزولی را در پیش گرفته است. هرچند که واردات کالاهای اساسی که یکی از زیرمجموعه‌های کالاهای خاص یا حساس معرفی می‌شوند در سال‌های گذشته خلاف این جریان حرکت کرده‌اند.
