معاون امور جنگل سازمان منابع طبيعي با بيان اينكه براساس سند ملي احياي جنگلهاي زاگرس كه در سال ۱۴۰۱ تدوين شده است، براي اجراي برنامه
۱۰ ساله نجات اين جنگل‌ها به ۱۰۰ هزار ميليارد تومان اعتبار نياز است، گفت: اگرچه مساحت جنگلهاي زاگرس همچنان حدود ۶ ميليون هكتار برآورد مي‌شود، اما در طول چند دهه گذشته تاج‌پوشش گياهي يك ميليون هكتار از اين جنگل‌ها به زير ۱۰ درصد كاهش يافته و اين در حالي است كه براساس تعاريف علمي، تاج‌پوشش كمتر از ۱۰ درصد عملا در تعريف جنگل محسوب نمي‌شود. نقي شعبانيان با تاكيد بر اينكه در طول چند دهه گذشته، وضعيت نامناسبي براي جنگلهاي زاگرس به وجود آمده است، توضيح داد: وضعيتي كه امروز براي جنگلهاي زاگرس به وجود آمده است، مربوط به امروز و ديروز نيست، بلكه سال‌هاي سال اين جنگل‌ها تحت فشار زيادي بوده‌اند و شايد بتوان گفت نوعي از بهره‌كشي از عرصه‌هاي جنگلي زاگرس كه در طول يك قرن اخير انجام شده، كاهش محسوس تراكم پوشش گياهي اين عرصه‌ها را به همراه داشته است؛ به نحوي كه در حال حاضر، با وجود اينكه مساحت جنگلهاي زاگرس حدود ۶ ميليون هكتار برآورد مي‌شود، اما تاج‌پوشش حدود يك ميليون هكتار از عرصه‌هاي زاگرس به كمتر از ۱۰ درصد كاهش يافته است كه براساس تعاريف علمي، در تعريف جنگل محسوب نمي‌شوند. او افزود: بخشي از فشارهاي وارده بر جنگلهاي زاگرس ناشي از مشكلات اقليمي نظير تشديد خشكسالي‌ها و افزايش متوسط دماي هوا است و بخشي ديگر نيز مربوط به فشارهاي انساني است؛ اگرچه خود مسائل اقليمي نيز اثر ثانويه فشارهاي انساني محسوب مي‌شوند. همچنين بخش مهمي از فشارهاي انساني وارده بر جنگلهاي زاگرس نيز ناشي از آن است كه معيشت بسياري از مردم اين منطقه وابسته به عرصه‌هاي جنگلي است؛ از دامداري در جنگل گرفته تا كشت زيراشكوب و برداشت غيرمجاز از درختان براي توليد چوب يا زغال. در طول چند دهه گذشته، ميزان فشار وارده بر جنگلهاي زاگرس بر اثر نيازهاي معيشتي مردم بيش از توان اكولوژيكي اين جنگل‌ها بوده و اين مساله در كنار تغيير اقليم و البته ريزگردهايي كه در سال‌هاي اخير تشديد شده و منشأ عمده آنها خارج از كشور است، باعث شده كه جنگلهاي زاگرس عملا دچار ضعف فيزيولوژيك شوند.
هجوم آفات و بيماري‌ها به زاگرس بر اثر دچار شدن جنگل‌ها به ضعف فيزيولوژيك
شعبانيان با بيان اينكه بيش از ۳۰ سال است كه به دليل فشارهاي ناشي از نيازهاي معيشتي مردم بر جنگلهاي زاگرس، زادآوري در اين جنگل‌ها متوقف شده است، اظهار داشت: توقف زادآوري در عرصه‌هاي جنگلي زاگرس باعث شده است كه درختان موجود در اين عرصه‌ها بسيار پير شوند و اين مساله در كنار دچار شدن اين جنگل‌ها به ضعف فيزيولوژيك، موجب آن شده است كه عمده درختان زاگرس بسيار پير و ضعيف باشند. اين در حالي است كه وقتي عرصه‌هاي جنگلي به عنوان بوم‌سازگان‌هاي زنده تحت تاثير عوامل بيروني اعم از عوامل طبيعي يا انساني دچار ضعف فيزيولوژيكي و پيري مي‌شوند، در برابر انواع بيماري‌ها و آفات نيز ضعيف خواهند شد. معاون امور جنگل سازمان منابع طبيعي و آبخيزداري كشور ادامه داد: تشديد هجوم آفات تحت عنوان جوانه‌خوار بلوط در مناطق سردسيري و پروانه‌هاي برگ‌خوار در مناطق گرمسيري جنگلهاي زاگرس در سال‌هاي اخير يا دچار شدن درختان به بيماري زغالي يا ساير بيماري‌هاي طبيعي، همگي اثر ثانويه‌اي هستند كه به دليل دچار شدن درختان زاگرس به پيري و ضعف فيزيولوژيكي، افزايش يافته‌اند. در واقع، اين آفات و بيماري‌ها از قبل عضوي از بوم‌سازگان زاگرس بوده‌اند و با اين اكوسيستم غريبه نيستند، اما چون در گذشته عرصه‌هاي جنگلي زاگرس از توان فيزيولوژيكي بالايي برخوردار بودند، به صورت طبيعي با اين آفات و بيماري‌ها مقابله مي‌كردند، اما اكنون ضعيف شدن جنگلهاي زاگرس باعث شده است كه اثر مخرب آفات و بيماري‌ها از قبل بيشتر شود.
تخصيص اعتبارات اندك به جنگلهاي زاگرس
شعبانيان با تاكيد بر اينكه وارد شدن فشارهاي طبيعي و انساني بر جنگلهاي زاگرس در طول سال‌هاي اخير باعث به هم خوردن تعادل اكولوژيكي اين جنگل‌ها شده است، گفت: سازمان منابع طبيعي در سال گذشته سند ملي احياي جنگلهاي زاگرس را با هدف تقويت اين جنگل‌ها در طول يك برنامه ده ساله تدوين كرد و براساس برآوردهايي كه در سال ۱۴۰۱ انجام داديم، حداقل به ۱۰۰ هزار ميليارد تومان اعتبار در طول يك دهه براي نجات اين جنگل‌ها نياز داريم. قطعا اين رقم براي نجات عرصه‌هاي جنگلي زاگرس كه نقش مهمي در محيط‌زيست و معيشت استان‌هاي غربي كشور دارند و با توجه به اينكه سال‌ها هزينه اندكي براي نجات اين جنگل‌ها انجام داده‌ايم، رقم بالايي محسوب نمي‌شود، اما متاسفانه در طول سال‌هاي گذشته و حتي امسال، ميزان اعتبارات تخصيص‌يافته به جنگلهاي زاگرس در مقايسه با اين نياز بسيار اندك بوده است. معاون امور جنگل سازمان منابع طبيعي و آبخيزداري كشور ادامه داد: براي نجات جنگلهاي زاگرس، نياز به عزمي ملي وجود دارد و همين حالا سند ملي احياي اين جنگل‌ها توسط سازمان منابع طبيعي تهيه شده است و معتقديم كه توان علمي لازم در سازمان ما وجود دارد كه با همكاري دانشكده‌هاي منابع طبيعي كشور، بتوانيم اين سند را اجرايي كنيم، اما شرط اساسي براي احياي عرصه‌هاي جنگلي زاگرس، تخصيص اعتبارات كافي توسط دولت است؛ ضمن اينكه بايد روش‌هاي جنگلداري اجتماعي را نيز در پيش بگيريم، يعني جوامع محلي را در حفظ جنگل‌ها درگير كنيم و شرايطي را فراهم كنيم كه احياي جنگل‌ها از نظر اقتصادي به نفع خود شهروندان باشد و جوامع بومي احساس كنند كه هرچقدر جنگل‌ها وضعيت بهتري داشته باشند، شرايط مالي و عمومي آنها نيز بهتر خواهد بود.
