درحالي اطلاعات خانوارها براساس آخرين آمار ثبتي دستگاه‌ها، به تازگي در پايگاه اطلاعات رفاه ايرانيان به‌روزرساني و براساس آن ۶۰ هزار خانوار جديد مشمول دريافت «يارانه» معيشتي و ۶۰ هزار خانوار از دريافت يارانه حذف شده‌اند كه اين امر با وسع‌سنجي دارايي‌هاي افراد با «كدملي» بررسي و در اين زمينه ميزان وام دريافتي، سود و تعاملات بانكي، خودرو، حقوق، سفر خارجي و ... مدنظر قرار گرفته است. به گزارش ايسنا، در جريان اصلاح نظام يارانه‌اي، دولت از سال گذشته نسبت به پرداخت يارانه‌اي با مبلغ جديد اقدام كرد كه طي آن با حذف دهك دهم (پردرآمد)، براي دهك اول تا سوم مبلغ ۴۰۰ هزار تومان به ازاي هر نفر و براي دهك چهارم تا نهم ۳۰۰ هزار تومان براي هر نفر واريز شد. به عبارتي براساس اعلام معاون رفاه و امور اقتصادي، وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعي، در سال به ۷۹ ميليون و ۶۰۰ هزار نفر يعني نزديك به ۸۰ ميليون نفر يارانه پرداخت مي‌شد اما از سال جديد و با توجه به بند (د) تبصره ۱۷ قانون بودجه سال ۱۴۰۲ كل كشور، وزارت كار و رفاه اجتماعي موظف شد ضمن به روزرساني داده‌ها، دو بار در سال با اتكا به داده‌هاي متقن و ثبتي پايگاه اطلاعات رفاه ايرانيان، واقعيت‌‌هاي اقتصادي كشور و همچنين درآمد سرانه خانوارها و قدرت خريد مردم، نسبت به شناسايي گروه‌هاي مشمول حمايت و مشمولان ماده (۱۳) قانون حمايت از خانواده و جواني جمعيت، برقراري حمايت‌هاي يارانه‌اي آنها و اعلام حذف گروه‌هاي پردرآمد از دريافت يارانه اقدام كند. همچنين سازمان هدفمندسازي يارانه‌ها به همراه وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي نيز مكلف شدند نسبت به ثبت‌نام افراد جديد متقاضي يارانه طبق ضوابط و مقررات اقدام كنند.
تراكنش‌هاي بانكي و دارايي‌هاي افراد زير ذره‌بين
حدودا از شهريورماه امسال زمزمه‌هاي به‌روزرساني داده‌ها كه شامل حقوق و دستمزد فرد و خانواده، ملك، خودرو، حساب بانكي و تراكنش‌ها، حساب ساتنا و پايا، فعاليت در بورس، سفر خارجي و…، براي منطقي كردن عدالت در توزيع يارانه بين خانوارها بر سر زبان‌ها افتاد. عليرضا عسگريان، معاون وزارت رفاه درخصوص بررسي داده‌هاي مالي خانوارها و دهك‌بندي آنها با هوش مصنوعي توضيح داده بود كه «جمع اين داده‌ها با هوش مصنوعي بررسي و ميزان نفوذ هر شاخص مشخص مي‌شود و در نهايت نشان مي‌دهد كه هر فرد در چه دهكي قرار مي‌گيرد و چه مقدار بايد يارانه دريافت كند. براساس شيوه استحقاق سنجي همه داده‌ها اعمال مي‌شود و حتي اگر فردي بيمار خاص در خانواده داشته باشد نيز در شرايط كلي اعمال مي‌شود.»
دسته‌بندي خانوارها از «دهك» به «صدك»
از سوي ديگر موضوع ديگري كه مطرح شد تغيير دسته‌بندي درآمدي خانوارها از «دهك» به «صدك» بود. طبق آنچه كه عسگريان اعلام كرد، بر اساس آخرين تغييراتي كه صورت مي‌گيرد، دهك‌هاي درآمدي از بعد خانواري خارج و به صورت «نفري» دهك‌بندي مي‌شوند تا فاصله دهك‌ها رُند و ساده شود. در گام دوم نيز آنها به صورت «صدك» آورده مي‌شوند تا تحليل بين دهك‌ها ريزتر و دقيق‌تر بررسي شوند؛ از همين رو هر دهك درآمدي تبديل به ۱۰ قسمت و صدك مي‌شود.
حدود ۸۰ ميليون ايراني در چرخه صدك‌بندي
به عبارتي با اجراي صدك‌بندي، ۷۹ ميليون و ۶۰۰ هزار ايراني يارانه‌بگير (حدود ۸۰ ميليون ايراني) در اين چرخه صدك‌بندي مي‌چرخند. ماه گذشته بود كه اعمال صدك‌بندي از سوي عسگريان اعلام شد. توضيحات معاون وزارت رفاه حاكي از آن است كه صدك‌بندي مبناي همان دهك‌بندي است؛ وقتي جامعه را به ۱۰ قسمت تبديل كنيم، اين ۸۵ ميليون و ۶۰۰ هزار نفر را تفكيك و به ۱۰ قسمت تقسيم مي‌شود و دهك‌بندي صورت مي‌گيرد. حال اگر تحليل‌ها را دقيق‌تر و به ۱۰۰ قسمت تبديل كنيم، اين صدك‌بندي باعث كوچك‌تر و راحت‌تر شدن تحليل‌ها خواهد شد و اينگونه امكان دارد فردي در دهك سوم باشد، اما در صدك ۳۹ قرار گيرد يا فرد ديگري در صدك ۳۱ باشد؛ هر چند هر دوي اين افراد در دهك سوم قرار دارند اما صدك آنها فرق دارد. در حوزه پايگاه رفاه ايرانيان نيز دو قسمت بسيار مهم وجود دارد كه يكي از قسمت‌هاي آن تجميع اطلاعات است و براساس شاخص‌هايي مقرر از دستگاه‌هاي مختلف اطلاعات گرفته و تحليل مي‌شود كه تحليل‌ها بايد دقيق و عيني باشد تا به عدالت نزديك‌تر شود. اما معاون وزير رفاه در اين رابطه در پاسخ به اينكه آن قدر داده دقيق داريم كه بتوانيم صدك‌بندي خانوارها را انجام دهيم مي‌گويد: وضعيت ما در اين مرحله خيلي خوب است اما هنوز بعضي از داده‌ها در كشورمان شكل نگرفته يا دقيق و بر خط نيستند. به عنوان مثال در حال حاضر داده‌هاي مسكن، كه تحت نظر اداره ثبت اسناد و املاك كشور است، دقيق نيست در صورتي كه مسكن مهم است. اما در عين حال بعضي از داده‌ها بر خط هستند مثل داده‌هاي مربوط به خانواده، بُعد خانوار و ساختار خانواده؛ بُعد خانوار يعني كه چند نفر هستند. ساختار خانواده يعني كه چند تا فرزندشان در سن ازدواج است؛ چند فرزندشان در سن ايجاد مشاغل هستند. آيا فرزندي دارند يا در خانواده بيمار و معلول دارند؟ يا چند نفرحقوق بگير هستند؟ همچنين داده‌هاي مربوط به وسيله نقليه و كيفيت و نوع وسيله نقليه؛ توجه كنيد فقط تعداد نيست بلكه كيفيت وسيله نقليه هم خيلي مهم است. داده‌ها در مورد مسكن هم مهم است. داده‌هاي حقوق فرد، دستمزدشان، مخصوصا جايي كه به صورت رسمي و غير رسمي حقوق شان را مي‌گيرند؛ اينها طيف وسيعي از جامعه هستند كه ما مي‌توانيم حقوق شان را برآورد كنيم.
استخراج هزينه‌كرد خانوارها با جزييات از وام دريافتي تا بورس و سفرخارجي
از آنجايي كه از نظر وزارت رفاه داده‌هاي بانكي ايرانيان نيز در صدك‌بندي مهم عنوان مي‌شود و مهم‌ترين آنها «شاپرك» است، هزينه‌هايي كه خانواده انجام مي‌دهد در اين بخش به صورت ريز بررسي مي‌شود؛ همچنين ابتدا و انتهاي دوره مالي نيز استخراج مي‌شود. به گفته عسگريان، حتي ميزان «وام» دريافتي، «سود بانكي»، تعاملات بانكي، ساتنا و پايا نيز استخراج مي‌شوند. بعضا «بورس» و «سفر خارجي» هم معدل‌گيري مي‌شوند. البته همانطور كه گفته شده است، بعضي از اين داده‌ها اثرشان زياد و بعضي كمتر است و اين امر در فضاي تحليلي مشخص مي‌شود. در اين ميان دسترسي به ميزان و تعيين دارايي‌هاي هر فرد براساس «كد ملي» است كه پيشتر عسگريان- معاون وزير رفاه در اين باره گفته بود كه با داشتن يك كد ملي مي‌گويم كه فرد چه دارايي‌هايي دارد، لذا بر اساس آن ميزان وسع مشخص و بعد اين وسع را بين صدك تقسيم مي‌كنيم و دقيقا مي‌گويم كه وسع هر فرد به گونه‌اي است كه در چه صدكي قرار مي‌گيرد. عسگريان همچنين داده‌هاي امسال را نسبت به سال گذشته دقيق‌تر خواند و عنوان كرده بود: هم داده‌هايمان بهتر شده و هم تحليل‌مان عمق پيدا كرده است چرا كه هر روز مطالعات مختلفي را وارد حوزه‌مان مي‌كنيم. معدلي از تحليل داده‌هاي تمام دستگاه‌ها هر شش ماه وارد حوزه ما مي‌شود. پس پايگاه رفاه ايرانيان يك پايگاه خوب، داده‌هايش قابل قبول و رو به جلو است اما حتما خطاها و اشتباهاتي هم دارد.
جابه‌جايي دهكي ۷ ميليون نفر با اجراي صدك‌بندي
وي با تاكيد بر اينكه با صدك‌بندي جديد يارانه كسي قطع نمي‌شود مگر اينكه به دهك بالاتر رفته و جزو جمعيت پنج ميليوني دهك ۱۰ شوند اما پيش بيني ما اين است كه جابه‌جايي بين دهك‌ها حدود هفت ميليون نفر است بنابراين هفت ميليون نفر بين دهك‌ها جابه‌جا مي‌شوند. از ۷۹ ميليون و۶۰۰ هزار نفر، هفت ميليون جابه‌جا مي‌شوند، يك تعدادي از بالا مي‌آيند پايين و يك تعدادي از پايين به بالا مي‌روند. براي جابه‌جايي دهك‌ها بايد همه جوانب در نظر گرفته شود چرا كه كسي كه دهكش بالا مي‌رود اعتراض مي‌كند لذا بايد سامانه‌هاي بزرگي داشته باشيم تا اعتراضات را بررسي و بعد پاسخ دهيم. معاون وزير كار و رفاه با بيان اينكه قانون خانواده و جواني جمعيت به ما مي‌گويد بايد دهك ۸، ۹ و ۱۰ را از دريافت يارانه حذف كنيد اما الان تصميم دولت اين نيست كه دهكي را حذف كند تاكيد كرده بود: اما اگر داده‌ها اعمال شوند يك عده از دريافت يارانه كنار مي‌روند.
بهبود در روش وسع‌سنجي خانوارها و اعمال داده‌هاي جديد
به گزارش ايسنا، براساس قانون بايد داده‌هاي جديد هرچند وقت يك‌بار اعمال شوند كه در اين صورت بين دهك‌ها جابه‌جايي صورت مي‌گيرد و امكان دارد يك عده‌اي دهك‌شان بالاتر و يك عده‌اي پايين‌تر برود. با تمام اين تفاسير در حال حاضر براساس به‌روزرساني جديد، ۶۰ هزار خانوار جديد مشمول دريافت يارانه معيشتي شدند و ۶۰ هزار خانوار جديد ديگر نيز به دهك دهم و صدك‌هاي بالايي اضافه و مشمول دريافت يارانه نمي‌شوند. به گونه‌اي كه شب گذشته عليرضا محمدي، رييس مركز مطالعات و اطلاعات رفاه ايرانيان از اعمال به‌روزرساني جديد پايگاه اطلاعات رفاه ايرانيان خبر داد و اظهار كرد: براساس تكليف قانوني بودجه سال ۱۴۰۲ و اجراي قانون حمايت از خانواده و جواني جمعيت در دي‌ماه سال جاري با عنايت به وسع‌سنجي جديد خانوارها و براساس آخرين آمار و اطلاعات ثبتي و متقن از دستگاه‌هاي متولي، اطلاعات خانوارها به‌روزرساني شد. آن دسته از افرادي كه در يك سال گذشته به دلايلي مختلف نسبت به دهك‌بندي اعتراض داشتند در اين مرحله ضمن بررسي و بهبود در روش وسع‌سنجي خانوارها و اعمال داده‌هاي جديد، دهك فعلي افراد مشخص و تعيين شده است. محمدي تغييرات و جابه‌جايي افراد در دهك‌هاي مختلف درآمدي را بسيار اندك عنوان و اضافه كرد: در محدوده صرفاً دو صدك بالايي يعني صدك ۹۹ و ۱۰۰ تغييرات ملموس است كه براساس به‌روزرساني جديد، ۶۰ هزار خانوار جديد مشمول دريافت يارانه معيشتي شدند و ۶۰ هزار خانوار جديد ديگر نيز به دهك دهم و صدك‌هاي بالايي اضافه و مشمول دريافت يارانه نمي‌شوند.
