استفاده از هوش مصنوعي در رصد تخلفات رانندگي اصولاً يكي از رويكردهايي است كه با توسعه هوش مصنوعي در جهان تحقق يافته و نه‌تنها پليس بلكه تمام اركان اجتماعي در حوزه‌هاي مختلف هدف‌گذاري كرده‌اند كه از هوش مصنوعي استفاده و در اين راستا سازمان‌هاي خود را به‌روزرساني كنند.
خبر استفاده از هوش مصنوعي در بخش‌هاي مختلف كشور هر روز منتشر مي‌شود، اين در حالي است كه هنوز هيچ مسير مشخصي براي كاربردي كردن آن وجود ندارد و اولويت استفاده از هوش مصنوعي مشخص نشده است. اما بي‌شك استفاده و كاربردي كردن هوش مصنوعي در زيرساخت‌هاي كشور يكي از اهدافي است كه دولتمردان و مجريان تصميم‌ها آن را پيگيري مي‌كنند. از همين رو رييس پليس راهنمايي و رانندگي تهران در اظهارنظري اعلام كرد راهور در نظر دارد براي پيشگيريي از تخلفات رانندگي از هوش مصنوعي استفاده كند.
رييس پليس راهور تهران از برنامه‌ريزي براي بهره‌گيري از هوش مصنوعي به منظور برخورد با تخلفات رانندگي به خصوص تخلفات ساكن خبر داده و اعلام كرده با استفاده از ظرفيت هوش مصنوعي اين دوربين‌ها مي‌توانند معابر را رصد و در صورت وقوع تخلف يا وضعيت غيرعادي نظير تصادف موضوع را ثبت و اعلام كنند. اين در حالي است كه برخي از كارشناسان اين حوزه استفاده از هوش مصنوعي در تخلفات رانندگي يا پيشگيري از آن را بسيار هزينه‌بر مي‌دانند و از نظر آنان استفاده از آن در شرايط فعلي جز با صرف هزينه زياد امكان‌پذير نيست از سوي ديگر برخي ديگر از كارشناسان معتقدند در شرايط فعلي هوش مصنوعي در پردازش اطلاعات در بخش‌هاي مختلف راهنمايي و رانندگي استفاده مي‌شود و با تغييرات جزئي مي‌توان آن را بهينه كرد. در اين پروسه، تهيه گزارش داده‌ها را پليس بايد انجام دهد چون ممكن است اين داده‌ها به صورت عموم در دسترس نباشد. اگر پليس نتواند در جمع‌آوري پايگاه داده‌ها موفق شود، بايد بودجه‌اي بابت تهيه ديتا و برچسب‌گذاري آن در نظر بگيرد. مهم‌ترين بخش اجراي چنين پروژه‌هايي تهيه داده و برچسب‌گذاري آن است. يكي از دلايلي كه نمي‌توان اين پروژه‌ها را عملياتي كرد و صرفاً در حد تئوري خوب پيش مي‌رود، نبود داده‌هاي لازم و واقعي است؛ به عنوان مثال اگر دوربيني در شرايط بد نور و آب و هوايي، ارتفاع دوربين و شرايطي از اين قبيل قرار بگيرد، كارايي خود را از دست مي‌دهد و در نهايت داده خوبي به دست نمي‌آيد؛ اينها مشكلاتي هستند كه به دوربين‌هاي فعلي وارد است. يكي از چالش‌هاي پليس راهور در اين پروسه، استفاده از محصول ازپيش تعيين‌شده است. اين محصول مانند هوش انبارداري يا تجاري نيست و قطعاً از قبل موجود نخواهد بود و بايد در دوره حداقل يك تا سه سال در صورت مشاركت پيمانكار، در تعامل با كارفرما تكميل شود.
هوش مصنوعي در مقام پيشگيري از جرم
از نظر محمدباقر سجادي، نايب‌رييس كميسيون هوش مصنوعي نصر تهران، در حوزه هوش مصنوعي زيرحوزه‌اي به نام پردازش تصوير وجود دارد كه راهنمايي رانندگي براي استفاده از هوش مصنوعي نيازمند آن است. يكي از حوزه‌هاي مهم هوش مصنوعي، پردازش تصوير است كه راهنمايي و رانندگي براي ورود به فناوري هوش مصنوعي بايد از اين حوزه بهره جدي بگيرد. پردازش تصوير با تحليل و پيش‌بيني تصاويري كه از دوربين‌هاي نظارتي ثبت و ضبط شده مي‌تواند نقش زيادي در پيشگيري و رصد تخلفات ايفا كند. همچنين تحليل داده‌هاي پايگاه‌هاي اطلاعاتي راهنمايي و رانندگي مي‌تواند در كاهش تخلفات و اقدامات پيشگيرانه تاثير بسزايي داشته باشد به‌طوري كه اطلاعات و دانشي را به ما ارايه مي‌كند كه دستيابي انساني به آن سخت، زمان‌بر و پر هزينه است. سجادي به پيوست گفت: اولين مشكلي كه در ورود هوش مصنوعي به حوزه راهنمايي و رانندگي مي‌تواند باعث شكست اين پروژه بزرگ شود، تبيين نكردن مساله و نبود سياست‌گذاري‌هاي لازم است. بايد توجه كرد هوش مصنوعي در اينجا به مثابه يك ابزار است كه مي‌توان به طرق مختلف از آن استفاده كرد بنابراين در نبود سياست‌گذاري‌هاي صحيح نه‌تنها خدمات هوش مصنوعي به نفع مردم نخواهد بود بلكه موجبات نارضايتي مردمي را فراهم مي‌كند كه نتيجه آن اعتراضات و شكايات عمومي خواهد بود و مدتي بعد هم اين فناوري كنار گذاشته مي‌شود. او ادامه مي‌دهد: راهنمايي و رانندگي براي موفقيت علاوه بر سياست‌گذاري صحيح و تهيه نقشه راه، بايد به صورت موازي برنامه‌اي كوتاه‌مدت به عنوان پيروزي سريع تعريف كند و اين برنامه بدون حضور جدي و موثر بخش خصوصي و متخصص هوش مصنوعي محكوم به شكست است. پيش‌بيني مي‌كنم پس از ۶ ماه، تهيه نقشه راه و دوره پيروزي‌هاي سريع به پايان مي‌رسد و بر اساس نتايج آن مي‌توان از موفقيت پروژه بزرگ هوش مصنوعي در راهنمايي و رانندگي اطمينان حاصل كرد. سجادي توضيح داد: بنده به اين پروژه‌هاي پرچمدار كه به صورت عمومي در رسانه مطرح مي‌شود اميدوار نيستم زيرا معمولاً اهداف ديگري پشت آن وجود دارد. گاهي طرح چنين مسائلي جنبه خودنمايي دارد، گاهي جنبه پوشش‌دهي يك رانت دارد و… اگر اين پروژه‌هاي با فناوري بالا (هاي‌تك) بخواهد توسعه يابد نياز به برنامه‌ريزي صحيح دارد نه اعلام عمومي. متاسفانه ما اين موضوع را حتي در بخش‌هاي تخصصي مانند معاونت علمي نيز شاهد هستيم كه هدف از اعلام هوش مصنوعي منفعت كشور نيست و پشت ماجرا سياست و راهبرد صحيحي وجود ندارد.
هزينه‌اي كه اجراي اين طرح دارد
متعلق به سخت‌افزار نيست
در مقابل، علي عظيمي، فعال هوش مصنوعي، گفت: عبارت هوش مصنوعي در اين پروژه بسيار كلي است و در حال حاضر نيز از سيستم‌هايي مانند احراز هويت و پلاك‌خواني استفاده مي‌شود كه در دوره‌اي هوش مصنوعي تلقي مي‌شدند. هوش مصنوعي اكنون اين امكان را دارد كه حركات غيرمعمول خودرو را ثبت و شناسايي كند كه هر نوع تخلفي را شامل نمي‌شود و در دنيا از هوش مصنوعي در اين حوزه تحت عنوان دستيار استفاده مي‌شود. گمان مي‌كنم استفاده از هوش مصنوعي در راهنمايي و رانندگي نيز با همين منظور باشد عظيمي توضيح داد: فكر مي‌كنم اين پروژه بار پردازشي بالايي ندارد و هزينه سنگيني ايجاد نمي‌كند. داخل دوربين، ماژول‌هايي اضافه مي‌شود كه مي‌تواند نواحي خاصي را تخلف ارزيابي كند و بعد به سيستم پلاك‌خوان ارايه شود و نهايتاً خودرو متخلف شناسايي مي‌شود. با ظرفيت فعلي كشور اين ايده عجيب به نظر نمي‌رسد اما ورود به اين پروژه بايد توجيه اقتصادي داشته باشد. مشخصاً انواع طيف تكنولوژي‌هاي شناسايي اشيا در اين پروژه كاربرد دارند و به اين دليل كه يك دستور مشخص دارد و آن تعريف حالت‌هاي تخلف است، به تكنولوژي‌اي كه نيازمند وارد كردن سخت‌افزار خاصي باشد احتياج نداريم. هزينه‌اي كه اجراي اين پروژه خواهد داشت متعلق به نصب تكنولوژي نيست بلكه اين هزينه متعلق به جمع‌آوري داده‌ها و كميت و ميزان گستردگي مناطق مد نظر است. داوود اديب، رييس هيات مديره انجمن شركت‌هاي فناور هوش مصنوعي و اقتصاد ديجيتال ايران، نيز ورود هوش مصنوعي به حوزه راهنمايي و رانندگي را ناممكن ندانست و درباره اجراي اين طرح از سوي راهنمايي و رانندگي گفت: اين طرح قابل اجراست و اكنون نيز نمونه‌هاي متعددي در كشور اجرا شده است. با توجه به زيرساخت‌ها و متخصصاني كه امروزه پليس راهور در اختيار دارد مواردي از قبيل پيش‌بيني جرم، تحليل داده‌ها، تحليل محتواي صوتي، پروفايل‌سازي جامع، بررسي هويتي و جامع خودرو و به عبارتي هر اشياي متحرك، احراز هويت سرنشين‌ها، پاسخ به رويدادهاي اضطراري، تقاطع‌گيري و تشخيص الگوهاي مشكوك اگر همانطور كه پيش‌بيني مي‌شود در دستور كار اين مجموعه قرار گرفته باشد، مي‌تواند از سوي پليس راهور عملياتي و اجرا شود.
