خبر مذاکرات محرمانه ایران و امریکا این روزها بازتاب‌های زیادی در برخی رسانه‌های منطقه‌ای داشته است؛ هرچند برخورد دستگاه وزارت خارجه ایران با این خبر با نوعی بی‌تفاوتی همراه بود و تلاش کرد از تایید آن خودداری کند، اما دلایل و اسناد بسیاری وجود دارد که این احتمال را تقویت می‌کند.
اخیرا خبرنگاری که اخبار مربوط به مسائل هسته‌ای ایران را از نزدیک دنبال می‌کند، در حساب کاربری خود در دیپلماتیک نوشته مقامات امریکایی تایید کرده‌اند که اخیراً مذاکرات غیرمستقیم با ایران انجام داده‌اند تا دور تازه‌ای از روابط را برای آینده برنامه‌ریزی کنند.
در واقع توافق دو کشور بر سر تبادل زندانیان فضایی از خوش‌بینی را در فضای ارتباطی میان دو کشور شکل داده است. رویکرد محرمانه دو کشور در مواجهه با اخبار مذاکرات باعث شده تا تحلیلگران، احتمال از سر‌گیری مذاکره‌ای بر سر احیای برجام و موضوعات منطقه‌ای را محتمل بدانند. اینکه این مذاکرات چه نسبتی با منافع ملی ایران است و چگونه می‌توان از آن در راستای دستاوردسازی استفاده کرد؟ موضوعی است که این روزها باید ابعاد و زوایای گوناگون آن را تحلیل کرد. از آن مهم‌تر باید دید این مذاکرات چه تاثیری در آینده روابط دو کشور خواهد داشت؟ معتقدم که بر اساس داده‌های موجود رسیدن به یک توافق میان دو کشور چندان محتمل نیست یا به عبارت روشن‌تر، بسیار دشوار است. اما واقع آن است که یگانه راه دستیابی به منافع ملی ایران از دل مذاکرات مستقیم با امریکا می‌گذرد. تجربیات کشور نشان می‌دهد که سایر بازیگران از جمله اروپا و چین و.... نمی‌توانند منافع حداکثری ما را محقق کنند. بلکه تنها ارتباط با امریکاست که یک چنین منافعی را شکل می‌دهد. نمی‌خواهم بگویم که خبر رسانه‌های مطنقه‌ای درباره احتمال مذاکرات مستقیم درست است، اما نشانه‌های بسیاری وجود دارد که این موضوع را محتمل می‌کند. دو کشور توانسته‌اند بر سر زندانیان تبادل داشته باشند، دارایی‌های مسدودی را آغاز کنند و دورنمایی از گفت‌وگوها را برنامه‌ریزی کنند، چرا نتوانند درباره مذاکرات زمینه‌سازی کنند؟ ایران می‌داند که بدون ارتباط با امریکا نمی‌توان دورنمایی از توافق را محتمل دانست. قبلا برای اینستکس دو طرف گفت‌وگوهای بسیاری را برنامه‌ریزی کردند اما به دلیل عدم مشاکرت امریکا این مذاکرات به سرانجام نرسید. امروز هم برای رسیدن به منافع ملی با طرف اصلی مذاکرات گفت‌وگوهایی را برنامه‌ریزی کرد. این گفت‌وگوها باید با مشارکت امریکا باشد، بدون حضور امریکا ایران نمی‌تواند دستاوردی داشته باشد. برای امریکا هم مذاکره با ایران دستاوردهایی را به دنبال دارد. امریکا در سبد سیاست خارجی خود هنوز دستاورد دندان‌گیری نداشته بنابراین به دنبال مذاکره و توافق با ایران است. خوشبختانه امروز مخالفان برجام و مذاکرات حضور حداکثری در فضای عمومی کشور ندارند و دست دولت برای رسیدن به یک توافق با امریکا باز است. در شرایط فعلی آن چه که تحت عنوان مذاکرات بین ایران و امریکا مطرح است، تنها در یک بخش قابل تکذیب نیست. آن هم بخشی است که به مذاکرات تبادل زندانیان و آزادسازی منابع مسدود شده ایران مرتبط است.
اما این بخش اصلا ربطی به برجام ندارد. طرفین می‌دانند که احیای برجام دشوار است و آن چه که تحت عنوان برجام شناخته می‌شود قابل احیا نیست. ایران پس از حجم بالای هزینه‌هایی که متقبل شده، حاضر نیست زیر بار محدودیت‌های دوران برجام برود، مگر اینکه توافقی با جبران هزینه‌های وارد شده به ایران، شکل بگیرد.امریکا هم تلاش می‌کند موضوعات منطقه‌ای را وارد مذاکرات کند. اما اصل گفت‌وگوها قابل پیش‌بینی است.
