تعادل |
بررسي‌هاي صورت گرفته از سوي بازوي پژوهشي مجلس نشان مي‌دهد ۴۵ درصد چالش‌هاي شهرك‌هاي صنعتي به مسائل زيربنايي مرتبط است و ۴۴ درصد اين چالش‌ها نيز در خصوص تأمين مالي است. اين درحالي است كه هميشه از كمبود نقدينگي و تامين سرمايه به عنوان چالش‌هاي اساسي واحدهاي صنعتي نام برده مي‌شود. با اين حال معاون وزير صمت از صدور مجوز نخستين شهرك غيردولتي فناوري براي اولين‌بار در كشور خبر داده است.
چالش‌هاي زيربنايي
رييس مركز پژوهش‌هاي مجلس در خصوص دليل ايجاد شهرك‌هاي صنعتي عنوان كرد: اين شهرك‌ها با هدف توسعه صنايع و تمركز كارخانه‌ها و كارگاه‌ها ايجاد شدند تا امكان ارايه خدمات زيرساختي و تأسيساتي دولتي به‌صورت متمركز فراهم شود و از سوي ديگر واحدهاي صنعتي از سرريز همسايگان صنعتي خود، مانند اطلاعات، امكان تقليد، انتشار نوآوري و... بهره‌مند شوند. از سوي ديگر اين شهرك‌ها ايجاد شدند تا تاثير منفي صنايع در مواردي نظير افزايش ترافيك و آلودگي‌هوا و... در شهرها را كاهش دهند. بابك نگاهداري با بيان اينكه اين شهرك‌ها با چالش‌هاي زيربنايي متعددي مواجه هستند، افزود: اين چالش‌ها را مي‌توان در مواردي مانند عدم تحويل و نگهداري شبكه برق و تأخير آن در شبكه گاز و مخابرات، كمبود آب، خريد و تغيير كاربري چاه‌هاي كشاورزي، افزايش نرخ آب بهاي واحدهاي صنعتي و هزينه‌هاي سنگين تخصيص پساب و تصفيه مجدد آن برشمرد. وي به مشكلات واحدهاي توليدي براي تأمين زمين اشاره كرد و گفت: قيمت بالاي زمين و تبديل آن به كالاي سرمايه‌اي، باعث شده اقدام براي خريد زمين نه با انگيزه توليد، بلكه به انگيزه سرمايه‌گذاري صورت گيرد. رييس مركز پژوهش‌هاي مجلس ادامه‌داد: همچنين نبود زمين براي واگذاري در شهرك‌هاي صنعتي، از ديگر چالش‌هاي واحدهاي توليدي براي استقرار در شهرك‌هاي صنعتي است كه بايد براي تسهيل در اين حوزه، گام‌هاي مهمي برداشت.
نبود نقدينگي واحدهاي توليدي
وي با بيان اينكه ۲ مشكل اصلي واحدهاي صنعتي، نبود نقدينگي و تأمين مالي واحدهاي توليدي و همچنين كاهش سرمايه‌گذاري و كمبود تشكيل سرمايه ثابت در بخش صنعت است، توضيح داد: رويه‌هاي غيرشفاف دولت، توسعه نيافتن روش‌ها و ابزار های موجه با سرمايه، ريسك و بي‌اطميناني بالا در تأمين مالي بانكي باعث شده تا واحدهاي صنعتي در جذب نقدينگي و تأمين مالي با چالش‌هاي زيادي روبرو باشند. رييس مركز پژوهش‌هاي مجلس ادامه‌داد: تقويت بانك صنعت و معدن و صندوق ضمانت سرمايه‌گذاري صنايع كوچك براي افزايش تأمين مالي واحدهاي مستقر در شهرك‌هاي صنعتي نيز مي‌تواند در حل مسائل مالي واحدهاي توليدي اثرگذار باشد. نگاهداري با تأكيد بر اينكه براي رفع موانع توسعه اين شهرك‌ها لازم است به مختصات بومي اين حوزه توجه داشته‌باشيم، بيان كرد: چالش ديگر سردرگمي در رويكردهاي توسعه و مديريت در اين حوزه است. يعني هنوز بايد تبيين شود كه واحدهاي صنعتي و توليد براي بهره‌گيري از مزيت‌هاي مكاني و حرفه‌اي تجميع مي‌شوند يا مي‌خواهيم قطب‌هاي توسعه صنايع كوچك و متوسط را ايجاد كنيد. از سوي ديگر موضوع واگذاري فعاليت‌هاي اقتصادي نيز مطرح است. رييس مركز پژوهش‌هاي مجلس با بيان اينكه سه مدل مديريتي در اداره شهرك‌هاي صنعتي در جهان وجود دارد، افزود: مديريت اين شهرك‌ها يا به عهده دولت است، يا بخش خصوصي، يا توسط يك شركت عمومي-خصوصي با سرمايه‌گذاري مشترك دولت و يك شركت خصوصي اداره مي‌شود.
ايجاد و توسعه فن‌بازارهاي منطقه‌اي
در همين حال، مديرعامل سازمان صنايع كوچك و شهرك‌هاي صنعتي ايران در سومين رويداد صنعت دانش‌بنيان با محوريت صنايع كوچك و زيست‌بوم فناوري از ايجاد و توسعه فن‌بازارهاي منطقه‌اي خبر داد و گفت: اين سازمان به عنوان يكي از سازمان‌هاي توسعه‌اي وزارت صنعت ايجاد و توسعه شهرك‌هاي فناوري و مراكز خدمات فناوري كسب‌وكارها را در دستور كار دارد تا وارد بازارهاي منطقه‌اي شوند. به گفته فرشاد مقيمي، ايجاد و توسعه مراكز نوآوري خوشه‌ها و رشته صنعت‌ها و آماده‌سازي بنگاه‌هاي براي ورود به صنعت صورت‌گرفته و قرار است در راستاي امضاي تفاهمنامه با وزارت علوم و تحقيقات فناوري، ۲۶۰ هكتار به زيست‌بوم علم و فناوري كشور در شهرك‌ها و نواحي صنعتي ۱۷ استان اضافه شود. مقيمي با بيان اينكه شناسايي و معرفي ۲۱۱۸ نياز فناورانه انجام شده و ۴۵ محصول منتخب در نمايشگاه به نمايش گذاشته مي‌شود، گفت: فهرست ۵۷۰ نياز فناورانه و رفع آنها صورت گرفته و انعقاد ۱۷ قرارداد و تفاهمنامه با محورهاي استقرار در شهرك‌ها و نواحي صنعتي در قالب انتقال فناوري، هوشمندسازي، بهينه‌سازي مصرف انرژي بين شركت‌ها مختلف مبادله شده كه اين قراردادها بين شركت‌هاي دانش بنيان با دانش بنيان و شركت‌هاي دانش بنيان با شركت شهرك‌هاي صنعتي است كه سبب مي‌شود اجراي فعاليت‌ها به بخش خصوصي واگذار شود. همچنين به گفته اين مقام مسوول حدود ۲۷۰ شركت دانش بنيان در قالب فناور و خوشه‌هاي كسب و كار مشغول كار هستند كه به مجموعه‌هاي صنعتي وصل شده‌اند كه در آينده هم تعدادي به صنايع افزوده مي‌شوند. وي با اشاره به صدور مجوز اولين شهرك غيردولتي فناوري گفت: اين شهرك به ميزان ۲۰۰ هكتار با همكاري معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري و وزارت صمت در دستور كار است. همچنين ۴۰ شهرك فناوري جديد در دست مطالعه است. اكنون شش شهرك فناوري به بهره‌برداري رسيده و دو شهرك ديگر نيز در دست‌ساخت است. به گفته مديرعامل سازمان صنايع كوچك و شهرك‌هاي صنعتي ايران اكنون ۱۶۸ واحد فناور دانش‌بنيان و ۲۳۹ مشاور ارايه‌دهنده خدمات مهندسي در شهرك‌هاي فناوري تخصصي مستقر هستند و ۳۱ كلينيك كسب‌وكار هم در كشور فعال است. همچنين ۱۷۰ مشاور عضو اين كلينيك‌ها هستند كه خدمات ارايه مي‌كنند و ۵۷۰ مشاور در كسب‌وكارها با اشتغال ۱۳۰۰ نفري مشغول به فعاليت هستند. وي افزود: در اين ميان ۵۷۷ واحد كارگاهي در شهرك‌ها و نواحي صنعتي ايجاد مي‌شود كه از اين تعداد ۲۰۵ مورد جهت واگذاري به شركت‌هاي دانش‌بنيان تكميل شده و ۲۷۳ واحد كارگاهي ديگر نيز تا پايان امسال ايجاد مي‌شود.
ضرورت ايجاد شهرك‌هاي صنعتي ماموريت‌محور
روح‌الله دهقاني، معاون علمي، فناوري و اقتصاد دانش‌بنيان رييس‌جمهور هم با بيان اينكه صنعت كوچك نمي‌تواند اثرگذاري بزرگ اقتصادي ايجاد كند و شركت‌هاي SME با تمام مزيت‌هايشان نمي‌توانند تحولات چشمگير و رشدهاي بزرگ ايجاد كنند، ادامه داد: در واقع، شركت‌هاي بزرگ هستند كه تحول آفرين و ايجاد‌كننده حركت هستند. كشورهاي موفق در فناوري و صنعت، ابرشركت‌هايي دارند كه كشنده شركت‌هاي كوچك و قراردهنده اين شركت‌ها در زنجيره ارزش صنايع هستند. وزير صنعت، معدن و تجارت با بيان اينكه رهبر انقلاب بارها بر توليد داخلي و صنعتي‌كردن تأكيد كردند، گفت: در همين راستا بايد از ظرفيت‌هاي كشور در راستاي صنعتي‌شدن با تكيه‌بر دانش‌بنيان‌ها استفاده كرد. در صنعت خودرو بايد به سمت توليد دانش‌بنيان‌ها رفت؛ چون شغل و حداكثر بهره‌وري ايجاد مي‌كند ضمن اينكه صنعت خودرو دانش‌بنيان و صادرات محور است. عباس علي‌آبادي گفت: در يك رويداد دايمي قرار داريم كه تلاش مي‌شود شهرك‌هاي صنعتي را به دانش‌بنيان‌ها متصل كند و اين هدف اصلي است؛ ازاين‌رو در اين رويداد مسائل صنعت به شركت‌هاي دانش‌بنيان سپرده مي‌شود تا به سمت حل مسائل كشور حركت كرده و نيازهاي فناورانه را پاسخ دهند. وي عنوان كرد: شهرك‌هاي صنعتي را به شهرك‌هاي تخصصي تبديل خواهيم كرد و شهرك فناوري را ايجاد مي‌شود كه نيازهاي فناورانه را حل كنند، شهركي كه از حيث فناوري و تجهيزات به ساير صنايع و شركت‌ها كمك كند. اين شركت‌هاي دانش‌بنيان و كارگزاران فناوري هستند كه ايده‌ها را تبديل به محصولات فناورانه مي‌كنند.
