طبق آمار وزارت نفت، میانگین مصرف بنزین از ابتدای سال تا اواخر شهریور معادل 116 میلیون لیتر در روز بوده است. این رقم در مقایسه با میانگین مصرف مدت مشابه در سال گذشته 13.5 میلیون لیتر در روز افزایش یافته است.
به گزارش خبرنگار «تعادل»، طبق آمار گمرک، صادرات بنزین ایران در سال 1401 تقریبا صفر بوده و حتی اخبار مبنی بر واردات بنزین در برهه‌های مختلف در قالب تهاتر نیز به گوش می‌رسد. بدین‌ترتیب با فرض تراز بودن بنزین در سال گذشته، امسال ناترازی بنزین به میزان 13.5 میلیون لیتر در روز ایجاد می‌شود که البته دولت با انجام برخی راهکارها، این میزان را از داخل و سایر ظرفیت‌های تولید بنزین تامین کرده است.
افزایش ظرفیت پالایشی کشور به میزان 15 میلیون لیتر در روز نیز در دستور کار قرار گرفته است. این در حالی است که دولت قبلی بارها اعلام کرده بود که تبدیل نفت به بنزین مزیتی برایمان ندارد و ضروری نیست. عدم تبدیل نفت به بنزین صدمات اقتصادی زیادی به کشور وارد می‌کند. زیرا نفت را به صورت خام صادر می‌کنیم و مجبور هستیم مجدداً بنزین را که یک فرآورده نفتی است، وارد کنیم. این امر به لحاظ امنیتی و سیاسی به نفع کشور نیست و ضرر اقتصادی بالایی برایمان ایجاد می‌کند.
به زعم کارشناسان، توسعه ظرفیت سی‌ان‌جی کشور می‌تواند راهکار مناسبی برای تنوع بخشی به سبد سوختی کشور و کمک به حل و فصل مشکل ناترازی بنزین باشد. از آنجایی‌که زیرساخت‌های لازم برای سی‌ان‌جی در کشور وجود دارد، توسعه ظرفیت استفاده از این سوخت در کشورمان مورد توجه قرار گرفته است. به زعم کارشناسان، از این طریق می‌توانیم به سبد سوختی کشور تنوع ببخشیم تا در تنگناها به مشکل نخوریم.
ایران از نظر ذخایر گاز طبیعی غنی است که CNG را به یک منبع انرژی در داخل کشور تبدیل کرده است. با استفاده از CNG، ایران می‌تواند ترکیب انرژی خود را متنوع کند و وابستگی به بنزین وارداتی را کاهش دهد، امنیت انرژی را افزایش داده و آسیب‌پذیری در برابر اختلالات ژئوپلیتیکی یا نوسانات در بازارهای جهانی نفت را کاهش دهد. همچنین توسعه زیرساخت‌های CNG و ارتقای خودروهای مجهز به سوخت CNG می‌تواند باعث رشد اقتصادی و کاهش وابستگی به بنزین در سبد سوختی خودرهای سواری شود که در نهایت ناترازی بنزین و همچنین واردات بنزین را نیز به حداثل می‌رساند.
همچنین دولت نیز در جهت توسعه زیرساخت‌های مربوطه به سمت توسعه خواهد رفت که این موضوع شامل ساخت و مونتاژ خودروهای CNG، نصب و نگهداری جایگاه‌های سوخت‌گیری، مراکز تبدیل برای مقاوم‌سازی خودرو، و زنجیره تامین تجهیزات و قطعات مرتبط با CNG است. گسترش صنایع مرتبط با CNG می‌تواند فرصت‌های شغلی ایجاد کند و به توسعه کلی اقتصادی کشور کمک کند. سوخت CNG به‌طور کلی ارزانتر و اقتصادی‌تر از بنزین نیز است و باعث صرفه جویی در هزینه‌های احتمالی برای دارندگان خودرو می‌شود. این مقرون به صرفه بودن می‌تواند وسایل نقلیه با سوخت CNG را برای مصرف‌کنندگان جذاب‌تر کند، به ویژه در شرایطی که هزینه سوخت بخش قابل توجهی از هزینه‌های حمل و نقل را تشکیل می‌دهد. هزینه‌های سوخت کمتر می‌تواند تأثیر مثبتی بر بودجه خانوار داشته باشد و هزینه‌های مصرف‌کننده را در سایر زمینه‌های اقتصاد تحریک کند.
همچنین تنوع‌بخشی به سبد سوختی خودروهای سواری در زمینه افزایش و بهبود سلامت اجتماع نیز اثرگذار است و مثبت است. احتراق CNG آلاینده‌های کمتری را تولید می‌کند که برای سلامت انسان مضر هستند، مانند اکسیدهای نیتروژن (NOx) و ترکیبات آلی فرارVOCs) ) این آلاینده‌ها به مشکلات تنفسی، بیماری‌های قلبی عروقی و سایر اثرات نامطلوب سلامتی کمک می‌کنند. با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از بخش حمل و نقل از طریق پذیرش CNG، ایران می‌تواند کیفیت هوا را بهبود بخشد و از سلامت عمومی محافظت کند. همچنین سوزاندن گاز طبیعی فشرده شده یا CNG در مقایسه با بنزین سوخت پاک‌تری است که در نتیجه انتشار گازهای گلخانه‌ای کمتر است. احتراق گاز طبیعی باعث انتشار کمتر دی اکسید کربن (CO2) می‌شود و انتشار آلاینده‌های دیگر مانند دی اکسید گوگرد (SO2) و ذرات معلق را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
در پایان، ترویج استفاده از CNG در صنعت حمل و نقل ایران به خصوص برای خودروهای تاکسی و وانت‌بار، علاوه بر رفع ناترازی بنزین، طیف وسیعی از مزایای فراتر از کاهش وابستگی به بنزین را به همراه دارد. شامل افزایش امنیت انرژی، کاهش انتشار کربن، بهبود سلامت عمومی، رشد اقتصادی، پیشرفت‌های تکنولوژیکی، صرفه جویی در هزینه برای مصرف‌کنندگان و فرصت‌هایی برای همکاری بین‌المللی است. با استفاده از این مزایا، ایران می‌تواند به سمت بخش حمل و نقل پایدارتر و سازگار با محیط زیست حرکت کند. در مورد مسائلی که در بالا گفته شد، نظرات محمدعلی قدیری را به عنوان یک کارشناس انرژی در ادامه می‌خوانید.
راهکارهای مربوط به افزایش طرف عرضه
در جهت کاهش ناترازی و واردات بنزین
قدیری در خصوص افزایش ظرفیت سی‌ان‌جی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار تعادل، تصریح کرد: این موضوع به مساله تنوع بخشی به سبد سوختی کشور مربوط می‌شود و اهمیت بالایی دارد. افزایش ظرفیت سی‌ان‌جی کشور به عنوان یک راهکار جایگزین مطرح نیست، بلکه یک راهکار موازی محسوب می‌شود که باید مدنظر داشته باشیم.
وی در ادامه گفت: مثلاً نمی‌توانیم بگوییم که قیمت بنزین به همین ترتیب باشد و به جای آن به توسعه ظرفیت سی‌ان‌جی کشور بپردازیم. این سیاست‌ها باید به موازات یکدیگر پیش بروند. قانون ال‌پی‌جی هم قانون بسیار خوبی است و مزایای زیادی دارد که باید اجرایی شود. در فصولی که ناترازی گاز نداریم، توسعه سی‌ان‌جی می‌تواند در دستور کار باشد. این کارشناس انرژی توضیح داد: در خودروهای وارداتی نیز باید ترجیح مان وارد کردن خودروهای هیبریدی و برقی و خودروهای با مصرف پایین باشد. به‌طور مثال، حتماً باید در استانداردهایی که برای تخصیص ارز مدنظر داریم، این شرط که خودروها نباید بالاتر از 4 لیتر به ازای هر 100 کیلومتر پیمایش مصرف داشته باشند، لحاظ شود. وی ادامه داد: افزایش بازدهی پالایشگاه‌های موجود و بهره‌برداری از فاز 4 ستاره خلیج فارس که قرار است حدود 15 میلیون لیتر بنزین پالایشگاهی به ظرفیت فعلی اضافه کنند، در بحث سومی به نام تولید می‌گنجند. چالش قیمت بنزین باید با چاره‌اندیشی‌های اساسی حل و فصل شود. موضوع افزایش تولید می‌تواند به حل موضوع ناترازی بنزین کمک کند، اما راهکار جایگزین نیست بلکه راهکار موازی به شمار می‌رود.
قدیری گفت: موضوع اختلاط متانول با بنزین نیز به لحاظ فنی کاملاً بررسی شده است و مزیت دارد. کشورهای دیگر در حال استفاده از این روش هستند و ما هم می‌توانیم از این راهکار بهره ببریم. قدیری در پایان تأکید کرد: این اعتقاد در دولت قبلی که تبدیل نفت به بنزین ضرورت ندارد و مزیتی برای کشور ندارد، اشتباه بود. عدم تولید بنزین در کشور ما را به واردات وابسته می‌کند که فشار اقتصادی بالایی به کشور وارد می‌کند. افزایش ظرفیت پالایشگاهی کشور به درستی در دستور کار قرار گرفته است. اما این روش به تنهایی نباید پیگیری شود و حتماً باید در کنار این راهکار، اصلاح قیمتی و بهینه‌سازی مصرف نیز مدنظر باشد.
