در هفته‌هاي اخير افت موقتي قيمت نفت، منجر به افزايش عمق ركود معاملات بازار سهام شده است اما خوشبيني‌هايي هم درباره افت نرخ بهره در آينده مانع نااميدي سهامداران شده است.
تحولات اخير در جهان از كاهش رشد اقتصادي تا افزايش بهاي كالا‌هاي جهاني و همچنين فشار تورمي سيگنال‌هايي به بازار بورس داده كه منجر به ركود بيشتر شده است. به گونه‌اي كه كم‌رمق‌ترين معاملات بورس ايران در هفته‌هاي اخير مربوط به گروه پالايشي و پتروشيمي بوده است و از آنجايي كه سيگنال كاهش قيمت ارز به ۴۷ هزار تومان از سوي دولت داده شده تقريباً در گروه‌هاي معدني و فلزي هم معاملات ضعيف دنبال شده است. همزمان با افزايش نرخ‌هاي بهره، تقاضاي جهاني براي انرژي‌هاي فسيلي را با كاهش محسوسي مواجه كرده و انتظارات را به جايگزيني سريعتر انرژي‌هاي نو با سوخت‌هاي فسيلي متمايل كرده كه مصداق آن را مي‌توان در رشد ۴۰ درصدي سرمايه‌گذاري جهاني در انرژي‌هاي پاك طي دوره ۲۰۲۳- ۲۰۲۰ مشاهده كرد
در حال حاضر به‌طور كلان چشم‌انداز بازار نفتي‌ها منفي است، زيرا همزمان با افزايش نرخ‌هاي بهره، تقاضاي جهاني براي انرژي‌هاي فسيلي را با كاهش محسوسي مواجه كرده و انتظارات را به جايگزيني سريعتر انرژي‌هاي نو با سوخت‌هاي فسيلي متمايل كرده كه مصداق آن را مي‌توان در رشد ۴۰ درصدي سرمايه‌گذاري جهاني در انرژي‌هاي پاك طي دوره ۲۰۲۳- ۲۰۲۰ مشاهده كرد.
همچنين تحولات ژئوپليتيكي و سياست‌هاي صنعتي جديد كشور‌ها در مواجهه با بحران‌هاي انرژي نيز موجب تقويت نگاه به توسعه اقتصادي مبتني بر انرژي‌هاي جايگزين شده است و برآورد‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي نشان مي‌دهد كه با لحاظ سياست‌ها و هدف‌گذاري‌هاي فعلي كشور‌هاي جهان در صنعت انرژي، تقاضاي سوخت‌هاي فسيلي تا پيش از ۲۰۳۰ به اوج خود مي‌رسد. اين اتفاق مي‌تواند جهت سرمايه‌ها در بازار سهام را تحت تأثير قرار دهد و از پالايشي‌ها و تا حدودي پتروشيمي‌ها دور كند.
بر همين منوال در هفته‌هاي اخير نفت برنت حمايت ۷۸ دلاري خود را شكست و اما بار ديگر به بالاي ۸۰ دلار رفت با اين حال نگراني از مازاد عرضه وجود دارد كه ميل به افت قيمت در بازار را رد نمي‌كند.
تأثير شاخص قيمت مصرف‌كننده
از طرف ديگر پس از اينكه داده‌هاي اقتصادي ايالات متحده نشان داد كه افزايش غيرمنتظره قيمت‌هاي مصرف‌كننده رخ داده قيمت نفت كاهش يافته و به پايين‌ترين سطح در ۶ ماه گذشته رسيده است.
در ايالات متحده، شاخص قيمت مصرف‌كننده در ماه نوامبر افزايش يافت و اين ديدگاه را كه فدرال رزرو بعيد است در اوايل سال آينده نرخ بهره را كاهش دهد، تقويت كرده است. بنابراين دو نگاه هم‌اكنون در بازار جهاني وجود دارد كه مي‌تواند بازار سرمايه را تحت تأثير قرار دهد، نخست موضوع كاهش قيمت نفت و دومي ادامه سياست‌هاي ضد تورمي است كه در قالب افزايش يا تثبيت نرخ تورم همچنان پابرجاست. به گفته مت اسميت، تحليلگر بازار مالي، گفته احساس منفي نسبت به نفت هنوز هم در حال حاضر غالب است كه تقاضاي ضعيف و نگراني‌ها مبني بر اينكه توافق اوپك پلاس براي محدود كردن عرضه به اندازه كافي براي متعادل كردن بازار كه بر قيمت‌ها تأثير گذاشته است، كمك نمي‌كند. اوپك پلاس موافقت كرد كه عرضه را ۲. ۲ ميليون بشكه در روز در سه ماهه اول محدود كند
جان كيلداف كارشناس اقتصاد جهاني اخير گفته كه «نرخ‌هاي بالاتر نفت براي مدت طولاني‌تر مي‌تواند رشد اقتصادي را كاهش دهد و نشان‌دهنده كاهش تقاضا براي نفت است. »
همچنين مت اسميت، تحليلگر بازار مالي، گفته «احساس منفي نسبت به نفت هنوز هم در حال حاضر غالب است كه تقاضاي ضعيف و نگراني‌ها مبني بر اينكه توافق اوپك پلاس براي محدود كردن عرضه به اندازه كافي براي متعادل كردن بازار كه بر قيمت‌ها تأثير گذاشته است، كمك نمي‌كند. اوپك پلاس موافقت كرد كه عرضه را ۲. ۲ ميليون بشكه در روز در سه ماهه اول محدود كند. »
سرمايه‌گذاران اكنون منتظر نتيجه رويكرد فدرال رزرو هستند. به‌طور گسترده‌اي انتظار مي‌رود بانك مركزي نرخ‌هاي بهره را متوقف كند و اگر اين سياست اجرايي شود بار ديگر سرمايه‌گذاران‌اميدوار مي‌شوند كه نرخ بهره معكوس شود و رفته رفته به سمت پايين گرايش پيدا كند اما اگر قرار باشد اين اتفاق جامه عمل بپوشاند چندماه به طول خواهد انجاميد.
در همين راستا اداره اطلاعات انرژي امريكا (EIA) پيش‌بيني قيمت نفت برنت در سال ۲۰۲۴ را ۱۰ دلار در هر بشكه كاهش داده و طبق پيش‌بيني دولت در گزارش ماهانه، ميانگين نفت برنت ۸۳ دلار در هر بشكه خواهد بود، در حالي كه در ماه گذشته ۹۳ دلار در هر بشكه تخمين‌زده شده بود. اين به معناي افت تقاضا براي نفت و ادامه ركود اقتصادي در ماه‌هاي نخست ميلادي است.
تأثير پيش‌بيني كاهش نرخ بهره
در نيمه دوم سال ميلادي
يان هاتزيوس، اقتصاددان ارشد گلدمن ساكس، ۵ كاهش نرخ بهره را در آينده از سوي فدرال رزرو پيش‌بيني مي‌كند و گفته «نرخ بهره در نيمه اول سال ۲۰۲۴ كاهشي ۳ درصدي خواهد داشت و پيش‌بيني شده كه كميته حداقل سه كاهش متوالي ۲۵ نقطه پايه‌اي را احتمالاً در ماه‌هاي مارس، مه و ژوئن انجام مي‌دهد. چنين تغييري شبيه سال‌هاي ۱۹۹۵، ۱۹۹۸ و ۲۰۱۹ است. »
در برخي بورس‌هاي جهاني بنابراين كاهش نرخ بهره باعث اقبال عمومي به سهام شده و هيجان در خريد نيز باعث رشد قيمت سهام شده است. به‌طور گسترده‌تر، هاتزيوس انتظار كاهش سريعتر و تهاجمي‌تر نرخ بهره را از سوي چندين بانك مركزي بزرگ كشور‌هاي توسعه را احتمال داده كه به كاهش تورم نيمه دوم سال ميلادي در سراسر جهان اشاره مي‌كند. با در نظر گرفتن ميانگين در گروه وسيعي از اقتصاد‌هايي كه شاهد افزايش قيمت‌هاي بزرگ و ناخواسته پس از ويروس كرونا بوده‌اند-كشور‌هاي G۱۰ به استثناي ژاپن به‌علاوه كشور‌هاي توسعه يافته‌اي كه افزايش اوليه نرخ بهره را انجام دادند - تخمين‌زده شده كه تورم هسته سرعت سالانه ۲. ۲ درصدي در سه ماه گذشته و تنها ۱. ۳ درصد در ماه نوامبر داشته است.
بر اساس نظر فعالان بازار در حال حاضر قيمت‌گذاري براي اولين كاهش نرخ در جلسه مارس فدرال رزرو انجام شده است. انتشار گزارشات مربوط به CPI و PPI نيز تأثيرات زيادي داشت. هر دو شاخص كاهش داشتند و‌اميدواري سرمايه‌گذاران براي كاهش نرخ بهره را تقويت كردند. شاخص بازار سهام امريكا در پي اين انتظارات رشد كردند و شاخص داوجونز سقف تاريخي خود را شكسته است. بنابراين كاهش نرخ بهره باعث اقبال عمومي به سهام شده و هيجان در خريد نيز باعث رشد قيمت سهام شده است. بازار اوراق قرضه نيز متأثر از كاهش نرخ بهره، دستخوش تغيير بود.
از طرف ديگر كاهش دلار و افزايش قيمت در بازار‌ها در برابر اكثر ارز‌هاي اصلي اتفاق افتاده، زيرا معامله‌گران همچنان به فروش ارز در شرط‌بندي مبني بر اينكه فدرال رزرو امريكا به زودي كاهش نرخ بهره را آغاز خواهند كرد، ادامه داده‌اند، اما به نظر مي‌رسد اين بدبينانه‌ترين پيش‌بيني است كه مي‌توانست اتفاق بيفتد.
خداحافظي نفت از سال ۲۰۲۳
با كاهش ۱۰ درصدي
بهاي معاملات نفت برنت روز جمعه كه آخرين روز معاملات سال ۲۰۲۳ است، ۱۸ سنت معادل ۰. ۲ درصد افزايش يافت و به ۷۷ دلار و ۳۳ سنت در هر بشكه رسيد. بهاي معاملات وست تگزاس اينترمديت امريكا با ۱۱ سنت افزايش در ساعات اوليه معاملات بازار آسيا، ۷۱ دلار و ۸۸ سنت در هر بشكه معامله شد.
معاملات نفت برنت روز پنجشنبه با دو دلار و ۳۹ سنت كاهش و شاخص نفت امريكا با دو دلار و ۳۴ سنت كاهش، بسته شده بودند. هر دو شاخص در مسير ثبت كاهش ۱۰ درصدي در سال ۲۰۲۳ هستند كه نخستين كاهش سالانه از زمان همه‌گيري كرونا در سال ۲۰۲۲ است كه تقاضا، سقوط كرده و باعث كاهش قيمت‌ها شده بود.
بازار نفت همچنين به دليل نگراني‌هاي پيرامون تقاضا كه ريسك‌هاي عرضه ناشي از تنش‌هاي ژئوپليتيكي خاورميانه را تحت الشعاع قرار داده و كاهش توليدي كه براي حمايت از قيمت‌ها ناكافي بوده، براي سومين ماه متوالي كاهش داشته و هر دو شاخص، تقريباً ۲۰ درصد از بالاترين حد خود در سال ۲۰۲۳، پايين‌تر رفته‌اند.
پس از توافق توليدكنندگان اوپك و متحدان شان براي كاهش توليد، قيمت‌ها در سپتامبر، به بالاترين ركورد سال ۲۰۲۳ صعود كردند و اين نگراني‌ها ايجاد شد كه تقاضا از از عرضه بالاتر خواهد رفت. همچنين پس از ريزش سه درصدي در معاملات روز پنجشنبه كه با اعلام آمادگي شركت‌هاي كشتيراني بيشتري براي ترانزيت از مسير درياي سرخ روي داد، قيمت‌ها روز جمعه ثابت بودند.
شركت كشتيراني دانماركي مرسك تقريباً همه كشتي‌هاي كانتينري را كه بين آسيا و اروپا حركت مي‌كنند، از كانال سوئز عبور مي‌دهد و تنها تعداد معدودي از كشتي‌هاي اين شركت از سمت آفريقا، عبور مي‌كنند. شركت فرانسوي CMA CGM هم اوايل هفته جاري اعلام كرد كه تعداد كشتي‌هاي عبوري از كانال سوئز را افزايش مي‌دهد.
فيليپ فلاين، تحليلگر گروه پرايس فيوچرز در اين باره گفت: تصور اين است كه مسير درياي سرخ در حال بازگشايي است و عرضه را سريعتر به بازار مي‌رساند.
بر اساس گزارش رويترز، اقدامات دولت‌ها و بانك‌هاي مركزي در سراسر جهان براي مهار تورم بالا هم رشد قيمت‌هاي نفت را مهار كرد و مانع هرگونه افزايش قيمت شد. با اين حال، سرمايه‌گذاران و تحليلگران مي‌گويند كاهش نرخ بهره در مناطق مصرف‌كننده بزرگ در سال ۲۰۲۴ و افت ارزش دلار، باعث افزايش تقاضا براي نفت مي‌شود.
